نقش حکمروایی خوب شهری بر کیفیت زندگی شهری

تین نیوز | گرایش انسان به زندگی در شهر با میل بشر برای رفاه و امنیت تبیین شده است، در واقع انسان برای تأمین امنیت و رفاه بیشتر شهرها را پدید آورده و استقرار پرستش گاه‌ ها، معابد، کاخ‌ها، انبارهای آذوقه، مازاد تولید و تراکم ثروت در شهرها؛ اقتضای توجه به نظم و امنیت شهرها از طریق برج و باروها و قلعه‌ها را در شهرهای گذشته فراهم می‌نموده و امنیت و رفاه را برای ساکنان شهر به ارمغان می‌آورده است. بر مبنای همین روند رشد شتابان شهرنشینی و شهری شدن در بخش قابل توجهی از جمعیت جهان نیز قابل درک خواهد بود. افراد به دنبال کسب عدالت، آزادی و رفاه بیشتر، کسب درآمد و شغل مناسب تر، امنیت و امکانات بیشتر روانه شهرها شدند.

و این موارد در کنار هم نشان میدهد ساکنان شهرها نیاز به کیفیت زندگی شهری دارند و در راستای ارتقا آن هم تلاش میکنند. امروزه کیفیت زندگی شهری و ارتقاء آن به هدف اصلی بسیاری از سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات مدیران شهری تبدیل شده و به عنوان شاخصی برای ارزیابی و نظارت بر عملکرد تصمیم‌گیران و مدیران مورد استفاده قرار می‌گیرد. براساس برآورد بانک جهانی تعداد فقرای شهری تا سال 2025 تقریباً به بیش از 1500 میلیون نفر خواهد رسید. حداقل 600 میلیون نفر که بیشتر آنها را فقرا تشکیل می‌دهند در شرایط تهدیدآمیز بهداشتی در محیط‌های شهری آلوده به سر می‌برند.

یک سوم ساکنان شهری در مسکن غیراستاندارد زندگی می‌کنند. حداقل 250 میلیون ساکن شهری هیچگونه دسترسی فوری به آب لوله‌کشی سالم ندارند و 400 میلیون نفر از امکانات بهداشتی مناسب برخوردار نیستند. این کمبود ها و مشکلات شهری ، زندگی شهری  را برای شهروندان با چالش‌های جدی مواجه میکند و لزوم توجه به کیفیت زندگی شهری بیش از پیش افزوده میشود.

حال بنظر میرسد برای رسیدن به این مهم و ایجاد زیر ساخت ها و شاخص های موثر و مرتبط با افزایش کیفیت زندگی شهری، توجه برنامه ‌ریزان توسعه شهری ، مدیران و دولت مردان به موضوع حکمروایی خوب شهری هائز اهمیت میباشد و محرک خوبی برای نزدیک شدن به چشم انداز، کیفیت زندگی شهری مطلوب میباشد. مبحث حکمروایی خوب از دهه ۱۹۸۰ به بعد در ادبیات توسعه مطرح شده که در کشورهای در حال توسعه در راستای استقرار و نهادینه سازی جامعه مدنی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. هدف حکمروایی خوب، توسعه انسانی پایدار است و در آن بر کاهش فقر، ایجاد اشتغال و رفاه پایدار، حفاظت و تجدید حیات محیط زیست و رشد و توسعه زنان تاکید شده است و رویکرد مشارکت و شفافیت در آن اهمیت دارد.

در این حکمروایی شراکت بین سه رکن اصلی دولت، جامعه مدنی و بخش خصوصی در انجام فعالیت ها لازم است.اولین مرجع معتبری که این مبحث را طرح کرد بانک جهانی (World Bank) است که در گزارشی در سال ۱۹۸۹ آن را به عنوان ارایه خدمات عمومی کارآمد، نظام قضایی قابل اعتماد و نظام اداری پاسخگو تعریف کرده است.

از نخستين مطالعات كه درحوزه مسائل شهري به اين موضوع پرداخته شده است، توسط برايان مك لالين در اوايل دهه 1970 بوده كه به اعتقاد ايشان تقاضاي روز افزون مردم شهرها ایی است كه "حكومت شهري" بايد نسبت به روندهاي تغيير در شهر "پاسخگوتر" (  More Responsive) باشد، اقداماتش با مسائل شهري و تحول آنها" متناسب تر" ( More Relevant ) باشد، نسبت به اجتماع مسئول تر ( More Accountable) و بعنوان بخش مهمي از نظام يادگيري اجتماعي (Social Learning System   ) بهتر عمل كند وسرانجام نقش مهمي در پيش بيني، كشف واستقبال از آينده ايفا كند. اين فرايند ها به وجود شبكه ارتباطات در داخل سازمانهاي رسمي حكومت ونظامهاي برنامه ريزي آن وهمچنين شبكه ارتباطات ميان آن سازمانها واجتماع ونظام هاي شهري آن بسيار متكي است. حکمروایی خوب شهری اهدافی چون تأمین توسعه‌ی پایدار ، عدالت اجتماعی ، مدیریت مشارکتی را با تأکید بر جامعه مدنی، دمکراسی، ارزش‌های بومی و محلی و اعتقاد به خرد جمعی دنبال نمود. بالاترين هدف حکمروایی خوب شهری، بهبود كيفيت زندگي و ارتقاء سطح خوشبختي و رضایتمندی شهروندان است.

شاخص هاي حكمراني خوب شهري را میتوان اینگونه توصیف کرد: مشاركت شهروندان، منظور فرايندي است كه در آن شهروندان ومسولان در تصميم گيري هاي شهر سهيم مي شوند. اثربخشي وكارايي، که حداكثر استفاده از منابع موجود براي تامين نيازهاي شهروندان، ارائه خدمات شهري و رضايت مردم را در بر میگیرد. پذيرا بودن وپاسخ ده بودن، مسوليت وپاسخگويي، شفافيت، قانونمندي، جهت گيري هاي توافقي، عدالت، بينش راهبردي، تمركز زدايي، از دیگر شاخص های مهم در حكمراني خوب شهري میباشد. دو ویژگی عمده برای حکمروایی خوب شهری را میتوان، تأکید بر ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی ، و تأکید بر مبانی توسعه پایدار شهری که بر روی هم ارتقاء کیفیت زندگی شهری، رفاه و عدالت اجتماعی را مد نظر دارد بیان کرد. در مجموع حکمروایی خوب شهری را می‌توان شیوه و فرایند اداره‌ی امور شهری با مشارکت و تعامل سازنده‌ی سه بخش دولتی، خصوصی و مدنی به منظور نیل به شهر سالم، باکیفیت و قابلیت زندگی بالا و توسعه پایدار شهری تعریف کرد.