چگونه در ایام تعطیل ترافیک محورهای برون شهری را کنترل کنیم؟

راه های کنترل ترافیک در ایام تعطیل؛ حمل و نقل و ترابری از بخش های لاینفک هر جامعه ای به حساب می آید. امروزه عدم توجه به مسایل ایمنی در ترافیک، افزایش تصادفات و تلفات را به همراه دارد. بررسی و تامین ایمنی راه ها از ملزوماتی است که باید مهندسان و متولیان راه با دقت و شدت بیشتری به آن بپردازند.

به گزارش تین نیوز به نقل از مرکز مدیریت راه های کشور، حمل و نقل در محیط ایمن می تواند موجب افزایش پیشرفت و اگر در محیط غیرایمن بهره برداری شود، موجب پس رفت دولت ها و هدررفت منابع و بودجه شود. ایمنی جاده­ ها و کنترل و جلوگیری از حوادث خسارتی، جرحی و جانی از زمانی که اولین وسیله نقلیه ساخته شد، شروع شده و همچنان ادامه دارد.

با مطالعاتی که تاکنون انجام شده، عامل بر هم زننده ایمنی ترافیک؛ عامل انسان، عامل جاده و عامل وسیله نقلیه به ترتیب با بیشترین تعداد شناخته شده اند؛ اما اکثر مطالعاتی که انجام گرفته و راهکارهایی که برای کاهش خسارت های ترافیکی منظور شده، بر اساس علت تامه یا علت تمام کننده است، به بیان دیگر آخرین علتی که موجب شده تا یک حادثه ترافیکی (اعم از خسارتی، جرحی، جانی) اتفاق افتد، سرعت وسیله نقلیه است؛ بنابراین، سرعت یکی از مهم ترین عوامل تصادفات منجر به فوت وسایل نقلیه در معابر برون شهری و بزرگراه ­ها مورد توجه است. اهمیت کنترل و مدیریت راه عموما در راه های شریانی و بزرگ راهی بیشتر از راه های فرعی است. زیرا سرعت عملکردی وسایل نقلیه در مسیر اصلی بیشتر از سرعت وسایل نقلیه ای است که قصد خروج از راه را دارند.

هوشمند کردن مسیرها و خودروها با استفاده از تکنولوژی­ های روز دنیا یکی از راه کارهایی است که می­ تواند از مسائل مهم ترافیکی جلوگیری نماید. سیستم ­های نوین می ­تواند بر روی جاده ­ها و وسایل نقلیه نصب شده و با تلفیق شدن با سامانه­ های اطلاعات جغرافیایی، این سیستم­ ها اطلاعات جاده­ ای برای کنترل ترافیک ارسال و پس از پردازش این اطلاعات دستورات لازم اتخاذ شوند. این همکاری بین سیستم ­ها منجر شده تا ایمنی کارایی و سرعت عکس العمل بالا رود و موجب راحتی سفرهای درون شهری و برون شهری شود.

مطالعات انجام شده

در مطالعه ­ای انجام شده توسط دانشگاه تربیت مدرس، به بررسی اثرات مثبت استفاده از دوربین­ های کنترل سرعت در کاهش تعداد تصادفات پرداخته شده است. این مطالعه ارزیابی اثرات دوربین ­های کنترل سرعت و برخوردها را در کل محورها به صورت کلی در مناطقی که دارای دوربین و نقاطی که فاقد دوربین است را در طول حدود 200 کیلومتر به صورت 4 محور جداگانه به صورت یک طرفه در معابر برون شهری استان سمنان شامل، مسیرهای سمنان به گرمسار و بالعکس و دامغان به سمنان و بالعکس را مورد بررسی قرار می ­دهد. از روش قبل و بعد به دو صورت بدون در نظر گرفتن تغییرات حجم ترافیک در مسیر و با اعمال تغییرات حجم استفاده می­ شود.

با استفاده از تعداد تصادفات به وقوع پیوسته در این محدوده در طول سال های 87 تا 90 در مدت زمان 4 سال اثر نصب دوربین­ های کنترل سرعت مورد ارزیابی قرار می­ گیرد. نتیجه بدست آمده در حالت بدون در نظر گرفتن تغییرات حجم ترافیک 3% کاهش در وقوع تصادفات بوده، ولی در حالتی که تغییرات حجم ترافیک در نظر گرفته شود 9%±33% کاهش در وقوع تصادفات را نتیجه می­ دهد. نتایج بدست آمده نشان می ­دهد که استفاده از دوربین­ های کنترل سرعت به میزان حداقل 24 و حداکثر 42 درصد باعث کاهش تصادفات می­ شوند. از این نتایج می توان در مکان یابی نصب دوربین ­های کنترل سرعت، انتخاب راهکارهای کارآمد کنترل سرعت و ارزیابی ­های اقتصادی نصب دوربین های کنترل سرعت نیز استفاده کرد.

در مطالعه دیگری، یکی از محورهای حادثه خیز که دارای تصادفات ترافیکی زیاد و شدید در منطقه برون شهری کنارگذر ساحلی نور-نوشهر-چالوس است به صورت موردی و به کمک مطالعات ترافیکی و آمارهای ثبت شده در آن منطقه مورد بررسی قرار گرفت و از نتایج آن مشخص شد که بیشترین تعداد تصادفات ترافیکی به ترتیب مربوط به منطقه نیرنگ، محدوده تامین اجتماعی، منطقه مزگاه و … با بیشترین علت تامه عدم توانایی در کنترل وسیله نقلیه، عدم توجه به جلو و عدم رعایت حق تقدم در ماه شهریور و در ساعات 8:00 الی 17:59 در سال 1396 است.

در پژوهشی دیگر، مطالعه ­ای بر اساس یک سری اطلاعات سه ساله ترافیکی و تصادفاتی که در منطقه کنارگذر و بزرگراه برون شهری اتفاق افتاده و قبلا توسط پلیس راهور به ثبت رسیده بود، انجام شده است. با تحقیق در این آمارها و برداشت های میدانی و مشاهدات رفتار رانندگان در مناطق نمونه مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با معرفی حالات مختلف تصادفات و رفتار رانندگان، می توان دریافت که علل تامه در تصادفات صرفا نشات گرفته از زمینه تصادف در آن منطقه هستند که در مناطق مورد مطالعه، این زمینه تصادفات متعدد، بریدگی ها یا تقاطع های همسطحی است که روزانه خسارت های غیرقابل بازگشتی را به دولت و جامعه وارد می­ سازد.

عوامل موثر بر وقوع تصادفات در جاده ­های برون شهری

با توجه به وسعت کشور، رشد جمعیت، افزایش مالکیت وسایل نقلیه و در نتیجه افزایش تبادلات درون و برون منطقه ­ای، حوادث ترافیکی به یکی از معضلات مهم کشور در بخش حمل و نقل تبدیل شده است. برای رفع این معضل بزرگ، شناسایی علل و عوامل موثر بر تصادفات و تعیین میزان تاثیر هر کدام از این عوامل بر حوادث ترافیکی می­بایست از اولویت­ های اصلی نهادهای مربوطه همچون وزارت راه و ترابری و پلیس راه قرار گیرد.

به طور کلی فاکتورهای اصلی موثر بر تصادفات را می­ توان به چهار گروه شامل جاده (ویژگی هندسی راه، خصوصیات جریان ترافیک)، وسایل نقلیه (توانایی وسیله نقلیه، نقص فنی قطعات)، عوامل انسانی (خصوصیات راننده، رفتار راننده و توانایی فیزیولوژیکی و روحی راننده) و محیط (شرایط جوی) تقسیم بندی کرد که این عوامل به صورت زنجیره وار به یکدیگر متصل هستند. نتایج نشان داد عوامل جاده، وسایل نقلیه، عوامل انسانی و محیط با تاثیرات متقابل بر یکدیگر در وقوع حوادث ترافیکی موثر بوده و اگر یکی از این عوامل دچار ناپایداری شود، این چرخه دچار تزلزل شده و تشدید این ناپایداری باعث وقوع تصادف می­ شود.

راه­کارهای موجود برای کنترل ترافیک محورهای برون شهری

سیستم حمل ونقل هوشمند یا Intelligent Transportation Systems به مجموعه­ ای از ابزارها، امکانات و تخصص ­ها از قبیل مفاهیم مهندسی ترافیک، تکنولوژی­ های نرم افزاری، سخت افزاری و مخابراتی اطلاق می­ شود که به صورت هماهنگ و یکپارچه به منظور بهبود کارآیی و ایمنی در سیستم حمل ونقل به کار گرفته می­ شوند. سیستم ­های حمل و نقل هوشمند ITS، سیستم­ هایی متشکل از فناوری های نوین الکترونیک، کامپیوتر، IT، الکترومکانیک و … هستند که در برنامه ریزی سیستم­ های حمل و نقل زمینی، امروزه نقش بسیار مهمی ایفا می ­کنند. در سیستم­ های هوشمند ترافیک فناوری­ های متفاوتی به کار می ­رود. از سیستم ­های اولیه­ ای مانند هدایت خودرو و سیستم کنترل چراغ های راهنمایی، تابلوهای اعلان ترافیک، دوربین سرعت سنج و سیستم خودکار شناسایی شماره خودرو گرفته تا سیستم­ های پیشرفته و پیچیده ­تری که بطور همزمان اطلاعات متفاوتی را از منابع متفاوت یکپارچه می­ کند.

اطلاعاتی مانند وضع آب و هوا، وضعیت ترافیک، وضعیت جاده و… امروزه مسایل و مشکلات حمل ونقل از قبیل آلودگی­ های زیست محیطی، کاهش منابع انرژی، افزایش خسارت­ های مادی و معنوی ناشی از سوانح و تصادفات، مشکلات نظارت و مدیریت در حمل و نقل برون شهری، افزایش زمان­ های تلف شده و روند رشد سریع تقاضای حمل و نقل به ویژه در ساعات اوج در کلان شهرهای دنیا به یک مشکل جدی تبدیل شده است. از این رو در عصری که به آن عصر انفجار اطلاعات اطلاق می­ گردد، مهندسین حمل و نقل سعی بر آن داشته ­اند تا از فناوری اطلاعات به عنوان راه کاری مناسب در جهت از میان برداشتن معضلات اساسی مدیریت ترافیک بهره جسته و مشکلات آن را به حداقل ممکن کاهش دهند.

تابلوهای پیام متغیر (vms) از زمره تجهیزات کنترل ترافیک هستند که به منظور ارائه اطلاعات به رانندگان، در طول مسیر مورد استفاده قرار می ­گیرند. این تابلوها به صورت­ های متفاوتی نصب می­ گردند. اطلاعات نمایش داده شده بر روی تابلوهای پیام رسان متغیر که به صورت پویا عمل می­ کنند، از طریق مرکز کنترل و یا در محل نصب تابلو، برنامه­ ریزی می ­شوند. به طور کلی این گونه تابلوها به منظور تاثیرگذاری بر رفتار رانندگان جهت بهبود جریان و عملکرد ترافیک استفاده می­ شوند. نمونه­ هایی از اطلاعاتی که عمدتا از طریق تابلوهای پیام متغیر در اختیار رانندگان قرار می ­گیرند؛ شامل زمان سفر میان مبادی و مقاصد مشخص، وضعیت تراکم ترافیک در کریدورهای بزرگراهی، اطلاعات مرتبط با محل کارگاه­ های عملیات عمرانی، اطلاعات در رابطه با وقایع خاص و ارائه راهنمایی های موردنیاز برای رانندگان، اطلاعات مرتبط با عملیات تعمیر و نگهداری در کریدورهای بزرگراهی، اطلاعات مربوط به پیش بینی شرایط جوی خاص و قریب الوقوع و اطلاع رسانی درخصوص حوادث اتفاق افتاده در مسیر هستند.