◄ سفری سرتاسر شگفتی به «مثلث برمودای ایران»

نام ریگ جن

کویر ریگ جن یا کویر دشت ارواح به دلیل شرایط سخت جغرافیایی، سال های بسیاری ناشناخته و پر رمز و راز مانده بود تا جایی که به آن لقب مثلث برمودای ایران دادند. ریگ در زبان محلی به شن های روان گفته می شود و کلمه جن هم به معنی پوشیده و پنهان است. جن در کلماتی همچون جنت و جنین هم وجود دارد و دلیل آن این است که از دید انسان ها پوشیده هستند.

اسرار کشف نشده کویر ریگ جن دلیل دیگر این نام گذاری به ظاهر ترسناک هستند. نبود آب و وجود باتلاق های نمکی و تپه های مرتفع سبب شده بود این منطقه شگفت انگیز سال ها کشف نشده باقی بماند و نام ریگ جن بر آن نهاده شود. این کویر بسیار گرم است. گرمای طاقت فرسا و آتشین ریگ جن دلیل دیگری بر این نام گذاری است. در قرآن جنس جن را از آتش دانسته اند.

در قسمت های جنوبی ریگ جن به دلیل وجود تپه های ماسه ای و صدای پیچش باد روی این تپه ها، آوایی به گوش می رسد که در نگاه اول ترسناک است. در کویر ریگ جن اختلاف زیاد دمای روز شب وجود دارد و همین امر سبب خرد شدن سنگ ها می شود. صدایی که این اتفاق ایجاد می کند به گریه سنگ معروف است. وقایع این چنینی که نظر افراد بومی به دست قدرت های متافیزیکی رخ می د هند دلیل این نام گذاری هستند.

افسانه های ریگ جن

همان طور که از نام ریگ جن پیدا است، افسانه های مطرح شده درباره آن هم مربوط اجنه و ارواح می شود. اتفاقاتی که در این کویر رخ می داد و تا مدت ها توجیه نشده باقی مانده بود، سبب بیان این افسانه ها شد. کویر ریگ جن گرمسار به تپه های شنی و باتلاق های نمکی معروف است و همین ویژگی منشا بسیاری عقاید خرافی درباره آن است.

مرداب های مرگ بار از مخوف ترین قسمت های کویر ریگ جن هستند

کویر ریگ جن یا به زبان محلی «ریجن» بر اساس برخی اعتقادات و افسانه ها توسط جن ها ایجاد شده است. وجود مرداب های مرگ بار که از خطرناک ترین قسمت های صحرا هستند؛ این کویر را بیش از دیگر کویرها مخوف می کنند. وقتی قسمتی از شن نمکی خیس شود، خیلی ناگهانی فرو می ریزد. این اتفاق در کویر بعید نیست و اگر کسی به منطقه آشنا نباشد ممکن است یک دفعه زیر پایش خالی شود و این گونه به نظر می رسد که کسی دارد فرد را پایین می کشد.

ساکنان حاشیه کویر ریگ جن معتقد هستند ارواح و اجنه تمام مسافران کویر را به قلب ریگ جن می برند. آن ها حتی ادعا می کنند شترها هم با رسیدن به منطقه ریگ جن می ایستند و دیگر حرکت نمی کنند. به عقیده محلی ها تغییر شکل مداوم تپه های ماسه ای و جابه جایی آن ها به دلیل وجود قدرت های شیطانی در منطقه است؛ ولی در واقع وزش باد است که به دلیل نبود پوشش گیاهی، این تپه ها را به راحتی جابه جا می کند.

سون هدین کویر نورد سوئدی در کتاب «کویرهای ایران» افسانه ای در مورد ریگ جن را این گونه روایت کرد:

"در مرکز ریگ جن بهشت گمشده ای وجود دارد. در این بهشت دریاچه ای هست و در کنار آن جنگل های انبوه قرار دارند. شیاطین پشم شترها را در آنجا رها کرده اند و هر کس به این منطقه دست یابد، ثروتمند خواهد شد."

در مرکز ریگ جن دریاچه یا جنگلی وجود ندارد و تنها می توان زمین های شور، خشک و بی آب و علف را دید. در افسانه های مردم محلی شوره زارهای ریگ جن را محل دفن موجوات زنده بسیاری دانسته اند. سر و صداهای عجیبی در این کویر به گوش می رسند که در افسانه ها از آن ها، به عنوان صحبت های اجنه با هم یاد شده است؛ اما دلیل علمی این صداها برخورد شن ها به هم، در اثر باد است.

تمام افسانه های ریگ جن به مرگ و فرو رفتن در باتلاق ختم نمی شوند. در افسانه هایی بیان می کنند که اشباحی، جاماندگان از کاروان ها را با تقلید صدای دوستان آن ها به کام مرگ می کشانند؛ یا مارهای بزرگی که با روشن کردن آتش به سراغ مسافران کویر می روند.

حدود ۳۰ کیلومتر پایین تر از مرکز کویر ریگ جن، بخشی وجود دارد که سنگ های سیاه رنگی در آن پراکنده هستند و این منظره بسیار توجه را جلب می کند. این سنگ ها در واقع سرباره ( ناخالصی های موجود در سنگ فلزات به هنگام جداسازی فلز در کوره) ذوب فلزات هستند. البته این روش ذوب فلزات سال ها است که دیگر استفاده نمی شود. در این روش از درختچه ای به نام تاغ استفاده می شود که رنگ سیاه دارد.

در بخشی از ریگ جن که سرباره ها وجود دارند تجمع تاغ ها بسیار کمتر است. پس می توان نتیجه گرفت در گذشته افرادی در دل کویر ریگ جن، جایی که هیچ آب و حیاتی ندارد، به ذوب فلزات مشغول بوده اند و نکته ترسناک این است که هیچ نام و نشانی از آن ها در تاریخ وجود ندارد. این رخداد نیز دلیلی برای اثبات حضور جنیان است.

تفریحات رایج در سفر به ریگ جن

در روز و شب های کویر می توان با تمام وجود، عظمت بی پایان پرودگار را نظاره کرد. شاید تمام سختی های گذر از کویر ریگ جن به لذت تماشای آسمان زیبا و پرستاره آن در شب می ارزد. خوابیدن روی شن های روان و تپه های بلند با چشمانی که به آسمان خیره شده اند، بسیار رویایی است. در این آسمان شهاب سنگ ها بیشتر خودنمایی می کنند و حتی با چشم غیرمسلح نیز می توان چند صورت فلکی را رصد کرد.

سفر ریگ جن با تصور عموم درباره تفریحات کویرنوردی معمول، همچون ماشین سواری و شترسواری متفاوت است و این امکانات در منطقه وجود ندارد. این سفر بیشتر به افراد ماجراجو، طبیعت گردان و کویرنوردان حرفه ای پیشنهاد می شود. ​

سفر به ریگ جن باید با شناخت کامل، مجهز و حساب شده باشد. تنها در این صورت است که بیشترین بهره و لذت را به همراه دارد. علاوه بر قدم زدن روی شن های نرم و مخملی ریگ جن و غرق شدن در سکوت بی انتهای آن، در صورتی که تجهیزات لازم را به همراه داشته باشید، تفریحاتی چون موتورسواری در کویر و اسکیت سواری روی تپه های شنی نیز بسیار لذت بخش خواهد بود.

در سفر به کویر ریگ جن کجا اقامت کنیم؟

شب قبل از ورود به کویر ریگ را می توان در روستاهای اطراف ریگ جن، هم چون جندق و انارک ساکن شد. در این روستاها اقامتگاه های بوم گردی و خانه هایی برای اجازه وجود داردند. هتل های گرمسار و سمنان هم گزینه های خوبی برای اقامت هستند. پیمایش کویر ریگ جن چند روز طول می کشد و شما باید ابزار و تجهیزات کمپینگ به همرا داشته باشید تا با چادر زدن و خوابیدن در زیر آسمان پرستاره کویر، زیبایی سفر خود را دو چندان کنید.

بهترین زمان سفر به ریگ جن

به طور کلی سفر به بیابان ها و کویرها در نیمه دوم سال بیشتر پیشنهاد می شود. در میان فصل های سال، پاییز به ویژه مهر ماه بهترین زمان سفر به ریگ جن است. در زمستان هم سفر به کویر خوب است؛ اما با توجه به قابل پیش بینی نبودن هوا در این فصل، نیاز است تا هواشناسی دقیق چک شود. تابستان ها گرما در ریگ جن بیداد می کند.

نکات سفر و تجهیزات لازم برای سفر به کویر جن

کویر برخلاف ظاهر آرام خود در واقع بسیار پرخطر است و توجه به نکات فنی، ایمنی و مهارت و تجربه از ضروریات این سفر هستند. سفر به ریگ جن به طورمعمول با بیشترین حد تجهیزات صورت می گیرد.کویر ریگ جن قطعا انتخاب مناسبی برای اولین تجربه های کویرنوردی نیست و عبور از آن برای افراد کم تجربه خطرات بسیار زیادی دارد. حتی افراد حرفه ای هم نباید تنها به این منطقه سفر کنند و حتما با تور، به صورت گروهی و با تجهیزات خوب باید به دل ریگ جن زد.

تنها سفر کردن به کویر ریگ جن بسیار خطرناک است

با توجه به اینکه نقشه دقیقی از ریگ جن در دسترس نیست، به همراه داشتن جی پی اس و ثبت نقاط می توانند بسیار کمک دهنده باشند. حضور یک فرد بومی منطقه در گروه لازم است. در منطقه کویری ریگ جن با آن همه وسعت، تا کیلومترها شهر یا روستا وجود ندارد و باید تمام امکانات مورد نیاز را برای روزهای زیادی به همراه داشت. سفر به ریگ جن حداقل چهار روز زمان می برد و پیشنهاد می شود برای ۱۰ روز آذوقه به همراه ببرید. 

به همراه داشتن لباس کافی، راحت و گرم، کفش مناسب، کلاه نقاب دار، مسیریاب، قطب نما، چادر مسافرتی، ظروف برای پخت و گرم کردن غذا، اجاق مسافرتی، کیسه خواب، جعبه کمک های اولیه، کرم ضدآفتاب، عینک آفتابی، پاوربانک، چراغ قوه، فندک یا کبریت، آب، غذا و سوخت کافی از ملزومات سفر هستند.

لباس رنگ روشن و آستین بلند شما را از گرما و نیش حشرات محفوظ نگه می دارد

به همراه داشتن غذای خشک و سبک بسیار مفید است. تجهیزات لازم برای خارج کردن خودرو از باتلاق، مثل بیل و تخته های چوب در اتومبیل لازم است. جیپ های سبک، خودروهای دو دیفرانسیل و آفرود برای این سفر مناسب هستند.

آلوده نکردن محیط زیست کویر، پرهیز از ایجاد آلودگی صوتی و احترام به اصول و عقاید افراد محلی جزئی از اصول و فرهنگ این سفر هستند. 

دیدنی های اطراف کویر ریگ جن

جاذبه های این سفر تنها به کویر ریگ جن ختم نمی شود. بازدید از آبادی های اطراف آن و آشنا شدن با سبک زندگی و معماری آن ها می تواند بسیار جالب باشد. در ادامه تعدادی از دیدنی های اطراف ریگ جن را معرفی می کنیم.

قلعه انارک

شهر انارک در جنوب کویر ریگ جن و استان اصفهان قرار دارد. این شهر در زمان شاه عباس شکل گرفته است. قلعه تاریخی انارک به دستور امیرکبیر برای در امان ماندن از شر راهزنان ساخته شد. نمای شهر انارک از بالای این قلعه بسیار زیبا است. این شهر در زمان پهلوی به دلیل گرمای حدود ۵۰ درجه آن به عنوان تبعیدگاه مجرمان استفاده می شد. 

آبگرم روستای ورتون

روستای ورتون در ۷۰ کیلومتری مرکز اصفهان است. این روستا در دوران صفویه و از زمان شاه عباس به دلیل چشمه های آبگرم آن، مقصد تفریحی پادشاهان بود. بنای آبگرم ورتون معروف به «حوض مراد» از سنگ ساخته شده است. این بنا در ۱۰ کیلومتری روستا و در یک مجموعه گردشگری قرار دارد که از امکاناتی هم چون چشمه های معدنی، حمام ها، حوضچه های آبگرم و کلبه های چوبی جهت اقامت برخوردار است. 

روستای عشین

روستای دیدنی عشین در ۳۰ کیلومتری انارک و در مسیر جهانگردان کویری قرار گرفته است. این روستا روی یک تپه واقع شده و از مناطق بکر روستایی ایران است. اجزای روستای عشین، هم چون خانه های گاه گلی، حمام و کاروانسرای تاریخی، بسیار تماشایی هستند. آلفونس گابریل در سال ۱۹۳۳ طی سفر به کویرهای ایران، در این روستا اقامت داشته و آن را در کتاب خود یعنی «عبور از صحاری ایران» توصیف کرده است.