روایت تاریخی از مذاکرات محرمانه مربوط به ساخت ذوب آهن اصفهان

محمد یگانه که در ادامه روایت تاریخی او از مذاکرات محرمانه مربوط به چگونگی عقد قرارداد ساخت ذوب آهن اصفهان در زمان شاه را می خوانیم، از دولتمردان و اقتصاددانان دوره پهلوی بود.

به گزارش تین نیوز، وی در آن دوره، در چهار منصب رئیس کل بانک مرکزی، وزیر دارایی، وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه و بودجه و وزیر آبادانی و مسکن فعالیت کرد. 

این روایت را بخوانیم:

« وقتی که آلمان ها حاضر شدند به ایران کمک بکنند دکتر عالیخانی از رئیس دماکروپ تقاضا کرد که بیاید به ایران برای مذاکرات و ایشان هم قبول کردند ولی ۲۴ ساعت قبل از آمدن ایشان مسافرت ایشان لغو شد و نیامدند...

معلوم شد که آمریکایی ها توصیه کرده بودند به دولت آلمان که به صلاح شما و ایران نیست  که به ایران کمک بکنید برای ایجاد چنین صنعتی..

 جلوی ایران را به این ترتیب گرفتند ایران توجه خودش را کرد به روس ها که کمک کرده بودند به هندوستان برای ساخت کارخانجاتی با تکنولوژی های جدید ذوب آهن روابط ایران هم داشت با شوروی ها بهتر می شد.

اوایل دوره برژنف شاه مسافرتی داشتند به شوروی، وقتی که امکانات همکاری بین دو کشور بحث می شود، این رشته هم به میان می آید و تصمیم گرفته می شود که چنین همکاری مورد بررسی بیشتری قرار بگیرد، علاوه بر آن امکان صادرات ایران به شوروی و ایجاد کارخانجات دیگر.

اینها در ۱۹۶۴ تیمی به ایران فرستادند و بعد از اینکه دیدند امکانات وجود دارد قرار شد نمایندگان رسمی آنها وارد ایران بشوند و مذاکره بکنند با ایرانی ها برای عقد قرارداد.  

سعی می شد این مذاکرات و رفت و آمدها به طور سری انجام بگیرد که مبادا این مسائل به خارج درز بکند.

رئیس هیئت ایران [علینقی] عالیخانی بود نفر دوم [صفی] اصفیاء و بعد رئیس گروه مذاکره من بودم با تعدادی افراد و تمام مذاکرات هم در دفتر من در وزارت اقتصاد عملی می شد.

این مذاکرات ما در حدود یک ماه طول کشید و ما در مورد چهار تا طرح داشتیم مذاکره می کردیم. 

یکی ذوب آهن بود، یکی کارخانه ماشین سازی، یکی هم صادرات گاز ایران بود به شوروی، و یکی هم ایجاد یک کارخانه نساجی در آذربایجان در دشت مغان.… 

مذاکرات بسیار سختی بود و ما موفق شدیم در عرض این یک ماه این موافقت نامه را آماده کنیم به استثنای چهار نکته… 

از آن جمله بود مسئله قیمت گاز و ظرفیت ذوب آهن و سه چهار تا از این قبیل نکات.

ولی در هر حال در اصول توافق شده بود.

یک روز قبل از اینکه این موافقت نامه آماده پاراف بشود آمریکایی ها اطلاع پیدا کرده بودند که به طور سرّی در وزارت اقتصاد مشغول مذاکره هستند با گروهی و آن هم در دفتر محمد یگانه انجام می گیرد.

 در این موقع آقای Meyer سفیر امریکا بود و من هم در ایران بودم تا آن موقع یک سال با هم تماسی نداشتیم. 

آقای Meyer به من تلفن کردند برای بار اول و بعد می خواستند مرا به شام دعوت بکنند، به منشی خودم گفتم که فعلاً پیغام را بگیرید بعداً جواب شان را می دهم.

من بلافاصله رفتم پیش عالیخانی وزیر اقتصاد که ایشان همچین تلفنی کردند چه جوابی بایستی داد؟

البته صلاح نیست که من بروم آنجا در این اوضاع و احوال. 

ایشان پرسیدند. «چطور؟ این موافقت نامه در چه حالی است؟» 

گفتم، «فردا آماده پاراف شدن است.»

ایشان گفتند، «که پس در این صورت شما این را قبول بکنید.» 

ولی باز من صلاح ندیدم که به تنهایی به سفارت آمریکا بروم.

سفیر که مجدداً تماس گرفتند پرسیدم، «خوب چطور شده که دعوت می کنید»

ایشان گفتند، « ما اطلاعاتی به دستمان رسیده مذاکراتی دارد انجام می شود و می خواستیم ببینیم که چه وضعی هست.»

در آن صورت من گفتم که، «درست است من در این مذاکرات شرکت دارم، ولی از من ارشدتر دو نفر دیگر هم هستند که یکی آقای عالیخانی وزیر اقتصاد و آن یکی هم آقای صفی اصفیاء رئیس سازمان برنامه، آنها در موقعیت بهتری هستند که به سؤالات شما پاسخ بدهند.»

  بنابراین از آنها هم دعوت کردند و این بلافاصله دو سه ساعت بعد از اینکه موافقت نامه امضا شده بود انجام شد و مارفتیم آنجا.

 برای اینکه از روز اول شاه ترسش از این بود که بعضی افرادی در ایران پیدا بشوند و این اطلاعات را به خارج بدهند و بعد فشارهایی بیاورند و جلوی این کار گرفته بشود.

این بود که می خواستند آمریکا در مقابل عمل انجام شده قرار بگیرد.

و البته فردایش هم بنا بود که اعلام بشود به مردم گفته بشود که چه اتفاقی خواهد افتاد. و حتی اعلام هم شد یعنی به روزنامجات داده شد.»