◄ تعمیر ، نگهداری و استفاده بهینه از کولر خودرو

وجود کولر به حل مشکل گرما در ماه های گرم سال، حداقل در داخل ساختمان ها و خودروها پایان داده است و از این لحاظ ابزاری سودمند برای انسان ها به شمار می رود. حال، اما استفاده ناصحیح از کولر خودرو می تواند خود پیامدهای جبران ناپذیر در رانندگی داشته باشد.  

به گزارش تین نیوز، سال ها پیش کولر یکی از آپشن های پولی برای خودرو های خاص بود. در واقع همه خودرو ها کولر نداشتند و حقیقتاً استفاده از آن امری تشریفاتی به حساب می آمد؛ اما این روز ها دیگر حضور این وسیله به قدری حیاتی است که باید آن را یک استاندارد عادی تلقی کرد.

گفته می شود اولین سیستم تهویه مطبوع خودرو که طبیعتاً با ساده ترین روش ممکن کار می کرد، حدود 80 سال پیش توسط شرکت خودروسازی Packard آمریکا معرفی شد.

آمار ها نشان می دهد که در اواسط دهه 70 میلادی بیشتر از 50 درصد خودرو های مدرن مجهز به این سیستم بودند. نسخه های اولیه از گاز مبرد CFC12 یا همان فریون معروف استفاده می کردند که به دلیل آثار مخرب زیست محیطی آن، بعد از چندی به کلی ممنوع شد و گاز جدید HFC یا R134 جای آن را گرفت.

جالب است بدانید کولر ها با گذشت بیش از 100 سال از صنعت مدرن خودروسازی هنوز هم با ساز و کار سنتی خود کار می کنند.

پکیج های تهویه مطبوع همیشه از یک کمپرسور یا متراکم کننده هوا استفاده می کنند؛ به عبارت دیگر همه کولر ها یک پمپ دارند که مستقیماً به میل لنگ پیشرانه متصل است. درست به همین خاطر است که وقت کولر را روشن می کنید بخشی از توان پیشرانه خرج آن می شود. کمپرسور در ابتدای مدار تهویه است.

گاز خنک کننده یا مبرد در ابتدا به صورت کم فشار جریان دارد که پس از ورود به کمپرسور به میزان مشخصی فشرده می شود و به قسمت بعدی می رود. مرحله بعدی، ورود گاز متراکم شده به قطعه ای موسوم به Condenser (با تعبیر فارسی چگالنده) است.

کندانسور ماهیتی شبیه به رادیاتور دارد؛ یعنی ورود جریان گاز فشرده شده به آن باعث تولید گرما می شود، اما وجود لوله های رادیاتوری باعث تبدیل سریع گاز به حالت مایع می شود که همین اتفاق باعث از دست رفتن گرما و باقی ماندن سرما است.

حالا که سرما تولید شده است، نیاز داریم تا گاز مایع شده را کنترل کنیم. اینجاست که قطعه دیگری موسوم به Receiver Dryer یا به تعبیری خشک کننده وارد بازی می شود و بر حسب فناوری تولیدکننده یا با دانه های شیمیایی و یا با لوله های انبساطی رطوبت هوا را می گیرد.

برای تکمیل این چرخه نیاز است که گاز فشرده شده که به سرعت تبدیل به مایع ناپایدار شده دوباره تبدیل به گاز کم فشار شود. این وظیفه به عهده قطعه TXV که سوپاپ انبساط گرمایی نام دارد، است. سائل موجود در مدار به وسیله این سوپاپ یا شیر کم فشار شده و دوباره به کمپرسور بازگردانده می شود.

مدار اصلی سیستم تهویه مطبوع در اینجا کامل می شود، ولی در صورتی که با همین چرخه کولر را روشن کنید بعد از چند ثانیه شاهد پرتاب باد گرم خواهید بود. چراکه مایع سیال توان سرد و سرد شدن پیاپی را ندارد و به از مدتی گرم و گرم تر می شود.

مهندسان برای رفع این مشکل مجبور به استفاده از قطعه حساسی به اسم Evaporator یا تبخیرکننده شده اند. ساختار این قطعه فوق العاده پیچیده و البته محرمانه است.

گاز موجود در مدار که حالا سرمای خود را از دست داده و قرار است دوباره به کمپرسور برود، نیاز دارد تا یک با اِواپراتور برخورد داشته باشد تا گرمای زیادی خود را به آن بسپارد. در واقع این قطعه در مدت زمانی کوتاه دمای مایع را به صفر می رساند. این مایع منجمد نمی شود، ولی بسیار ناپایدار است، چون نقطه جوش پایینی دارد و دمای درون محفظه پیشرانه خیلی سریع آن را تبخیر می کند. این عمل ناخواسته باعث تبدیل شدن جریان رقیق مایع به گاز می شود. اکنون مدار سیستم کولر خودرو نهایی شده و می توان از آن بهره برد.

نگهداری از کولر خودرو

شکی نیست که کولر خودرو هم هنگام کارکرد مانند هر بخش دیگری از خودرو، مانند چراغ ها و سیستم رادیو پخش- مصرف سوخت را افزایش می دهد، اما در مورد میزان این افزایش گاه مبالغه شده است. مثلا اگر شما در شرایط عادی هفته ای یک بار باک بنزین خودرویتان را پر می کنید، استفاده از کولر شما را مجبور نمی کند که هر ۳ یا ۴ روز یک بار این کار را تکرار کنید. از سوی دیگر، بهتر آن است که هنگام استفاده از کولر– دست کم این چند ماه سال را- آرام تر برانید و فشار کمتری به خودرو وارد کنید، تا اینکه در این روزهای گرم کولر را خاموش کنید و تند و پرفشار برانید.

استفاده نادرست از کولر خودرو مصرف سوخت را ۳۰ درصد افزایش می دهد. بنابراین توصیه می شود برای از بین بردن حالت خفگی درون کابین به جای پایین دادن پنجره از حالت پنکه سیستم تهویه خودرو استفاده کنید.

در ماه های گرم، دمای خودروی پارک شده در زیر نور خورشید تا ۶۰ درجه افزایش می یابد ومی توان با چند اقدام ساده دما را ظرف نیم ساعت به ۲۵ درجه کاهش داد، اما این اقدامات شامل شروع به کار سریع کولر آن هم بر روی درجه آخر نیست. نخستین پیشنهاد این است که درب یا شیشه های خودرو را برای چند دقیقه باز نگهدارید تا گرمای داخل به شیوه طبیعی کاهش یابد. سپس می توان داخل ماشین نشست و کولر را روی درجه متوسط روشن کرد.

همچنین اگر پنجره ها را پایین داده و اجازه دهید کمی هوای درون کابین خودرو عوض شود سپس نسبت به روشن کردن سیستم تهویه اقدام کنید، سطح بنزن موجود در فضای داخل آن بین دوهزار تا چهار هزار میلی گرم بالا میرود که ۴۰ برابر بیش تر از میزان قابل قبول آن در واحد حجم است. باز کردن پنجره ها پیش از روشن کردن کولر به خارج شدن این ماده سرطان زا از خودرو کمک می کند.

سعی کنید کولر را هنگامی روشن کنید که دور موتور، پایین باشد و از روشن کردن آن در سرعت ها و دورهای بالای موتور خودداری کنید تا از آسیب به کلاچ کمپرسور جلوگیری شود. روشن کردن کولر خودرو در دور موتور بالا، موجب فشار بیش از حد به تسمه و میل لنگ می شود.

در ابتدای کار، سرعت پنکه کولر را زیاد کنید تا هوای گرم انباشته شده در مجاری تهویه و در داخل اتاق سریع تر تخلیه شده و در ضمن، کل سیستم هم خنک و آماده کار شود. 

هنگامی که کولر مشغول کار است -به خصوص در خودروهای کمتر از ۶ سیلندر- به هر حال قدری از توان خودرو کاسته خواهد شد. در این شرایط از حرکت با سرعت بالا، به خصوص در مسیرهای طولانی، بپرهیزید و بی جهت پدال گاز را فشار ندهید. در غیر این صورت نه تنها به موتور خودرو فشار بیشتری وارد می کنید، بلکه مصرف سوخت را هم افزایش می دهید.

هنگام رانندگی در ترافیک شدید یا سربالایی هایی با شیب تند شاید بهتر باشد کولر را چند دقیقه ای خاموش کنید یا از درجات کمتر آن استفاده کنید. در این شرایط موتور خودرو معمولا بیشتر تحت فشار است و استفاده طولانی از کولر به هر دو آسیب می رساند و بر افزایش تصاعدی مصرف سوخت هم مؤثر است. این مشکل البته در خودروهای ۶ سیلندر به بالا به دلیل قدرت بالای موتور و نیز خودروهای جدید به دلیل طراحی پیشرفته آن ها تقریبا بروز نمی کند.

شاید بارها بیش آمده که هوای خنک خروجی انتظار سرنشینان را برآورده نمی کند و تنها چاره افزایش درجه کولر به نظر می رسد. اما در واقع اینطور نیست و کافی است دریچه های هوای خروجی را اندکی شخصی سازی کرد تا در عملکرد کولر در خنک سازی محیط داخل خودرو بهبود حاصل شود. بهترین حالت نیز قرار دادن منافذ دقیقا رو به روی صورت سرنشین و راننده نیست بلکه بهتر است منافذ در جهات بالا قرار گیرند تا گردش هوا به بهترین نحو صورت گیرد و هوای خنک به همه سرنشینان برسد.

سیستم تهویه خودرو علاوه بر بخاری و کولر به پنکه نیز مجهز است. عموما زمانی از پنکه استفاده می شود که هوای داخل کابین نه گرم است و نه سرد است و تنها احتیاج به تهویه دارد. استفاده از پنکه به جای پایین دادن پنجره ها علاوه بر جلوگیری از ورود آلودگی و سر و صدا به داخل کابین خودرو وضعیت آیرودینامیکی خودرو را نیز بهبود داده و از مصرف زیاد سوخت در سرعت های بالا جلوگیری می کند.

در هنگام جابجایی با سرعت زیاد و حرکت در بزرگراه ها، پایین دادن پنجره ها به جای استفاده از کولر سبب به هم خوردن وضعیت آیرودینامیکی خودرو و افزایش مصرف بنزین آن می شود. توصیه می شود در سرعت بالا از کولر استفاده کنید.

بسیاری از مشکلات کولر خودروها از عدم بررسی های دوره ای کولر و سرویس نکردن آن است. در صورتی که استانداردها از تعویض فیلتر گرده کولر پس از هر ۱۵ هزار کیلومتر سخن می گویند.

رطوبت سبب می شود فیلترها مکان مناسبی برای رشد قارچ و کپک ها باشند. حتما فیلتر کولر را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را تمیز و یا حتی تعویض کنید.

به دلیل جلوگیری از رسوب گاز خنک کننده، توصیه می شود کولر خودرو را حداقل هر ماه یک بار به مدت سی دقیقه  - یعنی حتی در فصول سرد سال- روشن کنید.