گسل های فعال؛ تهدیدی جدی برای آینده خراسان رضوی

استان خراسان رضوی با جمعیتی بیش از هفت میلیون نفر، بر بستری از گسل های فعال و پیچیده قرار دارد. کارشناسان هشدار می دهند که سکوت لرزه ای چند دهه اخیر نشانه آرامش نیست، بلکه می تواند مقدمه وقوع زمین لرزه های شدید باشد.

به گزارش تین نیوز، بررسی های زمین شناسی نشان می دهد خراسان رضوی یکی از لرزه خیزترین استان های کشور است. فشارهای تکتونیکی ناشی از گسل های بزرگ چون بینالود، توس، کشف رود، درونه و هریرود، این منطقه را در وضعیت ناپایدار قرار داده است.

کارشناسان مخاطرات محیطی تأکید دارند که آرامش نسبی سال های اخیر می تواند نشانه تکمیل چرخه انرژی در پوسته زمین باشد. داده های لرزه نگاری نیز از فعالیت های کم دامنه اما مستمر گسل ها حکایت دارد؛ حرکاتی که به عنوان «خزش لرزه ای» شناخته می شوند و مرحله ای مقدم بر وقوع زلزله های بزرگ تر هستند.

اهمیت و پیامدها

• ایمنی شهری: بسیاری از شهرهای بزرگ استان مانند مشهد، نیشابور و سبزوار در مجاورت گسل های فعال قرار دارند و ساخت وسازهای غیرمقاوم خطر را چند برابر می کند.
• اقتصاد و زیرساخت ها: شبکه های حمل ونقل، خطوط انتقال انرژی و مراکز صنعتی در مسیر گسل ها واقع شده اند و وقوع زلزله می تواند تبعات ملی و منطقه ای داشته باشد.
• فرونشست زمین: برداشت بی رویه آب های زیرزمینی و خشکسالی موجب کاهش پایداری خاک شده و در صورت وقوع زلزله، خسارات را تشدید خواهد کرد.
• تجربه های تاریخی: زلزله های قوچان (۱۸۹۳) و نیشابور در قرون گذشته نشان داده اند که این منطقه بارها با لرزش های شدید مواجه بوده است.

چالش ها

• ضعف سامانه های هشدار سریع زلزله و نبود آمادگی عمومی.
• توسعه شهری بدون توجه به آیین نامه های مقاوم سازی.
• کمبود تجهیزات اضطراری و برنامه های پایدار مدیریت بحران.

راهکارها

• بازنگری در طرح های توسعه شهری و رعایت کامل آیین نامه ۲۸۰۰ مقاوم سازی ساختمان ها.
• استقرار سامانه های هشدار سریع و تجهیزات اضطراری در مراکز پرجمعیت.
• تلفیق داده های لرزه نگاری با پایش های ماهواره ای برای رصد تغییرات پوسته زمین.
• آموزش و فرهنگ سازی عمومی برای آمادگی در برابر زلزله.

خراسان رضوی با وجود تراکم جمعیتی و موقعیت راهبردی، در برابر خطر زلزله آسیب پذیر است. تجربه تلخ زلزله بم نشان داد که غفلت از اصول مقاوم سازی و مدیریت بحران می تواند یک پدیده طبیعی را به فاجعه ای انسانی و اقتصادی بدل کند. آینده ایمن استان در گرو تصمیم های علمی، مدیریت منسجم و آمادگی دائمی مردم و مسئولان است.