توفیق فرودگاه کرمانشاه در مدیریت بحران

اصلی‌ترین دلایل توفیق فرودگاه کرمانشاه در مدیریت بحران زلزله، استفاده از تجربه زلزله بم و همچنین تعریف سریع فرایند در لحظات حساس با تکیه بر تخصص و انرژی بالای نیروی انسانی بود. معاون عملیات هوانوردی فرودگاه کرمانشاه در گفتگویی که با روابط عمومی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران داشته این موضوع را مطرح و تصریح کرده است: نقش موثر فرودگاه کرمانشاه در امدادرسانی به مصدومان و حادثه دیدگان زلزله اخیر این استان بهانه‌ای شد که دقایقی را با معاون عملیات هوانوردی فرودگاه هم‌صحبت شوم و دلایل توفیق این فرودگاه را در مدیریت بحران از زبان وی بشنوم.

هنگامی که شرفایی حرف می زد، دریافتم که این مرد که تجربه حضور در فرودگاه بم برای امدادرسانی به زلزله‌زدگان مهیب این شهر را دارد، چگونه با همدلی و همراهی همکارانش و استفاده از تجربیات گذشته و فرایند نویسی، نگذاشتند بحران وقوع زلزله کرمانشاه تاثیری روی عملیات امدادرسی آنها بگذارد.

با هم مصاحبه انجام شده با پیمان شرفایی، معاون عملیات هوانوردی فرودگاه کرمانشاه را می‌خوانیم:

چگونه از زلزله مطلع شدید؟ منزل بودید یا فرودگاه؟

زمان وقوع زلزله در منزل بودم. از آنجا که در زمان وقوع زلزله چند سال پیش بم نیز در کرمان بودم، شدت زلزله کرمانشاه به من این حس را داد که این زلزله شدیدتر از زلزله بم است!

منزلتان در کرمانشاه است؟ چقدر با فرودگاه فاصله دارد؟

منزل ما 15 کیلومتر با فرودگاه فاصله دارد. خیلی نگران شدم هم برای مردم و هم برای فرودگاه. سریع با برج مراقبت تماس گرفتم. به کارکنان برج مراقبت و تکنیکال بلاک گفتم در محل کارشان بمانند ولی اگر زلزله شدیدی دوباره رخ داد و شرایط بحرانی شد، محل را ترک کنند.

آیا در آن شرایط نگران همکارانتان نبودید؟

هم نگران آنها و هم دلواپس پروازها بودم. مطمئن بودم که سازه تکنیکال بلاک محکم است و توان تحمل زلزله تا هشت ریشتر را دارد. سریع با کارکنان ارتباطات و ناوبری تماس گرفتم و از آنها خواستم سیستم سیار را که موبایل فراکنشی روی آن سوار است، عملیاتی کنند و به کارکنان فرودگاه اعلام کردم که اگر دوباره زلزله را احساس کردند، به اداره کل کنترل ترافیک هوایی مرکز خبر دهند و محل را تخلیه کنند ولی با سیستم سیار موبایل آماده کار باشند تا عملیات مختل نشود. پس از زلزله احتمال صدمه دیدن باند زیاد بود. از همکاران خواستم از باند و سطوح پروازی بازدید کنند چون اگر صدمه شدید باشد، فرودگاه آماده امدادرسانی نخواهد بود. خوشبختانه پس از بازدید به من اعلام شد که وضعیت نرمال است.

کارهای دیگری هم انجام شد؟

همزمان از همکاران ایمنی و هدایت زمینی خواستیم ماشین ها را از مقر خارج کنند که در صورت وقوع دوباره زلزله صدمه نبینند. ماشین ها را خارج کردیم ولی دغدغه سیستم های کمک ناوبری را داشتیم که متوجه شدیم نرمال هستند. تنها فرکانس اصلی برج مراقبت مشکل داشت که سریع حل شد و ظرف چند دقیقه رسما فرودگاه عملیاتی اعلام شد.

بعد از عملیاتی شدن فرودگاه چه کردید؟

چون تجربه زلزله بم را داشتم، مطمئن بودم که از صبح پروازهای هلیکوپترها زیاد می شود و عمق فاجعه زیاد خواهد بود. با اینکه هنوز بسیاری از مسئولان متوجه شرایط نشده بودند ولی با تجربه بم مطمئن بودم که روزهای شلوغی را در پی خواهیم داشت و به تنظیم سناریوی مواجهه با بحران پرداختم.

ابتدای سناریو چه بود؟

اول تقسیم کار کردیم چون از اول صبح شرایط غیر نرمال می شد و باید پوزیشن ها را تغییر می دادیم. در گام اول خواستم از همکاران غیرشیفت احوالپرسی شد که در چه شرایطی قرار دارند و آیا می شود روی آنها حساب کرد یا نه؟

نتیجه اش چه شد؟

وضعیت خوب بود و تنها منزل مسکونی یکی از همکاران صدمه دیده بود و می توانستیم روی تمام نیروها حساب کنیم.

تمام نیروهای شما چند نفرند؟

نیروهای زیادی نداریم ولی در زمان بحران خصوصا در برج مراقبت از نیروهای موجود استفاده می کنیم چون تا همکار مهمان با CTR آشنا شود، کار سختی است. خوشبختتانه در مجموعه ما نیروهای زیادی نیست ولی جوان، پرانرژی و باسواد هستند که قوت قلب ما در شرایط بحران بودند. مدل چیدمان کنترل و ارائه سرویس و تفکیک کار را تغییر دادیم و یک تیم کمکی را ناظر بر عملیات برج مراقبت کردیم و هماهنگی های غیر هوانردی را هم انجام دادیم.

آن شب نخوابیدید؟

تا صبح بیدار بودیم و روزهای بعد هم کم خوابی کشیدیم.

به طور عادی چند پرواز در طول روز دارید؟

 در شلوغ ترین روزها 26 پرواز داریم.

شنیده ام که در بحران زلزله پروازها به 177 سورتی در روز رسید؟ مدیریت این همه پرواز سخت نبود؟

چون تجربه مدیریت  4000 پرواز از 63 کشور در بم را داشتیم که هر سه دقیقه یک نشست و برخاست هواپیمای باری انجام می شد، می دانستم سخت تر از آن شرایط نخواهد بود.

تجهیزات سالم و بچه ها پای کار بودند ولی با فشار کار چه می کردید؟

با اطمینان خاطر به کارکنان فرودگاه، کار می کردیم. اولین کار بعد از سیکل عملیاتی این بود که ساعت یک نیمه شب با مسئول روابط عمومی فرودگاه تماس گرفتم تا سریع اعلام شود که فرودگاه عملیاتی است که این خبر در پورتال و کانال شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران نیز منتشر شد. به مقامات استانی و اطلاعات پرواز هم اعلام کردیم و برای روزهای پرکار آماده شدیم.

از جنب و جوش فرودگاه در آن زمان برایمان تصویرسازی کنید.

از اول صبح هلیکوپترهای هلال احمر و هوانیروز آمدند و ما خودمان را برای هماهنگی کامل تخلیه منظم بارها آماده کردیم. می دانستیم روز اول مجروحان بدحال اعزام می شوند که همین اتفاق افتاد.

آیا سخت نبود که جلوی چشمتان مصدوم بیاورند و بخواهید این همه کارهای سخت تر را انجام دهید؟

صحنه ها تکان دهنده بود. سعی کردیم همکاران را از اخبار دور کنیم چون واقعا متاثر می شدند. سعی کردیم مجموعه عملیات را از اخبار تلگرامی دور کنیم و می گفتیم کار اصلی شما این است که فقط امدادرسانی کنید.

زلزله برای خودش بحران است. بحران خاص دیگری هم داشتید؟

مدیرکل فرودگاه در زمان زلزله تهران بود و من جانشین وی بودم. اوایل صبح از معاون عمرانی استاندار خواستم یک نماینده تام الاختیار را بفرستد و او نیز کسی را معرفی کرد که دارای سابقه زیاد در مدیریت بحران به عنوان مدیرکل بوده است و من نیز پذیرفتم. بلافاصله جلسه کمیته مدیریت بحران را تشکیل دادیم و با توجه به تجربه زلزله بم درخواست کردم نماینده تام الاختیار اورژانس،‌ نماینده تام الاختیار هلال احمر و نماینده تام الاختیار وزارت امور خارجه کنار ما باشند و سپس همگی ما در محل مستقر شدیم. وقتی هلیکوپتر نزدیک می شد و آمدن خودش را به ما اعلام می کرد، جویای این موضوع می شدیم که چه تعداد مجروح یا چه مقدار بار به همراه دارد و وقتی به عنوان نمونه می گفت که 15 مصدوم را آورده است، سریع با علوم پزشکی هماهنگ می کردیم که به کدام بیمارستان برود تا آمادگی کامل جود داشته باشد و با حجم کمتر پرواز در باند فرودگاه ماجه شویم.

مدیریت پرواز مقامات کشوری را چگونه انجام می دادید؟

با ایمنی- زمینی جلسات مختلفی را برگزار کرده بودیم و سناریو را برای سخت ترین شرایط هم طراحی کرده بودیم.

آیا توان این شرایط سخت را داشتید و برای شما و بقیه نیروها سخت نبود؟

این توان را در خود و دیگران می دیدم و احساس می کردم تمام کارکنان فرودگاه به پشتیبانی تجربه بم می توانند سریع برنامه ریزی کنند.

کسی کم نیاورد و خسته نشد؟

نه همه با تمام وجود کار می کردند. در روزهایی نصف اپرون در اختیار VIP بود و ما چهار "استند" بیشتر نداشتیم، 70 هلیکوپتر پرواز می کردند که جدا کردن آنها از هم، آوردن مجروح، هواپیمای اورژانس و سوخت گیری و ازدحام کامیون ها و نیروهای حمل بار چالش های بزرگی بودند.

کی به ثبات رسیدید؟

از اول چون سناریو داشتیم، آماده بدترین ها بودیم و لذا در ثبات به سر می بردیم.

آماده بودید یا آماده شدید؟

ما آماده شرایط بدتر بودیم و معمولا سناریو تعریف می کردیم و قبل از زلزله چندین بار تمرین کرده بودیم. خوشبختانه در مجموعه ما سریع فرایند طراحی می شود و از ابتدا که هواپیمایی می خواست از تهران استارت بزند، با هماهنگی مرکز متوجه وضعیت هواپیما و محموله آن می شدیم و هماهنگی کامل برای نیروی انسانی و کامیون های تخلیه بار می شد. از طرف دیگر، در برج مراقبت تیمی غیر از مراقبان، اطلاعات مبنی بر امکانات و سوخت و هلدینگ را با بی سیم اعلام می کردند و قبل از نشستن هواپیما تیم هلدینگ آماده بودند و مشکل در لحظه حل می شد.

آیا توانستید کمبودهای فرودگاه کرمانشاه را در این بحران کشف کنید؟

ما با کمبود نیروی انسانی مواجه هستیم و در چارت سازمانی در برخی ادارات 40 درصد نیرو کم داریم. توزیع منطقی تر نیروی انسانی در تمام فرودگاه ها با توجه به داده های فرودگاه لازم است. ما در جریان زلزله تجهیزات خوبی داشتیم و به ما از شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران دو خودرو داده شد و بی سیم های موردنیاز را از اداره کل ارتباطات و ناوبری هوایی دریافت کردیم و مشکلی نداشتیم. یکی از نقاط قوت ما، استفاده بهینه از تجهیزات همچنین فرایندسازی و ارتباطات بود و ستاد شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران نیز کمک ها را به موقع ارسال کرد و ما به جا استفاده کردیم. در شرایط بحرانی، ثانیه ها طلایی هستند و اذعان دارم که تمام مجموعه فرودگاه کرمانشاه با دل و جان کار کردند. یکی از کارکنان چهار شبانه روز نخوابیده بود و وقتی گفتم؛ باید استراحت کنی، به ظاهر گفت؛ چشم ولی بازهم به سر کار خودش برمی گشت. افتخار می کنم چنین همکارانی دارم که با جان و دل کار می کنند.