ارسباران کجاست؟ چگونه به آنجا برویم؟

جنگل های ارسباران یکی از تماشایی ترین و زیباترین مناطق موجود در استان آذربایجان شرقی هستند. این منطقه علاوه بر طبیعت شگفت انگیز، میزبان گونه های جانوری بسیاری از جمله چندین گونه در معرض انقراض است. از طرف دیگر، تعداد زیادی آثار تاریخی ارزشمند در این منطقه وجود دارند که بر جذابیت این منطقه افزوده اند. اگر چه این جنگل به اندازه دیگر مناطق جنگلی ایران شناخته شده نیست اما با این حال گردشگران زیادی در طول سال، به خصوص در فصل های بهار و تابستان به این منطقه سفر می کنند

جنگل های ارسباران کجاست؟

جنگل های ارسباران با وسعت ۱۳۰ هکتار در شمال استان آذربایجان شرقی و در کناره جنوبی رود ارس واقع شده است. در گذشته ارسباران به محدوده بسیار وسیعی از رود ارس، حدفاصل جلفا تا مغان و کوه های سبلان، سهند و بزقوش گفته می شد. اما امروزه با توجه به قطع درختان و تخریب جنگل، دیگر از آن گستره وسیع خبری نیست و ارسباران در مرزهای ورزقان، اهر و کلیبر محدود می شود.

این جنگل ها از سمت غرب با تبریز و مرند، از شرق با شهرستان مشگین شهر و پارس آباد و از جنوب با شهرستان هریس هم مرز است.

دسترسی به جنگل های ارسباران

• دسترسی به جنگل های ارسباران با هواپیما:

اگر علاقه مند هستید با هواپیما به این جنگل سفر کنید باید بلیط هواپیما به مقصد تبریز بخرید و بعد از رسیدن به این شهر، با تاکسی خودتان را به منطقه ارسباران برسانید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با قطار:

در صورت تمایل می توانید با استفاده از قطار به جلفا یا تبریز بروید و بعد با تاکسی به طرف جنگل های ارسباران حرکت کنید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با اتوبوس:

برای دسترسی به جنگل های ارسباران با اتوبوس باید بلیط اتوبوس به مقصد اهر بخرید. بعد از رسیدن به مقصد می توانید مسیر کوتاه اهر تا ارسباران را با تاکسی طی کنید.

• دسترسی به جنگل های ارسباران با خودرو شخصی:

اگر علاقه مند باشید با ماشین شخصی به ارسباران سفر کنید باید تا شهر تبریز رانندگی کنید و بعد از رسیدن به این شهر زیبا، به طرف شهرستان کلیبر بروید. جنگل ارسباران در ۴۶ کیلومتری شهرستان کلیبر قرار دارد.

آدرس ارسباران: استان آذربایجان شرقی، ۴۶ کیلومتری شهرستان کلیبر

ارسباران، نگینی سبز در شهرستان کلیبر است که با مناظر شگفت انگیز، حیات وحش خاص و جاذبه های تاریخی خود گردشگران زیادی را علاقه مند می کند تا بار سفر ببندند و به طرف آذربایجان شرقی حرکت کنند. این منطقه نه تنها از نظر پوشش گیاهی، بلکه از نظر تنوع جانوری هم واقعا منحصر به فرد است و متاسفانه به همین دلیل از گذشته تابحال مورد دستبرد شکارچیان غیرقانونی قرار می گیرد.

ارسباران کلیبر شباهت زیادی به جنگل های شمال کشور دارد و طبیعت بکر و آب و هوای خنک و کوهستانی آن، این منطقه را به یکی از برترین مقاصد گردشگری ایران تبدیل کرده است. این منطقه با نام های دیگری مانند «قره داغ»، «قراچه داغ» و «آرازبار» هم شناخته می شود.

جالب است بدانید بیش از ۷۰ هکتار از اراضی ارسباران به عنوان «ذخیره گاه زیست کره» در یونسکو به ثبت رسیده است. طبق اعلام یونسکو، ذخیره گاه زیست کره به کوهستان های قفقازی ایران در نزدیکی مرز با کشورهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان اطلاق می شود. این محدوده در بین مناطق خزری، قفقازی، مدیترانه ای، دشت های نیمه خشک، کوه های بلند با ارتفاع ۲۲۰۰متر، جنگل ها، مراتع، علفزارهای آلپی، رودها و چشمه قرار دارد.

همچنین چند نمونه از قدیمی ترین و دیدنی ترین بناهای تاریخی از جمله قلعه بابک، قلعه جوشین، قلعه پشتو، دژ طوماسیاش، پل های خداآفرین، قصر آیینه لو، قلعه ضحاک، کلیسای آینالو، بقعه شیخ شهاب الدین اهری، قلعه آوارسین، کلیسای ناپشته و کلیسای وینق در ارسباران وجود دارند که اهمیت این منطقه را در طول دوره های مختلف تاریخی نشان می دهند.

پیشینه تاریخی جنگل ارسباران

متاسفانه از پیشینه تاریخی جنگل ارسباران اطلاعات دقیقی در دست نیست اما وجود قلعه های قدیمی ارزشمند و بناهای کهن در این منطقه، نشان از توجه ویژه به ارسباران دارند. قلعه بابک یکی از مهم ترین و مشهورترین قلعه های تاریخی این منطقه است که در زمان معتصم عباسی توسط بابک خرمدین و یارانش مورد استفاده قرار می گرفت. به اعتقاد برخی باستان شناسان این قلعه ی دفاعی در دوران حکومت ساسانیان ساخته شده است. قلعه بابک بر فراز یک کوه بلند واقع شده و دسترسی بسیار سختی دارد. امروزه با وجود چندین بار مرمت بخش هایی از این قلعه کاملا از بین رفته است اما بعد از گذشت ۱۲۰۰ سال، هنوز هم می توان شکوه و عظمت گذشته ی قلعه بابک را مشاهده کرد.

یاقوت حموی، جغرافیدان عرب حدود هشتصد سال پیش این منطقه  را جایی بین آران و آذربایجان معرفی کرده و آن را محل شورش بابک علیه معتصم عباسی دانسته است. همچنین از افراد مشهوری که در این منطقه حضور یافته اند می توان به شیخ شهاب الدین اهری و ستارخان اشاره کرد.

پوشش گیاهی جنگل ارسباران

تنوع پوشش گیاهی جنگل ارسباران باعث ایجاد چشم انداز فوق العاده ای در این منطقه شده است. از درختان این جنگل زیبا می توان به سیب وحشی، انار وحشی، بلوط، زرشک، سماق، بوته های تمشک، گلابی وحشی، زغال اخته و قره قات اشاره کرد. قره قات از میوه های بومی و خوشمزه ارسباران است که هر بوته از آن ۳ تا ۴ کیلو میوه می دهد.

اگر علاقه مند به خوردن این میوه ترش مزه باشید باید در اواسط تابستان سری به این منطقه بزنید. به طور کلی درختان جنگل ارسباران پهن برگ بوده و مخلوطی از حالت نم پسند جنگل های شمالی و نیمه خشکی پسند استپ ها و جنگل های منطقه زاگرس هستند.

جالب است بدانید از بین ۲ هزار و ۴۰۰ گونه گیاهی یافت شده در آذربایجان، حدود هزار و ۴۰۰ گونه ی آن متعلق به ارسباران است. همچنین ۱۵ درصد از گونه های گیاهی کشورمان در این منطقه یافت می شوند. در ارسباران ۲۵۰ گونه قارچ مختلف رشد می کند که این تنوع را در کمتر جایی می توان دید. مثلا قارچ دنبلان که نوعی قارچ زیرزمینی است و گونه سیاه و سفید آن قیمت بالایی دارد در بیشه های ارسباران مخصوصا در نزدیکی روستای دریلو به وفور رشد می کند.

به دلیل اهمیت پوشش گیاهی و گونه های جانوری کمیاب این منطقه، این منطقه از سال ۱۳۵۰ شمسی به بعد به عنوان منطقه ممنوعه و منطقه حفاظت شده اعلام شده است.

گونه های جانوری جنگل های ارسباران

گونه های جانوری جنگل های ارسباران مانند پوشش گیاهی آن بسیار متنوع هستند و ۴۸ گونه پستاندار، ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۲۲ گونه ماهی و ۵ گونه دوزیست در این منطقه زندگی می کنند. از معروف ترین پستانداران ساکن در این منطقه می توان به خرس قهوه ای، بز، کل، وشق یا سیاه گوش، گزار و پلنگ اشاره کرد. کبک، قرقاول، مرغ قفقازی سیاه یا قره خروس قفقازی و دیگر پرندگان شکاری هم از گونه هایی هستند که در این منطقه وجود دارند. همچنین مارال که نوعی آهوی در معرض انقراض است در پارک ملی ارسباران تحت حفاظت زندگی می کند.

بهترین زمان سفر به ارسباران

ارسباران یک منطقه کوهستانی و جنگلی است که به داشتن کوه های بلند مانند کوهستان کمتال با ارتفاع ۳۱۰۰ متر معروف است. آب و هوای این منطقه سرد بوده و در پاییز و زمستان برفی می شود. بنابراین بهترین زمان سفر به منطقه را می توان از اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور دانست. اگر برای سفرهای تابستانه خود به دنبال یک منطقه سرسبز و خنک باشید این جنگل ها مکان ایده آلی محسوب می شوند.

جاذبه های گردشگری ارسباران

جاذبه های گردشگری ارسباران شامل طبیعت بکر و کوهستانی و آثار تاریخی ارزشمند است. مسافران این منطقه زیبا می توانند از تماشای چشم اندازهای دیدنی لذت ببرند و یا به دیدن بناهای تاریخی مانند قلعه بابک، قلعه پشتو، قلعه جوشین، قلعه قهقهه، قصر آینالو، کلیسای نازینی و دژ طوماسیاش بروند. همچنین ییلاق های این ناحیه مانند ییلاق های ایل بسطاملو، چپرلی، کلیبر و آقداش مناظر فوق العاده تماشایی دارند و محل مناسبی برای آشنایی با فرهنگ مردم بومی به خصوص عشایر ارسباران هستند.

از دیگر جاذبه های ارسباران می توان به چشمه های آب سرد و چشمه های آب گرم این منطقه اشاره کرد. مجموعه آب گرم روستای متاللی یکی از مشهورترین مجتمع های آب درمانی ایران است که با نام تاسیسات آب درمانی کلیبر هم شناخته می شود.