◄ محل مناسب شهرداری‌ها؛ وزارت کشور یا وزارت راه و شهرسازی؟

وبلاگ محمد سیدی مَرغکی- اساسا وقتی نام از شهرداری ها به میان می آید ساخت و ساز شهری، صدور پروانه ساخت، شبکه معابر، مدیریت ترافیک شهری، فضای سبز، حمل‌و‌نقل عمومی شهری، جمع آوری و حمل زباله ها و مواردی از این دست را در ذهن تداعی می کند.

سازمان شهرداری ها و دهیاری‌ها به عنوان یکی از زیرمجموعه های وزارت کشور متولی مدیریت امور شهرداری های سراسر کشور می باشد. همچنین شهرداری ها در تمام استان ها با اداره کل امور شهری که زیرمجموعه استانداری ها فعالیت می کنند جهت اداره امور در ارتباط مستقیم می باشند.

در مقاله پیش رو تحلیلی بر این موضوع داشته ایم که حفظ وضعیت موجود یا انتقال مدیریت شهرداری ها به وزارت راه و شهرسازی، کدام یک به نفع شهروندان و کارکنان شهرداری ها خواهد بود.

1- شاید بتوان اصلی ترین وظیفه وزارت کشور را برگزاری انتخابات های مختلف برشمرد. همچنین امور استانداری ها و فرمانداری ها که به نوعی نماینده دولت در استان ها و شهرستان ها می باشند مستقیما با وزارت کشور می باشد. این در حالی است که وظیفه ذاتی وزارت راه و شهرسازی همانطور که از نام آن هویداست امور حمل‌و‌نقل، مسکن و شهرسازی کشور می باشد.

2- همانطور که در مقدمه بیان شد شهرداری ها در نام و در قانون وظیفه ای جز اقدامات اجرایی و تخصصی در امور پیش گفته برای رفاه شهروندان هر شهر بر عهده ندارند. کلیه امور ساخت و ساز شهری، حمل‌و‌نقل عمومی شهری، فضای سبز شهری، معابر شهری(احداث و نگهداری)، گاها امور فرهنگی مثل مالکیت سالن های سینما و تئاتر و زیباسازی شهری از جمله وظایف عینی و ذاتی شهرداری ها می باشند.

3- وزارت راه و شهرسازی وزارتخانه ای کاملا اجرایی، فنی و تخصصی می باشد که معمولا هم سیاسی عمل نکرده است. وظیفه اسمی و قانونی آن نیز امور حمل‌و‌نقل و مسکن کشور بوده و می باشد. سازمان راهداری و حمل‌و‌نقل جاده ای، شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌و‌نقل ایران، سازمان راه آهن، سازمان هواپیمایی کشوری، شرکت عمران و بهسازی شهری و آزمایشگاه فنی و مکانیک خاک کشور از جمله سازمان ها و شرکت های مادر تخصصی وزارت راه و شهرسازی می باشند.

4- آنطور که رسانه های رسمی بیان می کنند در شهرداری ها تخلفات زیادی صورت می گیرد. این نهاد در اکثر استان ها و شهرهای کشور به جای آنکه بر وظایف قانونی خود تمرکز کند به امور سیاسی که به هیچ وجه در وظایف آن تعریف نشده است درگیر شده است. در نتیجه شهرهای ما آنچنان که ما دوست داریم زیبا، دلنشین و کارآمد نیستند. شبکه معابر فرسوده و رو به زوال، حمل‌و‌نقل شهری نامتناسب، ساخت و سازهای غیرمجاز، توجه نکردن به معماری اصیل ایرانی- اسلامی، بی‌توجهی به نگهداری و توسعه فضای سبزها، نابرابری در رسیدگی به نواحی مختلف شهرها آنچنانکه همیشه بالای شهر قشنگ‌تر از پایین شهر است و مواردی از این دست از دغدغه های شهروندان به واسطه این ناکارآمدی ها شده است.

 نتیجه گیری- تجربه نشان می دهد درگیری هر نهادی در هر جای دنیا به امور سیاسی(اگر جز وظایف آن نباشد) آن را به شدت از هدف و وظیفه ی خود دور خواهد کرد. اتفاقی که به عقیده ای بسیاری از ناظران بر شهرداری های ما افتاده است. با این تجربه و تعریفی که از وزارت راه و شهرسازی ارائه شد آیا بهتر نیست امور شهرداری ها به این وزارت خانه منتقل شود؟ وزراتخانه ای که قطعا دانش، تجربه و تخصص ویژه ای در وظایف تعریف شده شهرداری ها دارد و در کنار آن به امور سیاسی هم تمرکز ندارد.

ده ها و صدها دلیل دیگر می‌شود ارائه کرد که جانمایی شهرداری ها در وزارت راه و شهرسازی به جای وزارت کشور هم به نفع شهروندان و هم کارکنان این نهاد اجرایی خواهد بود.