فیلتر دوده؛ راهی برای مبارزه با آلودگی هوای دیزلی‌ها

به گزارش همشهری آنلاین، آسیب این ذرات بیشتر «محلی» است به‌گونه‌ای که افراد کنار اتوبوس یا سرنشینان اتوبوس را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

براساس نتایج تحقیقات دانشگاهی صورت‌گرفته در ایران در سال۹۴، «تعداد ذرات ریز آلاینده» به‌عنوان عامل اصلی تأثیرگذار بر سلامتی اعلام و روشن شد که انواع فناوری‌های به‌کارگرفته شده در صنعت خودرو از استاندارد یورویک تا یورو۵ در انتشار تعداد ذرات ریز به یک شکل عمل می‌کنند.

در نهایت نصب «فیلتر دوده» به‌عنوان راه‌حل مهار آلودگی ذرات معلق در هوای کلانشهرها معرفی شد. از همین رو دولت یازدهم در کوران روزهای آلوده و ناسالم آن سال، «نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی نو» را در جهت بهبود کیفیت هوا تصویب کرد اما پذیرش آن از سوی سازندگان و واردکنندگان دچار فراز و نشیب‌هایی شد. در این‌باره، محمدعلی احترام - عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی مکانیک و انرژی دانشگاه شهید بهشتی فیلتر دوده را راهی مناسب برای کنترل آلودگی هوای خودروهای دیزلی دانست.

• نخستین مطالعات فیلتر دوده در ایران

در سال۹۴ پروژه‌هایی در شهرداری تهران به‌منظور بررسی ابعاد مختلف فیلتر دوده انجام شد. طی این پروژه‌ها شرکت‌های مختلف و مطرح دنیا نمونه‌هایی از فیلتر دوده را برای تهران فرستادند همچنین در زمینه انتخاب فیلترها از یک شرکت سوئیسی مشاوره گرفته شد. بعد از وارد کردن فیلترها با همکاری یکی از خودروسازان دیزلی داخلی که شرایط مناسب آزمون و آزمایشگاه داشت، فیلترها روی یک نمونه موتور تولید داخل نصب شد و با سوخت‌های متعدد که درصدهای مختلف گوگرد را داشت و مشابه کیفیت سوخت در ایران بود، تست شد.

احترام که در این پروژه مسئولیت انجام آزمون‌های موتور انواع فیلترهای دوده را برعهده داشت با اشاره به نتایج مطالعات و آزمایش‌ها، گفت: در جریان آزمایش‌های متعدد فیلتر دوده، فناوری مناسب فیلتر دوده که با شرایط کشور ما هماهنگ باشد، شناسایی و سپس نتایج مطالعات طی کنفرانسی ارائه شد.

وی با اشاره به اینکه در سال‌۹۴ که بحث آلودگی هوا داغ‌تر بود، گفت: در این سال، مصوبه‌ای در هیأت دولت تصویب شد مبنی بر اینکه «تمامی خودروهای دیزلی اعم از تولید داخلی و وارداتی باید فیلتر دوده نصب کنند»، در این مقطع شرکت‌های تولیدکننده دیزل کمک کردند تا مسیر نصب فیلتر دوده پیش برود اما به محض اینکه داستان جدی‌تر شد و تولیدات و واردات دیزل را تحت‌تأثیر قرار داد، برخی تولیدکنندگان و واردکنندگان دیزلی به وزارت صنعت فشار آوردند که مصوبه را تغییر دهد.

• دلیل مقاومت در برابر نصب فیلتر دوده

احتـرام در مورد علـت فـشار تولیـدکننـدگان و واردکننـدگان خودروهای دیزلی برای اصلاح مصوبه فیلتر دوده، اظهار کرد: قیمت فیلتر دوده از ابتدا محل مناقشه بوده است. قیمت این قطعه برای خودروهای دیزلی بر حسب نوع تکنولوژی موجود در ایران، از ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان است و شاید برای اتوبوسی که ۳۰۰میلیون تومان قیمت دارد ۳۰میلیون تومان برای نصب فیلتر دوده عدد بزرگی نباشد ولی در بازار رقابتی، این مبالغ می‌تواند مهم باشد.

از طرفی سازمان حفاظت محیط‌زیست برای اجرایی شدن مصوبه فیلتر دوده بسیار مقاومت کرد اما وزارت صنعت به‌علت فشار تولیدکنندگان اصرار داشت که تغییراتی در مصوبه‌صورت گیرد تا اینکه در سال۹۵، بندی به مصوبه قبلی اضافه شد مبنی بر اینکه خودروی دیزلی اگر فیلتر دوده هم نداشت لااقل استاندارد یورو۵-EEV داشته باشد. به‌عبارت دقیق‌تر مصوبه قبلی را لغو نکردند بلکه گفتند دیزلی یا باید یورو۳ به همراه فیلتر دوده باشد یا باید یورو۵ با EEV باشد.

به گفته احترام، مصوبه فیلتر دوده حتی با بند اضافی نیز یک قدم رو به جلو در حوزه کاهش آلودگی هوا به‌حساب می‌آید چون خودروهای دیزلی قبلی استاندارد یورو۲ یا یورو۳ بودند و همین که قانون استاندارد یورو ۵ برای خودروهای وارداتی بگذاریم اقدام مثبتی است اما فراموش نمی‌کنیم که ایده‌آل این بود که فیلتر دوده (DPF) را روی خودروهای دیزلی نصب کنیم.

• استاندارد یورو۵ جایگزین فیلتر دوده نیست

یکی از مباحثی که در راه نصب فیلتر دوده عنوان شده این است که استاندارد یورو۵-EEV می‌تواند مشابه فیلتر دوده عمل کند. در استاندارد یورو۵ پیشرفته، جرم دوده تولید شده، پایین است و خودروی وارداتی دارای این استاندارد، دوده کمی به لحاظ جرمی تولید می‌کند اما موضوع جدیدی که طی سال‌های گذشته در جهان مطرح شده بحث تعداد ذرات است یعنی علاوه بر جرم و وزن، تعداد ذرات نیز اهمیت پیدا کرده و دلیل تأکید کشورهای پیشرفته بر تولید خودروهای با استاندارد یورو۶ کاهش تعداد ذرات آلاینده است. تجربه آزمون‌های شهرداری تهران نشان داد که با استفاده از فیلتر دوده (DPF) با فناوری مناسب می‌توان تعداد ذرات آلاینده یک موتور یورو۲ با سوخت داخلی را تا اندازه تعریف شده در استاندارد یورو۶ پایین آورد.