پیش بینی هنری کیسینجر از جنگ نظامی چین و امریکا پس از جنگ تجاری

​هنری کیسینجر، وزیر خارجه دولت نیکسون اواخر هفته گذشته در سخنرانی مجمع اقتصادی جدید که در پکن‌ برگزار میشد؛ ضمن اشاره به این موضوع که ادامه‌دار شدن تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا زمینه‌های وقوع جنگ نظامی بین آنها را افزایش میدهد، گفت: «روابط بین این دو کشور به دلیل جدی بودن مشکلات بسیار تیره و تار خواهد بود. به گونه‌ای که مذاکرات آلترناتیوی برای درگیری مسلحانه است و به محض اینکه مذاکرات تجاری به بن‌بست واقعی برسد، درگیری نظامی دور از ذهن نیست.»

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، چندی پیش اخباری مبنی بر رسیدن دو طرف به فاز اولیه یک توافق تجاری توسط وزارت بازرگانی چین منتشر شد؛ اما چند ساعت پس از آن، ترامپ ضمن رد امضای قرارداد تا آینده‌ای نزدیک، هرگونه کاهش تنش‌های تجاری را وابسته به افزایش تعهدات بیشتر چین دانست. به نظر میرسد ترامپ عزم خود را برای اعمال فشار بیشتر به چین جزم کرده و تا رسیدن به مقصود خود که توافقی چندجانبه است، لحظه‌ای از موضع خود کوتاه نمیآید. کیسینجر شرایط فعلی بین دو ابرقدرت اقتصادی را به «کوهپایه جنگ سرد» توصیف کرد. به نظر این تئوریسین سیاسی، اگر توافقی حاصل نشود یا دو طرف برای رسیدن به یک توافق امتیازهایی به یکدگیر ندهند، به زودی شاهد درگیری نظامی بین این دو کشور خواهیم بود. به گونه‌ای که اوضاع جهان را حتی سخت‌تر از جنگ جهانی اول میکند. شرایطی که در آن علاوه بر نابود شدن اقتصاد کشورهای در حال توسعه و نوظهور باید شاهد تولید سلاح‌های جدید نیز بود.

جنگ تجاری، برنامه‌ای از پیش تعیین شده

پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، ترامپ یکی از اهدافش را مقابله با چین و اعمال تعرفه بر کالاهای این کشور به خصوص در حوزه تکنولوژی عنوان کرد، چراکه معتقد بود این کشور بدون توجه به مالکیت معنوی، کالاهای امریکایی را تولید و صادر میکند. اولین اقدام ترامپ پس از ورود به کاخ سفید و پیش از وضع تعرفه‌های سنگین، خروج از قرارداد شراکت ترنس-پاسیفیک یا TPP بود. این قرارداد که به نوعی شراکت بین کشورهایی از هر سطح توسعه است‌، شامل بندهایی برای کاهش یا حذف تعرفه‌های تجاری میان کشورهای عضو بود که در واقع پشتوانه‌ای برای تجارت جهانی و تسهیل جهانیسازی به شمار میآمد. پس از خروج امریکا از قرارداد TPP ترامپ در مارس سال گذشته ضمن انتشار خبر تعرفه‌بندی بر برخی کالاهای چینی، شروع جنگ اقتصادی که در کمپین‌های انتخاباتیاش وعده آن را داده بود، در مقیاسی وسیع‌تر اعلام کرد. چندی بعد چین نیز با وضع تعرفه بر کالاهایی همچون طلا این اقدامات را محکوم کرد و درصدد مقابله با آنها بر آمد. اقدامات متقابل چین و امریکا تاکنون نه تنها هزینه‌هایی را به اقتصاد جهان بلکه به فعالان اقتصادی دو کشور وارد کرده است. طبق برآوردهای «بلومبرگ» در صورت تداوم تنش میان پکن و واشنگتن‌، متوسط رشد اقتصادی جهان به میزان 0.6 درصد تا سال 2021 کاهش خواهد یافت. موضوع نگران‌کننده‌ای که علاوه بر افزایش رکود و بیکاری، خطراتی مانند افزایش بدهی جهانی را نیز در پی خواهد داشت. با گذشت بیش از 18 ماه از جنگ تجاری و کاهش رشد اقتصادی جهان همچنین تحمیل هزینه‌هایی گزاف بر کشورها به نظر میرسد زمان رسیدن به توافق طولانیتر خواهد بود. پس از کمرنگ شدن حصول توافق، نهادهایی همچون صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی ضمن تعدیل پیش‌بینیهای خود، از خطر ورود اقتصاد جهانی به دوران رکود خبر دادند. هر چند به‌ زعم این نهادها، اقتصاد جهان به دلیل مسائل دیگری همچون تنش‌ها در خاورمیانه و آینده نامعلوم بریتانیا پس از برگزیت، وارد رکود شده است. اما نتیجه‌بخش نبودن مذاکرات بین دو قدرت اقتصادی بر مشکلات جهان میافزاید. در آن صورت برون‌رفت از آن نیازمند برنامه‌های طولانی مدت است. نباید از این نکته غافل شد که کشورهای وابسته به نفت و اقتصادهای نوظهور به دلایلی همچون کاهش تقاضای جهانی نفت و حساسیت بازار سرمایه به خصوص بورس‌های مهم دنیا از اخبار جنگ تجاری، ضرر بیشتری میبینند.

نفت، چشم به مذاکرات چین و امریکا

معاملات در بازار نفت از زمان آغاز جنگ تجاری تغییر کرده است، چراکه هر سیگنالی دال بر نتیجه‌بخش بودن مذاکرات، با تغییر چشم‌انداز آینده اقتصادی جهان، قیمت نفت را نیز افزایش میدهد. نمونه این مدعا بهبود قیمت نفت در اوایل اکتبر به دلیل خوش‌بینی پایان یافتن جنگ اقتصادی بود. در اوایل ماه گذشته میلادی زمزمه‌هایی مبنی بر نتیجه‌بخش بودن فاز اول مذاکره تجاری به وجود آمد که برخی فعالان بازار آن را پیشرفت غیرمنتظره در میانه جنگ تجاری میدانستند. اما این خوش‌بینی طولی نکشید و پس از اعلام ترامپ مبنی بر ناموفق بودن مذاکرات، مجددا قیمت نفت کاهش یافت. به نظر میرسد جنگ اقتصادی باعث شد بازار نفت بیش از اوپک و تصمیماتش، تحت تاثیر توییت‌های ترامپ و اقدامات تلافیجویانه چین باشد. اما بازار طلا و بورس آسیا و امریکا نیز از ترکش‌های جنگ تجاری در امان نماند. به گونه‌ای که با هر خبری دال بر بهبود در روابط تجاری چین و امریکا طلا کاهش قیمت پیدا میکند. روز گذشته و در پی دعوت مقامات چینی از امریکاییها برای از سر‌گیری دور جدید مذاکرات تجاری، قیمت هر اونس طلا با کاهشی حدود 2.5 دلاری همراه بود و به 1469 دلار رسید. تحلیلگران معتقدند قیمت‌های فعلی نشان‌دهنده «انتظار سرمایه‌گذاران» برای خرید طلاست و بسته به پاسخ امریکاییها میتواند تغییر قیمت دهد و اگر کاخ سفید روی خوش به دعوت چینیها نشان ندهد‌، قیمت طلا بالاتر خواهد رفت.

امتیاز سیاسی در پس توافق تجاری

کیسینجر در بخش دیگری از سخنان خود به اعتراضات در هنگ‌کنگ نیز اشاره کرد. به نظر او ناآرامیها در این منطقه میتواند آغازگر جنگ سرد بین چین و امریکا باشد. این سیاستمدار سابق ضمن اشاره به این موضوع که در حال حاضر پکن به دلیل ناآرامیهای هنگ‌کنگ توسط جامعه حهانی محکوم میشود، توافق با امریکا را علاوه بر نقطه عطف اقتصادی، یک امتیاز ویژه سیاسی نیز برای چین میداند. او در این خصوص گفت: «چینیها به خوبی میدانند برای کاهش تنش تجاری و بهبود رشد اقتصادی، باید به یک توافق جامع با امریکا برسند. در غیر این صورت اختلافات سیاسی این دو کشور دامنه‌دارتر خواهد شد.» کیسینجر معتقد است مذاکرات تجاری تنها میتواند شروعی کوچک برای مطرح کردن مباحث سیاسی باشد. به نظر این سیاستمداران امریکایی در میانه نگرانیهای جهانی در خصوص آنچه در هنگ‌کنگ و زیر گوش چین روی میدهد، تمام اهتمام پکن رسیدن به یک توافقنامه تجارت نسبی است. وزیر خارجه اسبق امریکا اعتقاد دارد موفق بودن مذاکرات برای رسیدن به یک توافق تجاری هر چند مختصر و ناکافی علاوه بر کاهش تنش‌های جهانی میتواند راه‌حلی برای حل و فصل ناآرامیها در هنگ‌کنگ نیز باشد.