عبور کنارگذر جنوبی تهران از منشأ گردوغبار البرز

احداث کنارگذر جنوبی تهران باهدف کاهش ترافیک و عبور این پروژه از 42 هکتار اراضی البرز که بیابان‌های اشتهارد و نظرآباد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، در گفتگو با مهر بررسی شد.

به گفته صاحب‌نظران سالانه و به‌طور میانگین 520 میلیون خودرو از مسیرهای منتهی به پایتخت عبور می‌کند. بررسی آمارها نشان می‌دهد 20 درصد ترافیک کشور به پایتخت اختصاص دارد. همچنین عبور روزانه 300 هزار خودرو از محورهای مواصلاتی البرز که در همسایگی تهران به سر می‌برد باعث تحمیل بار 18 درصدی ترافیک کشور به این استان شده است.

اما برای کاهش بار ترافیک میان دو کلان‌شهر کرج و تهران که افزایش میزان سوخت، بالا رفتن زمان سفر و مشکلات زیست‌محیطی فراوانی به بار آورده است، متولیان امر راه‌سازی پروژه‌های مختلفی را ارائه و اجرا می‌کنند.

یکی از پروژه‌های در حال اجرا کنارگذر جنوبی تهران است، پروژه‌ای که توسط قرارگاه خاتم‌الانبیاء در حال اجرا است و از آن به‌عنوان فرصتی برای تنفس پایتخت یاد می‌شود.

قرارگاه خاتم اعلام کرده است؛ این پروژه با استانداردهای روز جهانی در حال اجرا است. این پروژه که در بهار سال گذشته کلنگ زنی شد، مقرر است طی چهار سال به بهره‌برداری برسد. پروژه کنارگذر جنوبی تهران با 158 کیلومتر مسافت از چهار قطعه تشکیل‌شده است. قطعه اول به طول 40 کیلومتر از آزادراه قزوین - کرج در منطقه آبیک شروع می‌شود و تا بزرگراه اشتهارد - شهریار ادامه می‌یابد. قطعه دوم به طول 50 کیلومتر از بزرگراه اشتهارد - شهریار عبور کرده و تا آزادراه تهران - ساوه ادامه پیدا می‌کند. قطعه سوم به طول 30 کیلومتر از آزادراه تهران - ساوه تا آزادراه تهران - قم ادامه می‌یابد و قطعه چهارم به طول 38 کیلومتر از آزادراه تهران - قم تا آزادراه حرم‌تاحرم ادامه دارد . احداث کنارگذر جنوبی تهران باعث کاهش ترافیک سه استان تهران، قزوین و البرز می‌شود اما عبور پروژه کنارگذر جنوبی تهران از 42 هکتار از اراضی استان البرز باعث شد که سید حمید طهائی استاندار البرز به همراه متولیان منابع طبیعی استان 29 خردادماه از این پروژه بازدیدی کنند.

استاندار البرز احداث کنارگذر جنوبی تهران را باعث کاهش ترافیک سه استان تهران، قزوین و البرز اعلام کرد و گفت: یکی از بزرگ‌ترین معضلات این سه استان در خصوص تردد خودروهای سنگین است که از این طریق تا حدود زیادی حل خواهد شد.

طهائی با اشاره به اینکه بخش وسیعی از اراضی بیابانی البرز در مسیر این کنارگذر قرار دارد، گفت: این محدوده منشأ گردوغبار البرز و تهران محسوب می‌شود که باید برای تثبیت این روند اقدام کرد .

عبور کنارگذر جنوبی تهران بر یک هزار و 600 هکتار از اراضی بیابانی البرز تأثیر می‌گذارد به همین منظور با هماهنگی‌های انجام‌شده قرارگاه خاتم متعهد شده است در 500 هکتار از اراضی عملیات بیابان‌زدایی انجام و اقدام به کاشت نهال کند.

با حامد فرضی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز در خصوص روند اجرایی 500 هکتار نهال‌کاری در اطراف بزرگراه جنوب گذر تهران گفتگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. فرضی با اشاره به اینکه این کنارگذر آزادراه قم - گرمسار و همچنین محدوده چرمشهر را به آزادراه کرج - قزوین محدوده آبیک متصل می‌کند، گفت: این کنارگذر بیش از 150 کیلومتر طول داشته و 42 کیلومتر آن در استان البرز؛ در دو شهرستان اشتهارد و نظرآباد واقع‌شده است. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز افزود: برنامه‌ای برای احیاء و حفاظت از خاک حاشیه این کنارگذر در طول 42 کیلومتری که استان البرز واقع است توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تدوین‌شده است .

فرضی بابیان اینکه در این برنامه، چنین در نظر گرفته‌شده است که حاشیه این کنارگذر در محدوده استان البرز در هر سمت هشت ردیف درخت و درختچه کشت شود، تصریح کرد: این درخت‌کاری که حدود 120 متر از طرفین جاده را دربر می‌گیرد، درمجموع 500 هکتار از اراضی حاشیه‌ای را به لحاظ پوشش گیاهی و حفاظت از خاک احیاء خواهد کرد.

گیاهان انتخاب‌شده برای احیاء عرصه‌های بزرگراه جنوبی تهران در حوزه البرز «فوق تاغ» و «آتریپلکس» به‌عنوان گیاهان اصلی و «قره داغ»، «گز» به‌عنوان گونه‌های محدودتر است وی یادآور شد: عرصه‌های انتخاب‌شده برای درخت‌کاری در محدوده بیابانی استان واقع‌شده است و پوشش گیاهی بسیار فقیری دارد، لذا برنامه‌ریزی علمی و دقیقی لازم است تا با انتخاب گیاهان مناسب و تدوین نحوه کشت و نگهداری صحیح برای آن‌ها، شانس استقرار گیاهان و دست‌یابی به اهداف پروژه به حداکثر برسد.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز بیان کرد: گیاهان انتخاب‌شده برای احیاء عرصه‌های «فوق تاغ» و «آتریپلکس» به‌عنوان گیاهان اصلی و «قره داغ»، «گز» به‌عنوان گونه‌های محدودتر هستند ضمن اینکه در محدوده رودخانه شور از گیاه نی برای حفاظت از خاک استفاده خواهد شد.

وی با اعلام اینکه محدودیت شوری خاک در این مناطق باعث می‌شود هنگام کشت گیاهان، نسبت به اصلاح خاک با اضافه کردن کود دامی و خاک مناسب اقدام شود، گفت: عملیات کشت گیاهان در این منطقه سبب می‌شود پوشش گیاهی طبیعی منطقه نیز با فراهم شدن شرایط مناسب افزایش داشته و گیاهان خودرو در پای درختان و بوته‌های کشت‌شده افزایش یابند و اکوسیستم منطقه در کل تحولات مثبتی را شاهد باشد .

وی بابیان اینکه این پروژه هم‌زمان با سفر ریاست جمهوری با استان البرز در آبان ماه 1395 افتتاح شد، خاطرنشان کرد: در این پروژه برای هر هکتار تراکم کشت 200 بوته در نظر گرفته‌شده و با توجه به حجم 500 هکتاری منطقه کشت حدود دو هزار و 500 نفر روز کار ایجاد کرده است.

وی با تأکید بر اینکه سعی شده کارگران موردنیاز از جوامع محلی تأمین تا بنیه اقتصاد محلی نیز تقویت شود، گفت: بودجه جذب‌شده برای این پروژه حدود 41 میلیارد ریال بوده است.

فرضی تأکید کرد: افزایش 500 هکتار به سطح احیاء شده استان و افزایش پوشش گیاهی در چنین سطحی مهم‌ترین منافع پروژه است، طرح‌های مشابهی که توسط این اداره کل در استان انجام‌شده نشان می‌دهد با افزایش پوشش گیاهی، فرسایش و هدر رفت خاک کاهش‌یافته، نفوذپذیری خاک افزایش‌یافته و سفره‌های آب زیرزمینی تقویت می‌شوند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز افزود: آبیاری نهال‌ها نیز باعث افزایش پوشش گیاهان بومی منطقه می‌شود که از بخشی از این آب استفاده می‌کنند .

وی بابیان اینکه با افزایش تولیدکنندگان یک اکوسیستم، غنا و تنوع آن نیز افزایش‌یافته و منافع فراوانی برای محدوده بلافصل و به طبع برای مناطق هم‌جوار خود خواهد داشت، تصریح کرد: درختچه تاغ بانام علمی (Haloxylon sp) که گیاهی خشبی درختچه‌ای، با به‌اندازه‌ی متوسط و کم‌وبیش گوشتی محسوب می‌شود در این پروژه موردتوجه قرارگرفته است.

وی یادآور شد: این گیاه در مناطق بیابانی سبب شده خاک کمتر در معرض فرسایش و باد رفتگی قرار بگیرد همچنین شایان‌ذکر است این مهم موجب احیاء پوشش گیاهی عرصه‌های طبیعی، کنترل هرز آب و جلوگیری از حرکت ماسه‌های روان نیز می‌شود.

وی با اشاره به گونه گیاهی دیگر که در این طرح مورداستفاده قرارگرفته، گفت: علف شور یا آتریپلکس (Atriplex sp.) گیاهی شورپسند باحالت درختچه‌ای و گسترش شاخ برگ زیاد بوده که مانع فرسایش آبی و بادی شده همچنین باعث نفوذ آب در هنگام بارندگی و سیلاب به داخل خاک می‌شود .

فرضی با تأکید بر اینکه این‌ گیاه در برابر سرما و گرما مقاوم بوده و در شرایط سخت بیابان‌های استان به‌خوبی استقرار می‌یابد، افزود: سایر گونه‌های انتخاب‌شده برای احیاء این محدوده و حفاظت از جاده کنارگذر در مقابل ماسه‌های روان مانند دو گونه اصلی هم سازگاری خوبی با منطقه داشته و هم منافع اکولوژیک زیادی را باعث می‌شوند.

وی بیان کرد: کارشناسان اداره بیابان این اداره کل با بازدیدهای مکرر بر اساس اصول ارزیابی زیست‌محیطی، در حال انجام مطالعات پایش این کنارگذر هستند که نتایج آن در ماه‌های اخیر در مجلات علمی به چاپ خواهد رسید.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری البرز خاطرنشان کرد: اطلاعات حاصل از این مطالعه منبع بسیار مناسبی برای درک بهتر میزان تأثیرات زیست‌محیطی احداث این بزرگراه بر طبیعت به‌صورت مستند (نه پیش کارشناسی) فراهم خواهد آورد.