پشت پرده استخراج لیتیوم: آیا خودروهای برقی واقعا ناجی زمین و محیط زیست هستند؟

آینده صنعت خودرو به پیشرانه های الکتریکی گره خورده است. هر چند در این بین برخی خودروسازان رغبت چندانی به تولید خودروهای برقی ندارند، اما دولت ها و سیاست گذاران کشورهای مختلف با تدوین قوانین جدید، آنها را به این سمت هدایت می کنند. نکته تأمل برانگیز اینکه برخی کارشناسان معتقدند خودروهای برقی نه تنها ناجی محیط زیست و زمین نخواهند بود، بلکه کاملأ برعکس اوضاع را بدتر کرده و باعث آسیب های بیشتر می شوند.

وابستگی باتری به مواد کمیاب

به گزارش تین نیوز ، باتری یکی از اجزای اصلی خودروهای برقی است. شاید بدانید باتری های کنونی از مواد معدنی کمیاب ساخته می شوند که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از لیتیوم، کبالت و نیکل. در کشوری مثل آمریکا، برای اینکه یک خودروی برقی مشمول مشوق مالیاتی 7500 دلاری شود، دو شرط وجود دارد. شرط اول این است که باید مواد معدنی لازم برای ساخت باتری خودرو در خاک این کشور و یا با همکاری یک شریک تجاری آزاد آمریکایی استخراج و پردازش شوند. شرط دوم هم این است که مواد معدنی در آمریکای شمالی تا 40 درصد بازیافت شده و در خودروهای قابل استفاده، قبل از 1 ژانویه 2024 به کار گرفته شوند. این میزان هر ساله ده درصد رشد می کند و در سال 2027 به 80 درصد خواهد رسید.

برای حمل ونقل سبز و عاری از آلاینده های کربنی، باید انبوهی از مواد معدنی در مناطق مختلف دنیا استخراج شود. طبیعتأ تلاش برای استخراج این مواد و تولید خودرو در مقیاس بزرگ، صدماتی جبران ناپذیر به محیط زیست خواهد زد، آن هم محیط زیستی که بسیاری ادعای دفاع و محافظت از آن را دارند! از بین رفتن مناظر طبیعی، مصرف و آلودگی آب های زیرزمینی و نابودی زمین های کشاورزی برخی از این صدمات هستند.

برای درک بهتر از وابستگی بالای خودروهای برقی به مواد معدنی، باید گفت به طور میانگین 207 کیلوگرم ماده معدنی در این نوع وسایل نقلیه استفاده می شود. حال آنکه در یک خودروی بنزینی میزان مواد معدنی مورد نیاز برابر با 34 کیلوگرم است، یعنی 6 برابر کمتر.

شیلی، یک مثال عینی

وابستگی بالا به لیتیوم و سایر مواد معدنی را حالا در کنار فاکتوری مثل ذات مخرب بودن معدن کاوی و فرایندهای استخراج مواد معدنی بگذارید. در شیلی که منابعی غنی از لیتیوم دارد، ساکنان بومی اکنون با مشکل شور شدن آب های شیرین دست وپنجه نرم می کنند، امری که ارتباط مستقیمی با فرایندهای استخراج لیتیوم دارد. واضح است که با آلودگی روزافزون آب های شیرین، پس از مدتی اکوسیستم اطراف معادن لیتیوم از تعادل خارج خواهد شد. این مسئله نیز به نوبه خود آثاری منفی بر محیط زیست خواهد داشت.

عامل مهم دیگر اینکه فرایند استخراج لیتیوم، حجم بسیار زیادی از دی اکسیدکربن و سایر گازهای گلخانه ای را وارد جو می کند. علاوه بر این، شرکت های فعال در بخش معدن، معمولأ در حین فعالیت های خود باعث نابودی حیات وحش و پوشش گیاهی منطقه می شوند. به بیان دقیق تر عملیات معدن کاوی همواره با افزایش آلودگی و نابودی محیط زیست مناطق عمدتأ بکر همراه است.

اگر بخواهیم بیشتر وارد جزئیات شویم، باید بگوییم استخراج یک تن لیتیوم، به 500 هزار گالن یا 1.9 میلیون لیتر آب نیاز دارد؛ آن هم آبی که غیرقابل بازیابی است. تحقیقات نشان می دهد در منطقه سالار د آتاکاما (Salar de Atacama) استخراج لیتیوم 65 درصد از آب موجود را مصرف می کند! یکی از روش های استخراج مستلزم پمپاژ مقدار زیادی از آب های زیر زمینی است که آن هم باعث تبخیر و نهایتأ محو شدن آب های سطحی می شود.

افزایش تنش آبی با استخراج لیتیوم برای خودروهای برقی

منابع لیتیومی دنیا عمومأ در مناطق گرم، خشک و کوهستانی دنیا قرار دارند. نکته بسیار حائز اهمیت اینکه در چنین مناطقی نیاز به آب ذاتأ شدیدتر است و وابستگی استخراج لیتیوم به آب فراوان، می تواند تنش بیشتری ایجاد کند. قضیه وقتی بدتر می شود که بدانیم پسماندهای ناشی از استخراج لیتیوم، سمی هستند و منابع آبی را آلوده می کنند.

حالا این را در نظر بگیرید که استخراج لیتیوم در مقایسه با فرایندهای استخراج کبالت و نیکل حجم خیلی کوچک تری دارد! در یک خودروی برقی تسلا، حدود 50 کیلوگرم نیکل و 20 کیلوگرم کبالت استفاده می شود. این در شرایطی است که میزان لیتیوم موجود تنها به 8 کیلوگرم می رسد! عجیب تر آنکه در ایالات متحده، یعنی سرزمین مادری تسلا، منابع نیکل چندان گسترده نیست و باید آن را از سایر معادن دنیا تهیه کرد که آن هم چالش های بیشتری را در پی دارد.

زخم های ابدی بر چهره کره زمین، ماحصل تولید خودروهای برقی

شاید در آینده، دولت های مختلف دنیا در رابطه با سیاست برقی سازی حاکم بر صنعت خودرو به یک اتفاق نظر برسند. عواقب زیان بار و صدمات زیست محیطی ناشی از اصرار بر تولید خودروهای برقی، برای نسل ها ادامه پیدا خواهد کرد. زخم های حاصل از فعالیت های معدنی هم شاید برای همیشه روی چهره کره زمین باقی بمانند. با این تصویر ناراحت کننده از آینده، هنوز بسیاری اعتقاد دارند خودروهای برقی تنها راهکار مقابله با آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی هستند!

شاید این عواقب خطرناک جزو دلایلی باشد که خودروساز بزرگی مثل تویوتا، در برابر سیاست های فعلی از خود مقاومت نشان می دهد. هیچ بعید نیست که این کمپانی ژاپنی با شنای خلاف جهت جریان آب، برگ برنده را بدست بیاورد؛ زیرا شمار زیادی از خودروسازان بزرگ دنیا، توسعه مدل های بنزینی را متوقف کرده و تقریبأ همه سرمایه های خود را برای گسترش خودروهای برقی و تبدیل شدن به برندی تمام الکتریکی صرف می کنند. این قمار در صورت باخت برای آنها خیلی گران تمام خواهد شد، آنقدر گران که شاید به نابودی کامل و گسترده تر شدن سفره تویوتا منجر شود.

با موضوعات مطرح شده در این مطلب، حالا یک سوال مهم به ذهن خطور می کند و آن اینکه آیا منطقی است برای نجات کره زمین، نقاط بکر و منابع آبی را با شتاب بیشتری نابود کنیم؟