◄ نمی توان مشتری را ترغیب کرد بر خلاف منافعش عمل کند / بخش دوم

تین نیوز |  صنعت خودروی کشور از جمله صنایعی است که لااقل در چند سال اخیر با نقدهای زیادی رو به رو بوده اگرچه  این صنعت در مقابل منتقدان خشمگینش همواره طرفدارانی نیز داشته است. بحث های مدوام و همیشگی مربوط به صنعت خودرو به خصوص در چند ماه اخیر موجب شد اعضای اتاق فکر حمل و نقل در لینکدین به بررسی جایگاه صنعت خودرو و بایدها و نبایدهای آن بپردازند.

لینک بخش نخست

مجید بابایی کارشناس حمل و نقل در ادامه میزگرد بررسی جایگاه صنعت خودرو کشور در اتاق فکر حمل و نقل در شبکه اجتماعی لینکدین، گفت: ترکیه را شاید مونتاژ کار خوبی در عرصه تولیید خودرو بنامیم. در سال 2013 ترکیه رتبه 17 دنیا را در تیراژ خودرو داشته با حدود 1125000 خودرو. ایران رتبه 20 دنیا را با حدود 743000 خودرو دارد.
ترکیه در سال 2004 به میزان 4.6 میلیارد دلار واردات داشته و 4.1 میلیارد دلار هم صادرات خودرو, تقریبا تراز برابری دارد.اما همین ترکیه در سال 2013 یعنی ده سال بعد 9.3 میلیارد دلار واردات داشته و 7.3 میلیارد دلار هم صادرات خودرو داشته است که حدود 2 میلیارد تراز منفی دارد.

بابایی افزود: اما در همین دوره ده ساله ایران در سال 2004 به میزان 1.1 میلیارد واردات داشته و فقط 33 میلیون دلار صادرات. در سال 2013 واردات ایران به 558 میلیون دلار تقریبا نصف ده سال قبل آن کاهش یافته و در مقابل هیچ صادراتی هم نداشته است. اما ترکیه هر چند تراز منفی داشته اما در این بازار رقابتی 7.3 میلیارد دلار صادرات خودرو داشته است. ضمن اینکه مشتریان داخلی ترکیه حتما از کیفیت و قیمت پرداختی بابت خرید خودرو راضی ترند. به نظرم ترکیه سیاست برندسازی و یا به اصطلاح ما ملی سازی برند خودرو نداشته و هدفش ورود به بازارهای جهانی حتی اگر خودرو دیگران را در کشورش بسازد و به دیگران هم بفروشد. سهم صادرات خودرو ترکیه 1 درصد کل صادرات دنیاست در حالیکه هفدهمین کشور تولید کننده خودرو می باشد. به عبارتی ترکیه با حدود 1100000 خودروی تولیدی خود که قطعا با مشارکت برندهای معتبر دنیا بوده است هم بخش زیادی از بازار داخلی را پاسخگو بوده و هم در عرصه صادرات موفق بوده است.

وی تاکید کرد: کشور آمریکا با حدود 11 میلیون تولید سالانه خودرو بعد از چین در رتبه دوم دنیاست. معتبرترین برندهای خودروسازی در این کشور است. مردم این کشور عاشق خودرو هستند. اصلا خودرو اصلی ترین نیاز آنهاست. اما همین آمریکا در دوره ده ساله 2004 تا 2013 به طور متوسط 23 درصد کل واردات خودرو دنیا را در اختیار دارد. آمریکا بزرگترین وارد کننده خودروست. در سال 2013 به میزان 156 میلیارد دلار واردات خودرو داشته و فقط 56 میلیارد صادرات داشته است. چرا مردم آمریکا پذیرفته اند که 100 میلیارد دلار بیشتر از آنچه صادر کرده اند خودرو وارد کنند؟ جز این است که در دایره دهکده جهانی زندگی کردن نیازمند برخورداری از اقتصاد رقابتی می باشد.

بابایی گفت: اما در بین بزرگان صنعت خودرو یک مثال نقض هم هست، ژاپن. این کشور جزو معدود کشورهایی است که به شدت متمایل به صادرات است تا واردات خودرو. اصلا انگار مردم ژاپن خودروی غیر ژاپنی را زیبنده شان و منزلت خود نمی دانند.

در این دوره ده ساله ژاپن با جمعیتی 127 میلیونی سالانه حدود فقط 10میلیارد دلار واردات داشته (تقریبا هم اندازه ترکیه) در حالیکه سالی حدود 100 میلیارد دلار صادرات خودرو داشته است. حدود 15 درصد کل صادرات دنیا که از این حیث بعد از آلمان 15.6 درصدی رتبه دوم دنیا را داشته است. چرا؟ به نظر جدا از فرهنگ حاکم بر مردمان این کشور که به شدت نسبت به تولیدات ژاپنی متعصبند بایستی به کیفیت و قیمت رقابتی محصولات آنها هم اشاره داشت. همه این ها در شرائط اقتصاد آزاد و غیر کنترلی و بدون حضور محسوس دولت ها اتفاق افتاده است.

بابایی افزود: با تحلیل آماری نتایجی متفاوت از دیدگاه هایی که ما داریم ممکن است به دست آید. مثلا اینکه آمریکا بزرگترین وارد کننده خودروست در عین اینکه بهترین برندهای دنیا را دراختیار دارد. و یا اینکه ژاپن عمده تمرکزش بر صادرات است و واردات بسیار کمی دارد. برای هر کدام از این ها دلایلی اقتصادی، قانونی و اجتماعی را می توان متصور بود. اما از همه مهمتر اینکه لیدرهای بازار خودرو پذیرفته اند در یک قائده تعیین شده نظام جهانی نقش بازی کنند و آنکه قوی تر است طبعا بهره بیشتری هم خواهد برد.

وی اظهار داشت: همچنین مکزیک از 1910 با حضور خودروسازان امریکایی مونتاژ خودرو را شروع کرده و تا دهه 90 موفقیت هایی نسبی در حد یک پارتنر و مونتاژ کار محصولات خارجی داشته است. اما از اواسط دهه 90 با شروع رشد اقتصادی این کشور، صنعت خودرو هم متحول گردیده است. در سال 2004 مکزیک 6.4 میلیارد دلار واردات داشته که این رقم در سال 2013 به 8.4 میلیارد دلار رسیده است. یعنی چندان رشد واردات نداشته است. اما همین مکزیک که در سال 2004 معادل 13.4 میلیارد دلار صادرات داشته در سال 2013 صادرات خود را به 33 میلیارد دلار رسانده است (معادل 5 درصد سهم بازار صادرات خودرو). تقریبا سه برابر. از نظر تیراژ تولید مکزیک در سال 2004 به میزان 1.6 میلیون تولید داشته با رتبه 11 دنیا (ایران در این سال رتبه 18 دنیا را داشته با حدود 750 هزار دستگاه) و در سال 2013 به میزان 3 میلیون تولید داشته با رتبه 8 دنیا. یعنی در این صنعت رشد داشته است. با نگاهی به وضعیت خودروسازان در این کشور به راحتی می توان متوجه مبارزه همه جانبه با انحصار گری بود. اکثر خودروسازان مطرح دنیا در این کشور یا مستقلا تولید یا صادرات خودرو دارند و یا با پارتنرهای محلی همکاری تکنولوزیکی دارند و اینکه مکزیک از 1986 به عضویت سازمان گات درآمده و از 1995هم عضو سازمان تجارت جهانی گشته است.

وی گفت: کشور هند با جمعیت 1.3 میلیاردی قطعا بازار مهمی برای خودروسازان دنیاست. رشد اقتصادی این کشور در دهه اخیر بسیار چشمگیر بوده بطوریکه تقریبا طی ده ساله 2004 تا 2013 از 650 میلیارد دلار به 1500 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی رسیده , تقریبا 1.3 برابر رشد و چیزی حدود 7 درصد رشد سالیانه. در حوزه صنعت خودرو هم ارقام چشمگیر است. واردات این کشور از 135 میلیون دلار در سال 2004 به حدود 300 میلیون دلار در 2013 رسیده است. در بخش صادرات اما از 1 میلیارد دلار در سال 2004 به 5.6 میلیارد دلار رسیده است.
هند در سال 2004 رتبه 12 دنیا را در تولید خودرو داشته با 1.5 میلیون خودرو (ایران در این سال رتبه 18 دنیا را داشته با 750 هزار خودرو). در سال 2013 هند رتبه 6 دنیا را با 3.9 میلیون خودرو در اختیار داشته است (رتبه ایران در این سال 20 بوده با همان 750 هزار خودرو)
و باز اینکه هند در سال 1948 به عضویت گات پذیرفته شده و در سال 1995 به عضویت سازمان تجارت جهانی درآمده است.

بابایی خاطرنشان کرد:  از این آمارها چه نتایجی می شود گرفت؟ من برخی که به نظرم می رسد را می گویم. بخشی از توفیق کشورهایی مثل مکزیک و هند در امر صادرات به حضور آنها در مهم ترین سازمان های تجارت جهانی باز می‌گردد.
البته گفته می شود کشورهای ضعیف و جهان سوم اگر به عضویت سازمان تجارت جهانی درآیند بازارشان پر می شود از محصولات خارجی چون نمی توانند بر محصولات خارجی تعرفه ببندند و مجبورند در فضای رقابتی تولید کنند. اما در همین وضعیت که این دو کشور عضو سازماان تجارت جهانی هستند نه تنها خبری از واردات بی رویه نیست بلکه در بخش صادرات هم توفیقات چشمگیری داشته اند. چرا؟ به نظر می رسد آنها خود را توانمند کرده اند، کیفیت محصولات خود را با بکارگیری فناوری روز و درسایه تعامل با دنیای صنعتی ارتقاء داده اند، در فضای رقابتی و غیر انحصاری مجبور شده اند، جلوی ریخت و پاش ها را بگیرند، از علوم روز مدیریت در ارتقاء بهره وری استفاده کرده اند و در یک کلام در قاعده بازی قرار گرفته اند.

وی افزود: چون اشاره شد که یکی از دلایل موفقیت این کشورها در حوزه اقتصاد و صنعت خودرو عضویت آنها در سازمان های معتبر تجارت جهانی ایست لازم دیدم توضیحی بدهم که پرونده ایران در سازمان تجارت جهانی کجاست. ایران برای اولین بار رسما در سال 1996 درخواست عضویت داد. از سال 96 تا 2001 به دلیل حق وتوی آمریکا در سازمان تجارت جهانی پرونده ایران اصلا مورد بررسی هم قرار نگرفت. از سال 2001 تا 2005 ایران 22 بار درخواست خود را تکرار کرد تا اینکه در بار 22 درخواست ایران به اتفاق آرا به تصویب رسید و فرایند عضویت آغاز گردید و از همان زمان تصویب عضویت ایران به عنوان عضو ناظر سازمان تجارت جهانی پذیرفته شد. در سال 2009 ایران اولین تفاهم نامه رژیم تجارت خارجی خود را به عنوان بخشی از مراحل عضویت قطعی به سازمان تجارت جهانی تحویل داد. هم اکنون این فرایند همچنان ادامه دارد که البته موفقیت آن تا حدود زیادی به تعاملات سیاسی ایران با کشورهای غربی و همچنین پایبندی ایران به کنوانسیون های تجارت آزاد بستگی دارد.