عمارت کوشک شقاقی، نمادی از ارزش‌ ها و زیبایی در دل تهران

عمارت کوشک در شهر تهران، در زمان خود یعنی دوران پهلوی یکی از لوکس ترین و به روزترین عمارت های شهر محسوب می شد.

به گزارش تین نیوز به نقل از الی گشت، این عمارت را با نام خانه ماندلا یا عمارت کوشک قشقایی هم می شناسند. البته نباید آن را با عمارتی دیگر به نام خانه کوشک که در خیابان سعدی قرار گرفته، اشتباه بگیرید. معماری این خانه به قدری باشکوه و چشم نواز است که هر عابری که از کنار آن عبور می کند، ناخودآگاه سر خود را بلند کرده و با حیرت به این بنا را نظاره می کند. ما در این مطلب قصد داریم تا عمارت کوشک تهران یا عمارت کوشک قشقایی تهران را به شما معرفی کنیم و ضمن گذری بر تاریخچه آن و بررسی معماری بنا، همه چیز را در مورد این عمارت برای شما شرح دهیم.

عمارت کوشک و تماشای تهران قدیم 

عمارت کوشک تهران در اصل یک اثر هنری زنده به حساب می آید که زیبایی و جلالش شما را متحیر می کند. این عمارت به هیچ شاه و یا شاهزاده ای تعلق نداشته؛ اما با سایر همتایان خود و دیگر بناهای باشکوه تاریخی در دوران خودش، برابر است. عمر این عمارت بیشتر از ۸۰ سال است و سال ها محلی امن برای سکونت صاحب اصلی خود یعنی آقای شقاقی بوده. بعد از ایشان این عمارت دست به دست می چرخد و البته کاربری های متفاوتی به خود می گیرد. بد نیست بدانید که این عمارت را در سال ۱۳۷۸ در لیست آثار ملی ایران ثبت کردند.

گذری بر تاریخ عمارت کوشک 

عمارت تاریخی کوشک متعلق به دوران پهلوی است و در آن زمان بنا شده است. درست زمانی که حسین شقاقی بعد از بازگشت خود از کشور آلمان تصمیم به ساخت این بنای باشکوه گرفت. بعد از ساخت عمارت هم نام خود را بر روی عمارت کوشک گذاشت.

با در نظر گرفتن دورانی که این بنا در آن ساخته شده می توان گفت که معماری بسیار زیبا و مدرنی دارد. بعد از آن ایشان، عمارت کوشک را در سال ۱۳۵۷ به یک شرکت خارجی فروختند که نام آن شرکت “ماندلا و کندیس” بود. به همین دلیل عده ای از اهالی بومی محله هنوز نام این عمارت را خانه ماندلا هم می نامند. مدیریت این شرکت خارجی به دست آقای نادر اردلان بود. آقای اردلان یک معمار معروف و سرشناس بودند که با هدف تغییر کاربری، این بنا را از کاربری مسکونی به اداری تغییر دادند، اما به ماهیت اصلی بنا دست زده نشد و تغییرات اساسی در آن ایجاد نشد.

 بعد از آن شرکت ماندلا و کندلیس که خرید بنا و تغییرات آن را انجام داده بود، خانه را در رهن بانک گذاشت تا بدین وسیله تسهیلات دریافت کند.

سرنوشت عمارت کوشک

بعد از انقلاب اسلامی هم خانه به مناقصه گذاشته شد تا مطالبات طلبکاران و همین طور بانک به راحتی و به سرعت پرداخت شود. بعد از آن در سال ۱۳۶۴ میراث فرهنگی تهران بنا را خریداری کرده و آن را به طور کامل مرمت کرد. این بنا چند سال کاملاً در اختیار امور بین الملل سازمان میراث فرهنگی بود. بعد از آن برای مدت زمانی به ستاد نمایشگاه های سازمان میراث فرهنگی سپرده شد. سپس برای یک دوره کوتاه مدت آن را به عنوان دفاتر زیر مجموعه نهاد ریاست جمهوری مورداستفاده قرار دادند. نهاد بعدی، مرکز هنرهای سنتی استان تهران بود که مدیریت بنا را در دست گرفت. در حال حاضر هم عمارت زیبای کوشک زیر نظر یونسکو فعال است و به یکی از مراکز اصلی مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در شهر تهران و کشور ما ایران، تبدیل گشته است.

دسترسی به خانه شقاقی یا عمارت کوشک تهران

برای دسترسی به عمارت کوشک تهران باید اول خود را به میدان فردوسی برسانید. سپس به خیابان امیرسلیمانی که در خیابان انقلاب قرار گرفته، بروید. در خیابان انقلاب هم کوچه مهنا که به کوچه کوشک معروف است میزبان شما برای بازدید از عمارت کوشک شقاقی که در نبش کوچه قرار گرفته، خواهد بود. 

معماری و ساختار عمارت کوشک

به لحاظ معماری اگر قرار باشد این بنا را توصیف کنیم در ابتدای کار باید این گونه بگوییم که زیربنای این مجموعه ۱۶۰۰ مترمربع است. بنای اصلی را به شکل مورب ساخته اند و ابعادی برابر با ۴۹ متر در ۳۳ متر دارد. پلان عمارت بیضی شکل است و نمای اصلی آن به شکلی غیر قابل توصیفی زیبا و باشکوه طراحی شده. در تمام قسمت های این نما شما با نهایت زیبایی و ظرافت و سلیقه روبرو هستید. تزیینات بنای کوشک شامل گچ بری، سنگ کاری و کاشی کاری های گوناگون و مختلف است.

ضمن اینکه در ساختمان اصلی این عمارت از معماری سبک اروپایی الهام گرفته اند. ولی به وضوح می توانید در قسمت های مختلف خصوصاً در تزیینات نشانه های معماری سنتی ایرانی را مشاهده کنید. به همین دلیل معماری آن را تلفیقی هنرمندانه و سحرانگیز از معماری اروپایی و ایرانی می دانند. ضمن اینکه این سبک معماری به خصوص در دوران معماری پهلوی کاملاً مرسوم بوده است.

عمارت کوشک در جزئیات 

اگر قرار باشد عمارت کوشک را به لحاظ بررسی جزئیات، با یکدیگر نقد کنیم باید این گونه گفت که این بنا در یک حیاط سبز شکل گرفته. پلان اصلی الهام گرفته از باغ های سنتی ایرانی است که در تلفیق با مدرنیته به زیباترین شکل ممکن ساخته شده است. این عمارت چند طبقه است و شامل زیرزمین، طبقات اول و کلاه فرنگی می شود. در حالت کلی این عمارت ۵ تالار دارد که به همراه شش اتاق خواب و یک اتاق کار و آشپزخانه، یک کاربری کامل را ایجاد کرده اند. از جذاب ترین قسمت های این عمارت بخش آشپزخانه آن است. آشپزخانه در مجاورت آب انبار جانمایی شده و در کنار آن یک مخزن آب گرم هم تعبیه شده است.

نکته جالب اینجاست که این آشپزخانه دقیقاً در آن دوران به یک عدد فِر سنگی تجهیز شده بوده. به عبارتی آشپزخانه این عمارت در زمان خود همگام با مدرنیته پیشرفته و تجربه آشپزی برای افراد را به یک تجربه شیرین و منحصر به فرد تبدیل کرده بود. در مقابل درب ورودی یک پلکان پهن وجود دارد که بنای اصلی را به حیاط و محوطه مجموعه متصل می کند. درب ورودی هم از جنس چوب تهیه شده و تزیینات بسیار زیبایی بر روی آن اعمال شده است.

توضیح اجمالی عبارت کوشک

شاید ندانید که واژه کوشک در اصل یک واژه کاملاً عربی است و در لغت به معنای قصر ترجمه می شود. اما در زبان فارسی به بناهایی بلند که بارگاه و سرای عالی دارند، کوشک گفته می شود. در معماری هم طریقه و نحوه اجرای خاص خود را دارد. کوشک ها در اصل مهم ترین عنصر در باغ های اصیل ایرانی هستند. اگر قرار باشد یک تعریف ساده و مختصر از کوشک در معماری داشته باشیم باید بگوییم که کوشک در اصل بنایی است که در فضای میان یک باغ بنا می شود. این بنا را دقیقاً در محل تلاقی کردن دو محور اصلی طولی و عرضی می سازند. کوشک ها عموماً به دلیل موقعیت قرار گیری خود بهترین و منحصربه فردترین چشم انداز را دارند. به عبارتی شما می توانید از بنای کوشک، چهار طرف را به طور کامل زیر نظر بگیرید.

کوشک ها بناهایی برونگرا و مرتفع محسوب می شوند. به همین دلیل صاحب یک عمارت به راحتی می توانست در کوشک خود بنشیند و با نشستن در شاه نشین خود از زیبایی باغ و تنفس بهترین هوای موجود در اطراف خود لذت ببرد. تفاوت کاخ ها و کوشک ها هم در همین مورد است. کاخ ها امنیت زیادی دارند و به همین دلیل اطراف آن ها کاملاً بسته و درون گرا است. اما کوشک ها کاملاً حالتی برون گرا دارند و به بیرون گشوده می شوند. از عناصر اصلی که موجب زیباتر به نظررسیدن کوشک ها می شود، عنصر آب است. برای مثال در بیشتر کوشک هایی که در باغ ها ساخته می شوند، جوی آب از زیر کوشک سرچشمه داشته و در نهایت به حوضی که در مقابل کوشک قرار دارد، سرازیر می شود. در نهایت هم در کل باغ جریان پیدا می کند.

ساعات بازدید از عمارت کوشک تهران    

همان طور که در ابتدای این مطلب هم اشاره کردیم، عمارت کوشک زیر نظر بخش اداری یونسکو فعال است. به همین دلیل بازدید از آن برای تمام افراد امکان پذیر نخواهد بود. اگر علاقه به بازدید از این بنا را داشتید باید با مجوزهای لازم از اداره میراث فرهنگی به درون بنا وارد شوید. یا از تورهای اختصاصی که برای بازدید از خانه شقاقی تهران برگزار می شوند، استفاده کنید.

 عمارت کوشک، نگینی برجای مانده از تهران قدیم

در این مطلب تلاش کردیم تا به طور کامل و اختصاصی عمارت کوشک شقاقی یا عمارت کوشک تهران را به شما معرفی کنیم. بناهای تاریخی بر جای مانده از ایران قدیم به راحتی می توانند معرف سبک خاص معماری ایران در گذشته باشند. البته اینکه برخی از بناها برای عموم افراد در دسترس نیستند، یک مزیت محسوب می شود که از تزیینات و جزئیات بنا محافظت شده و کمتر مورد استهلاک قرار بگیرد. ولی در هر حال حضور در محوطه بناهای تاریخی و ساختمان های قدیمی حس و حال عجیبی دارد که توصیف ناپذیر است.