◄ از ناصر خسرو تا برادران امیدوار؛ نگاهی به تاریخ سفرنامه نویسی ایرانیان

میرزا صالح شیرازی ناشر روزنامه کاغذ اخبار

او یکی از اولین دانش آموختگان ایرانی در اروپا بود که در میان سفرنامه نویسان ایرانی شناخته می شود.او ناشر روزنامه ٔ کاغذ اخبار، نخستین روزنامه در ایران بود که در میان سفرنامه نویسان ایرانی شناخته می شود.  میرزا صالح شیرازی در سال ۱۲۳۰ به همراه چند تن دیگر از تبریز به انگلستان فرستاده شد و در این میان سفرنامه خود را نوشت. این سفرنامه بعدها به یکی از منابع الهام بخش در شکل گیری تجربه ای بومی از مدرنیته در ایران تبدیل شد. میرزا صالح در سفرنامهٔ خود اشاره ای به آموختن زبان های انگلیسی، فرانسوی و لاتین می کند.

یکی از مشهورترین سفرنامه نویسان ایرانی جلال آل احمد است. این نویسنده که در سال ۱۳۰۲ متولد شد، سفرنامه های جذابی از خود به جای گذاشته است. نثر او را می توان نثری حساس، دقیق، صریح، کوتاه و شفاف دانست. جلال آل احمد و همسرش سیمین دانشور از جمله نویسندگانی هستند که تا سالیان سال، آثارشان خواندنی و جذاب خواهد ماند. او در طول زندگی خود تشکل های ادبی و صنفی را از جمله کانون نویسندگان ایران ایجاد و همچنین نویسنده هایی نظیر آلبر کامور را به ایران معرفی کرد. از جمله سفرنامه های مشهور او موارد زیر هستند:

​​منصور ضابطیان، روزنامه نگار علاقه مند به سفرنامه نویسی

ضابطیان متولد ۱۳۴۹ در تهران است و یکی از سفرنامه نویسان معاصر ایرانی به حساب می آید. شاید یکی از افراد مشعور و معروف در زمینه روزنامه نگاری، کارگردانی، تهیه کنندگی و حتی سفرنامه نویسی که در عصر معاصر زندگی می کند، منصور ظابطیان باشد. از جمله مجلات و روزنامه هایی که منصور ضابطیان برای آن ها کار کرده می توان به چلچراغ؛ گزارش فیلم و کلک اشاره کرد و برنامه معروفی که او تولید کرده است به «رادیو هفت» شناخته می شود. سفرنامه های مشهور او عبارتند از:

• مارک و پلو
• مارک دو پلو
• برگ اضافی
• سباستین
• چای نعنا

محمدعلی اسلامی ندوشن، حقوق دان و قاضی علاقه مند به نویسندگی

احمد شاملو، شاعری عاشق

احمد شاملو که همگی به عنوان یک شاعر می شناسیم نیز می توان به عنوان یکی از سفرنامه نویسان ایرانی دانست.

کتاب او با نام « روزنامه سفر میمنت اثر ایالات متفرقه امریغ» داستان سفرش به آمریکا به دعوت «مرکز پژوهش و تحلیل مسائل ایران سیرا (CIRA)» است که نثری طنز گونه دارد که باعث می شود از خواندن آن خسته نشوید.  شاملو در یک سخنرانی در مورد این سفرنامه گفته است: «البته این یک سفرنامه شخصی نیست، بلکه از زبان یک پادشاه فرضی، احتمالاً از طایفه منحوس قاجاریه روایت می شود».

هوشنگ گلشیری نویسنده ای معاصر

نویسنده معاصر ایرانی که در سال ۱۳۱۶ به دنیا آمد، هوشنگ گلشیری، یکی از محبوب ترین نویسنده های ایران محسوب می شود. او مجموعه داستان های کوتاهی نیر مثل همیشه، نمازخانه کوچک من، داستان های بلندی مانند شاه سیاه پوشان و رمان هایی از جمله شازده احتجاب و بره گمشده راعی را عرض کرده است. در این میان، یکی از کارهای او که به قول خودش «به ظاهر سفرنامه» است، با نام آینه های دردار معروف است.

جلال الدین کزازی 

​ دیگر نام های ماندگار در سفرنامه نویسی ایران

از دیگر نویسندگان و پژوهشگرانی که در زمینه سفرنامه نویسی آثاری دارند می توان به این نام ها اشاره کرد: احسان نوروزی، بهمن نامورمطلق، سیمین دانشور، رضا براهنی، غلامحسین صدیقی، ایرج افشار، علی اصغر حکمت، محمدجعفر یاحقی، جلال ستاری، ابوالقاسم انجوی شیرازی، محمدعلی فروغی و نیما یوشیج.

از ناصر خسرو تا ضابطیان، سفرنامه نویسی در ایران بازتابی از تحول فرهنگی و تاریخی جامعه ایرانی است. هر سفرنامه، نه تنها شرح مسیر جغرافیایی، بلکه سفری در اندیشه، هویت و خودشناسی ایرانیان است.