چرا اصفهان، نصف جهان است؟

اصفهان به لحاظ جمعیت بعد از تهران و مشهد، سومین شهر بزرگ ایران و صد و شصت و سومین شهر پر جمعیت دنیا محسوب می شود. اما چرا به نصف جهان معروف شده است؟

آثار تاریخی و تنوع بی نظیر صنایع دستی که از قرن ها پیش در نقاط و شهرهای مختلف استان اصفهان نسل به نسل منتقل شده و امروز به عنوان میراثی گران بها در اختیار ما قرار گرفته، اصفهان را به موزه ای هنری، تاریخی و طبیعی تبدیل کرده که بازدید از آن آرزوی گردشگران فرهنگ دوست در سراسر جهان است.

یادگارهای پیشینیان ما در این نقطه از کشورمان حاصل موجودیت تاریخی و فرهنگی است که قدمت بیشتر آنها به هزاره سوم پیش از میلاد می رسد.

تپه سیلک زیگورات یا محل عبادت اقوام باستانی بوده که از گل رس و سفال ساخته شده است. این بنای تاریخی در سال 1310 شمسی درپی کاوش های باستان شناسی کشف شده است. در خرابه‌های تپه باستانی سیلک چند اسکلت انسان و ظروف قدیمی پیدا شده است که این اشیا در موزه‌های لوور فرانسه، موزه ملی ایران، موزه باغ فین و موزه ایی در کنار این بنای باستانی نگهداری می شوند. وجود خرده سفال‌های چند هزار ساله بر روی زمین و اطراف این تپه‌ها نشان از زیست انسان ها در هزاران سال پیش در این منطقه دارد. قدمت طولانی و معماری ارزشمند بناهای تاریخی اصفهان نیز سبب شده که برخی از آثار تاریخی این منطقه مانند میدان امام خمینی (ره) نقش جهان در فهرست آثار ثبت شده، سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) قرار بگیرند.

میدان نقش جهان میدان بزرگ مستطیل شکلی در شهر اصفهان است که بوسیله بناهایی از دوره صفوی محصور شده ‌است. اگرچه نقش جهان پیشینه‌ای کهن‌تر از دوران صفوی دارد، ولی میدان نقش جهان به شکل امروزی آن در دوره سلطنت شاه عباس صفوی پایه‌گذاری شده‌ است. در گذشته این میدان جایگاه برگزاری آیین‌های گوناگون و بازی چوگان بوده ‌است که امروزه به‌صورت یک گردشگاه همگانی و جایگاهی برای برگزاری نماز جمعه و آیین‌های ملی و مذهبی تبدیل شده ‌است.

بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه در اطراف میدان واقع شده ‌است که جایگاه عرضه صنایع دستی و سوغات اصفهان هستند.

مساجد تاریخی اصفهان

ازجمله این آثار با ارزش مساجد اصفهان هستند که در شهرستان های مختلف این استان پراکنده اند. 'مسجد شیخ لطف الله' یکی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان است که هر تماشاکننده ای را خیره و به اظهار تحسین وامی دارد.

'مسجد جامع اصفهان' مجموعه ای از ساختمان ها و آثار هنری دوره های پس از اسلام است که یادگارهایی از افراد متعدد را دربردارد و بخشی از تحولات معماری دوره های اسلامی تاریخ ایران را در مدت هزار سال نشان می دهد. محراب الجایتو که در این مسجد قرار گرفته یکی از شاهکارهای هنر گچبری به شمار می آید.

'مسجد امام' نیز از لحاظ عظمت، معماری و تزیینات، مهم ترین مسجد دوره صفویه است که در شهر اصفهان واقع شده است.

'مسجد جامع اردستان' از کهن ترین مساجد ایران به شمار می آید که بنای اولیه آن، مربوط به قرون اولیه اسلامی است.

'مسجد جامع زواره' در 15 کیلومتری شمال شرقی اردستان نیز نخستین مسجد چهار ایوانی ایران است که در دوره سلجوقی ساخته شده و 'مسجد جامع گلپایگان' از آثار با ارزش دوره سلجوقی است.

بنای مساجد جامع روستای اونج، روستای پوده، سراور و عباسی، مساجد حکیم، جمعه، حجت السلام و سید از دیگر آثار تاریخی و باارزش بالای معماری اصفهان هستند.

آتشکده ها و کلیساها

آتشکده ها و کلیساهای تاریخی زیادی نیز به عنوان مراکز عبادی سایر ادیان ازجمله جاذبه های تاریخی استان اصفهان به شمار می آیند. 'کلیسای هاکوپ' نخستین کلیسایی است که ارامنه در جلفای اصفهان بنا کرده اند ولی مشهورترین کلیسای تاریخی جلفا از نظر معماری و تزیینات نقاشی، 'کلیسای سن سور' است که به کلیسای وانک شهره است و در سال 1065 میلادی بنا شده است.

مهم ترین کلیسای تاریخی جلفا از دوره شاه عباس اول نیز کلیسای مشهور 'بیدخم' یا 'بیت اللحم' است که در میدان جلفا و در مجاورت کلیسای مریم واقع شده است.

'آتشگاه کوه سنگی' نیز از کهن ترین میراث اصفهان است که هم اکنون بقایای بنای آن در کوه سنگی در ارتفاع 1680 به چشم می خورد.

'آتشکده باستانی نیاسر' نیز بر فراز صخره بلندی به نام تالار نیاسر در کنار چشمه آبی برپاست و از اهمیت زیادی برخوردار است.

کاخ های تاریخی

کاخ های تاریخی با معماری های کم نظیر از دیگر دیدنی های استان اصفهان هستند. 'کاخ چهل ستون' از جمله بناهایی است که اصفهان ملقب به نصف جهان بخش مهمی از شهرت خود را مدیون آن است.

'عمارت تاریخی هشت بهشت' نیز نمونه ای از کاخ های آخرین سلاطین دوره صفوی است. 'کاخ عالی قاپو' نمونه منحصر به فرد و یکی از عجایب معماری کاخ های عهد صفوی است.

باغ های تاریخی

باغ های باشکوه استان اصفهان با شهرت های جهانی نیز از دیگر آثار باارزش این منطقه به شمار می آیند و همواره نظر جهانگردان را به خود جلب کرده اند.

'باغ فین' در کاشان از توابع استان اصفهان از دوره صفویه برجای مانده و از لحاظ باغ آرایی و آب رسانی دارای اهمیت ویژه ای است و از نظر گردشگری از منابع بسیار ارزشمند ایران به شمار می آید.

' چهار باغ' نیز مجموعه ای عظیم و زیبا است که از باغ های مختلف تشکیل شده است که تعدادی از آنها هم اکنون نیز برپا هستند.

مناره ها

مناره های قدیمی با معماری های خاص از دیگر جاذبه های تاریخی استان اصفهان به شمار می آیند.

'منار جنبان' یکی از نمونه های ابنیه سبک مغولی ایران است که کاشی کاری هایی از آن دوره به یادگار مانده است. جالب ترین نکته این بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یکی از مناره ها نه تنها مناره دیگر به حرکت درمی آید، بلکه تمامی این ساختمان مرتعش می شود.

'مناره گلپایگان' نیز از بلندترین مناره های دوره سلجوقی است که به سده پنجم هجری قمری تعلق دارد.

مناره های زیار، ساربان، علی ، گار، سین، رهروان، برسیان، چهل‌ دختران، دارالضیافه و داردشت از دیگر مناره های تاریخی این استان به شمار می روند که هر کدام به نوبه خود عجایبی از هنر و حرفه معماری و تزیینات را دارا می باشند.

خانه های تاریخی

خانه های تاریخی از دیگر دیدنی های استان اصفهان هستند که نظیر آنها در دیگر مناطق ایران کم تر یافت می شود. عمارت های زیادی در سراسر شهرستان های این استان پراکنده هستند که مهم ترین آنها را می توان در شهرستان کاشان و اصفهان دید.

'خانه بروجردی ها' در کاشان یکی از نمونه های تکامل یافته ساختمان های کاشان است که شکل و حجم و پوشش آن در میان سایر خانه های تاریخی نمونه است.

'خانه عباسی ها' نیز یکی از نمونه های منحصر به فرد عمارت های تاریخی جهان است که به لحاظ تنوع و تعدد فضاهای موجود بسیار قابل توجه است.

همچنین 'خانه وثیق انصاری' در شهر اصفهان حدود 150 سال پیش ساخته شده و از زیباترین خانه های دوره قاجار به شمار می آید.

بطور کلی خانه ها و عمارت های زیادی در گوشه و کنار شهرستان های استان اصفهان واقع شده اند که هر یک از آنها از اهمیت معماری و تاریخی قابل توجهی برخوردار هستند.

'مدارس مذهبی' از جمله مدرسه چهارباغ، صدر، نیمآورد و هنرستان ولیعصر (عج) تیران و 'پل‌های تاریخی' مانند پل مارنان، الله‌وردی‌خان یا سی و سه پل، جویی، خواجو، جوق شا، قاضی زاهد، 'بازارها، سراها و تیمچه‌ها' همچون راسته بازار قیصریه، سرای ملک‌التجار، بازار چهارسوق گلپایگان و بازار آهنگران خوانسار، کبوترخانه های اصفهان، گورستان تخت فولاد، ارگ شیخ بهایی از دیگر جاذبه های تاریخی این استان هستند.

همچنین مراکز تفریحی مانند باغ پرندگان، باغ گل ها، مجموعه تفریحی ناژوان، مجموعه تفریحی سفه،مجموعه تفریحی ملک شهر، پارک امامزاده محمد، باغ غدیر، کتابخانه‌ها و تالارهای مطالعه، کانون اخترشناسی ادیب، فرهنگسراهای اصفهان و شهر اسباب بازی ها از مراکزی است که مسافران و گردشگران می توانند ساعات خوشی را در آنها سپری کنند.

جاذبه های طبیعی اصفهان

طبیعت استان اصفهان آمیزه ای از کوه ها و غارها و آثار به جا مانده از زندگی بشر در طول سالیان، از دیگر جاذبه های طبیعی گردشگری این استان به شمار می روند.

'غارهای قلعه بزی' در شمال حسن آباد با قدمتی بیش از 40 سال کهن‌ترین محل سکونت انسان در استان اصفهان به شمار می آیند که در نوع خود بی نظیر و بسیار دیدنی هستند.

'غار فریدون' در 18 کیلومتری غربی پیکان قرار دارد. در درون این غار تونلی بدست مردمان باستان کنده شده که با ابزارهای امروزی نیز کندن آن دشوار است؛ رفت و آمد به درون این غار بدون طناب و ابزار کوهنوردی دشوار است و کسانی که میخواهند از غار بازدید کنند، بایستی وسایل و ابزار کوهنوردی به همراه داشته باشند.

'غار یخ' نیز در ارتفاع 3 هزار و 850 متری کوه دنا مابین دو قله معروف به نام های قدوس و بیژن واقع شده است و یکی از غارهای دیدنی ایران است. این غار به وسیله کوهنوردان فارس در مردادماه سال 1346 کشف شده است.

درون غار ستونی از یخ به ارتفاع 80 متر و قطر 14 متر دیده می شود و در انتهای غار دریاچه زیبایی مملو از قطعات یخ شناور مشاهده می شود که بسیار دیدنی است. بازدید از این غار احتیاج به وسایل فنی دارد و بدون طناب ورود به این غار غیرممکن است.

'غار چاه وزمه' در نزدیکی آبادی کلهرود در 30 کیلومتری شهر مورچه خوت اصفهان در میان دره کم عمق در ارتفاع کوتاهی از سطح رودخانه، 'غار پلنگ' در 12 کیلومتری کمه از بخش سمیرم و در جنوب شهرضا که در انتهای آن پلنگ عظیم الجثه ای دیده می شود، 'غار افغان ' در کویر سیاه کوه و 'غار نیاسر' بعنوان نمونه ای جالب از غارهای دست کن ایران از دیگر جاذبه های طبیعی این استان به شمار می روند.

'کوه صفه و چشمه های آن' در جنوب شهر اصفهان، رشته کوه 'ایران کوه' در جنوب جاده شهرضا، 'کوه کلاه قاضی' در جنوب شرقی و در کیلومتر 30 جاده شهرضا و'کوه های قمصر' ازجمله کوه اشک، کوه سم، کوه اسبی، کوه میدان و کوه قیله که مانند چتری قمصر را در میان گرفته اند از دیگر مناطق طبیعی استان اصفهان هستند که می توانند مکانی برای گردشگران ورزشی و کوهنوردان علاقمند به فتح قله ها باشند.

بطور کلی میراث فرهنگی بی بدیل و دست ساز مردمان خوش ذوق و هنرمند اصفهان با قدمتی بیش از هزاران سال که با طبیعت زیبای این منطقه درهم آمیخته، شهرت جهانی را برای آن به دنبال داشته است؛ همین امر سبب شده هر ساله در ایام فراغت همچون روزهای تعطیل نوروز، مردم سایر استان های ایران برای دیدن و استفاده کردن از این فضاهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی به این منطقه از کشورمان سفر کنند.