◄ سیستم یکپارچه مالی بنادر ایران چگونه کار می کند؟

سیستم مالی بنادر ایران، ستون فقرات شفافیت و کنترل درآمدهای بندری است؛ سامانه ای که با تعرفه های رسمی همگام شده و با اتوماسیون صورتحساب، درگاه های پرداخت و یکپارچگی داده ای، مسیر تحول دیجیتال در این حوزه را هموار می کند.

به گزارش تین نیوز، سیستم مالی بنادر مجموعه ای از سامانه ها و فرآیندهای تخصصی است که با هدف ثبت، صدور صورتحساب، اخذ عوارض و درآمدها، دریافت الکترونیکی، گزارش دهی مالی و تطبیق حساب ها در فعالیت های بندری (کشتی، کالا، کانتینر، خدمات پشتیبانی و نگهداری) طراحی شده است.

این سیستم باید با تعرفه ها و مقررات ملی هم راستا باشد و قابلیت یکپارچه سازی با سامانه های عملیاتی بنادر و درگاه های پرداخت را داشته باشد.

مبانی قانونی و تعرفه ها در ایران

• مرجع حاکمیتی: سازمان بنادر و دریانوردی جمهوری اسلامی ایران مسئول تدوین و ابلاغ تعرفه های خدمات بندری و دریایی است.

• کتابچه تعرفه ها: شامل ردیف های درآمدی متنوع نظیر حقوق، عوارض و هزینه های خدماتی کشتی و کالا است.

• به روز رسانی سالانه: نسخه های جدید تعرفه و اصلاحیه ها معمولاً هر سال یا بر اساس سیاست گذاری جدید منتشر می شوند. برای محاسبات مالی، همواره باید نسخه مؤثر تعرفه ملاک قرار گیرد.

ساختار فنی و سامانه های کلیدی

• سامانه یکپارچه صدور صورتحساب (Billing): با هدف متمرکزسازی فرآیند صدور صورتحساب و تفکیک لایه عملیاتی از لایه مالی طراحی شده است.

• درگاه های پرداخت الکترونیکی / PIMACS: جهت پرداخت شناسه واریز و مکانیزه سازی دریافت وجوه.

• یکپارچگی سامانه ها: اتصال سامانه های عملیاتی، انبارداری، کانتینری و مالی برای تبادل داده دقیق و به موقع.

انواع درآمد قابل ثبت

• حقوق و عوارض کشتی: پهلوگیری، لنگرگاه، خدمات ناوبری.

• هزینه های مرتبط با کالا: تخلیه و بارگیری، خدمات کانتینری، استفاده از فضای اسکله.

• درآمدهای خدمات پشتیبانی: نگهداری تجهیزات، جرثقیل، یدک کشی و سایر خدمات.

• هزینه های داخلی و بازپرداخت های قراردادی .

وضعیت پیاده سازی در ایران

نمونه هایی نظیر شرکت آریا بنادر ایرانیان در سال ۱۳۹۴ سامانه مالی منطبق با سیستم درآمدی سازمان بنادر را راه اندازی کردند. سازمان بنادر نیز پروژه های یکپارچه سازی و توسعه سامانه های صدور صورتحساب را در بنادر مختلف اجرا و عملیاتی کرده است.

نقاط قوت

• خودکارسازی صدور صورتحساب و کاهش خطاهای انسانی

• شفافیت در پیگیری درآمد و تطبیق سریع حساب ها

• یکپارچگی با سیستم های بانکی و پرداخت

• گزارش دهی مدیریتی و آماری برای تصمیم گیری دقیق

چالش ها

• تغییر مداوم تعرفه ها و ضرورت به روزرسانی سریع سیستم

• نیاز به استانداردسازی قالب داده و API بین سامانه های مختلف

• الزامات حسابرسی و شفافیت در تراکنش ها

• حفظ امنیت تراکنش های مالی و شناسه های واریز

پیشنهادهای بهبود

1. اجرای کامل سامانه متمرکز Billing

2. استانداردسازی تبادل داده بین سامانه های عملیاتی و مالی

3. اتصال پایدار و امن به درگاه های پرداخت با ثبت کامل تراکنش ها

4. پشتیبانی از نسخه بندی تعرفه ها و آرشیو تغییرات

5. توسعه داشبوردهای مدیریتی پیشرفته

6. کنترل دسترسی و ممیزی امنیتی دوره ای

نمونه گزارش  مالی بندری

برای درک بهتر این مطلب یک نمونه گزارش مالی بندری با استفاده از هوش مصنوعی تهیه شده است. این گزارش مشابه خروجی سیستم مالی بنادر و نمونه بر اساس ساختار متداول سامانه های Billing و کتابچه تعرفه خدمات بندری ایران طراحی شده و می تواند برای کشتی ها، کالاها و خدمات مختلف به کار رود.

نمونه گزارش فرضی مالی بندری – تیر ۱۴۰۴

بندر: بندر شهید رجایی

دوره گزارش: ۱ الی ۳۱ تیر ۱۴۰۴

واحد پول: ریال

خلاصه دوره

• کل صورتحساب ها: 303,000,000 ریال

• دریافت شده: 232,000,000 ریال

• بدهی معوق: 71,000,000 ریال

• درصد وصول: 76.5٪

شاخص های مدیریتی

• میانگین روزهای وصول: ۱۲ روز

• بیشترین درآمد از: تخلیه کانتینر (۵۹٪ کل درآمد)

• بیشترین بدهی معوق: کشتی M/V Sunrise (۶۰ میلیون ریال)

در ادامه نمودارهایی برای درک بهتر این نمونه گزارش ها ارائه شده است: 

این نمودار سهم هر خدمت بندری از کل درآمد تیر ۱۴۰۴ رو نشون می ده؛ به وضوح می بینیم که تخلیه کانتینر بیشترین سهم رو داشته.

این نمودار روند صدور و وصول صورتحساب ها رو در طول تیر ۱۴۰۴ نشون می ده؛ اختلاف بین دو خط، میزان بدهی معوق رو مشخص می کنه که بعد از ۱۰ تیر افزایش پیدا کرده و تا پایان ماه ثابت مونده.

منابع کلیدی که برای این بررسی استفاده شد

• گزارش و مطلب تین نیوز درباره پیاده سازی نرم افزار مالی در شرکت آریا بنادر ایرانیان (نمونه عملی). (تین نیوز)

• «کتابچه تعرفه خدمات بندری و دریایی» (سازمان بنادر — نسخه های ۱۴۰۳/۱۴۰۴) — منبع مرجع تعرفه ها. (PMO, انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته ایران)

• راهنمای درگاه پرداختی سامانه سازمان بنادر (PIMACS) — روند صدور شناسه و پرداخت الکترونیک. (PMO)

• گزارش شناخت / Inception report درباره سامانه یکپارچه صدور صورتحساب (Billing) و تجربه عملیاتی در بنادر (مثلاً بندر امام). (Tehran)

• خبرها و گزارش های یکپارچه سازی سامانه های الکترونیکی سازمان بنادر. (پایگاه خبری تحلیلی بازارنیوز)