گام‌های بلند پسابرجامی در مسیر ریلی

رحیم نیکخو: روز پنجشنبه ۲۳ دی‌ماه ۹۵، ورود اولین هواپیمای ایرباس نو خریداری شده از شرکت فرانسوی، نقطه عطفی در نوسازی ناوگان هوایی در تاریخ پس از انقلاب اسلامی ایران بود و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت. ورود این هواپیما در واقع به نشانه نماد شکست واقعی تحریم‌ها و فروریختن دیوار بی‌اعتمادی دنیا به ایران بود.
 
از روز ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶، برجام اجرایی شد و تنها چند روز دیگر به یک ساله شدن اجرای آن باقی‌مانده است. در این مدت از اجرایی شدن برجام اقدامات گسترده‌ای در تمام زمینه‌های اقتصادی، بانکی، حمل‌و‌نقل و... . در راستای شکوفایی و بازگشت به مسیر توسعه و تحول در زمینه‌های یاد شده صورت گرفته است.

فعالیت‌های حمل‌و‌نقل از جمله فعالیت‌های اساسی و زیربنایی برای رشد اقتصادی به‌حساب می‌آید و این صنعت به‌عنوان نیروی محرکه توسعه، کارآمدی و توانمندی آن، زمینه‌ساز توسعه پایدار است. بخش حمل‌و‌نقل با هموار کردن امر مبادله و تجارت، زمینه‌های رشد در سطح ملی و جهانی را فراهم و امکان دسترسی به رفاه و تسهیلات ملی را افزایش می‌دهد.
 
صنعت حمل‌و‌نقل برای ایفای نقش کارآمدی خود نیاز به ناوگان مناسب و قابل رقابت در سطح ملی و بین‌المللی دارد. ناوگان بخش‌های مختلف حمل‌و‌نقل ایران در طی دهه‌های گذشته به واسطه عوامل مختلفی از قبیل تحریم‌های ظالمانه، وقوع جنگ تحمیلی، اوضاع نامساعد اقتصادی و... از رشد و وضعیت بسامانی برخوردار نبوده است و این موضوع باعث باختن قافیه رقابت به رقیبان خارجی و همسایه‌های نه چندان مطرح در حوزه حمل‌و‌نقل شده است.
 
با توجه به اثرات مخرب گازهای گلخانه‌ای و مشکلات محیطی ناشی از انتشار این آلاینده‌ها و همچنین تجدیدناپذیری سوخت‌های فسیلی، کاهش استفاده از این منبع انرژی حائز اهمیت ویژه‌ای است. در این میان راه‌آهن به عنوان یک مکانیسم بسیار کارآمد در زمینه حمل‌و‌نقل درون شهری و برون شهری در کشورهای توسعه یافته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه شناخته و از آن استفاده می‌شود.

اصولاً قطارها با توجه به عدم ایجاد آلودگی هوایی و صوتی، دوستدار محیط زیست نیز هستند که با افزایش سرعت سفر، مطلوبیت بیش‌تری برای مسافران داشته و خواهند داشت. از این رو می‌توان از قطارها به عنوان گزینه‌ای بسیار مناسب در توسعه پایدار نام برد.
 
صنعت حمل‌و‌نقل ریلی در ایران طی دوران مختلف، با فراز و فرودهایی همراه بوده و هدف اصلی آن، تلاش برای رسیدن به جایگاهی مطلوب و فردایی بهتر است و با توجه به موقعیت استراتژیک کشور درمنطقه، ایجاد سیستم حمل‌و‌نقل ریلی کارآمد در توسعه اقتصادی- اجتماعی کشور، جایگاه و نقش ویژه‌ای دارد.

 پس از روی کار آمدن دولت یازدهم تلاش‌ها برای شکستن تحریم‌ها به شدت پیگیری شد و نتیجه این تلاش‌ها سرانجام با تصویب و اجرای برجام از سوی گروه ۱+۵ به ثمر نشست.
 
میزان سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در حوزه‌های مختلف حمل‌و‌نقل که مهم‌ترین بخش زیرساختی محسوب می‌شود، پیش از لغو تحریم‌ها به کم‌ترین میزان رسیده بود اما در طول ماه‌های گذشته از اجرای این مصوبه، سیل عظیمی از سرمایه‌گذاران خارجی، با معرفی پروژه‌های عمرانی و اولویت‌دار از سوی وزارت راه‌ و شهرسازی به عنوان فرصت‌های سرمایه‌گذاری، به ایران سرازیر شده‌اند و در سایه برجام، شرکت‌های صاحب دانش و فناوری در زمینه راه‌آهن، راهسازی، توسعه بنادر و غول‌های هواپیماسازی مطرح دنیا برای همکاری با وزارت راه و شهرسازی اعلام آمادگی کرده‌اند.
 
با تأکید دولت تدبیر و امید بر گسترش صنعت حمل‌و‌نقل ریلی، راه‌آهن و بحث توسعه آن همواره یکی از محورهای مذاکرات رسمی با کشورهای طرف مذاکره بوده و هست.

شرکت راه‌آهن را می‌توان یکی از موفق‌ترین شرکت‌ها و به نوعی برنده اجراشدن برجام نام برد. آمار توافقات، تفاهم‌نامه‌ها و حجم قراردادهای منعقد شده این شرکت با شرکت‌های معتبر ریلی جهان، نشان‌دهنده توان تعامل بالا و اعتقاد به دیپلماسی فعال خارجی مدیران آن برای توسعه همه‌جانبه صنعت ریلی است.
 
توافق با کشور فرانسه در خصوص راه‌اندازی و مدیریت قطارهای حومه‌ای و طراحی و ساخت ایستگاه‌های بزرگ چند منظوره، سرمایه‌گذاری چهارمیلیارد یورویی شرکت ایتالیایی در دو  پروژه راه‌آهن سریع‌السیر ایران و همچنین ایجاد مدلی که بتوان قطار سریع‌السیر را روی خط معمولی و خط سریع‌السیر به حرکت درآورد، توافق با زیمنس آلمان روی موضوع تکنولوژی‌های جدید، برقی کردن و تولید لوکوموتیو و انتقال دانش فنی ساخت آن، مذاکره با روسیه در زمینه برقی کردن خط گرمسار- اینچه برون که یک مسیر ترانزیتی است و همچنین دریافت وام به صورت فاینانس از این کشور، دریافت دو میلیارد دلار وام ارزان‌قیمت از دولت چین برای برقی کردن مسیر تهران-مشهد، نخستین سرمایه گذاری خارجی در قالب FDI (سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی) با کشورهای اروپایی از طریق شرکت سرمایه‌گذار سوییسی در بندر خشک آپرین و... تنها بخشی از فعالیت‌های انجامی در زمینه ایجاد بستر تحول در صنعت ریلی در دوران پسا برجام است.
 
 آنچه مسلم است این است که با اجرایی شدن برجام هر آنچه برای ما پیش از این آرزو بوده است امروز قابل اجراست. شاید سال‌های سال قطار سریع السیر در ایران فقط یک آرزو بود، اما امروز ما به دنبال اجرایی کردن مسیرهای سریع‌السیر و ایجاد چند خط سریع‌السیر تا چند سال آینده هستیم.

برقی کردن مسیر تهران- مشهد نیز از اوایل انقلاب آغاز شده ولی هنوز به سرانجام نرسیده است. خوشبختانه بعد از رفع تحریم‌ها دولت چین دو میلیارد دلار وام ارزان‌قیمت به ایران برای برقی کردن این مسیر داد و ما امروز عملیاتی شدن این پروژه و برقی شدن مسیر تهران- مشهد ظرف چهار سال آینده را می‌بینیم.
 
در واقع مهم‌ترین اتفاقی که افتاده این است که برنامه‌های ایران پس از اجرای برجام برای صنعت ریلی عملیاتی می‌شود و با فضای جهانی که امروز به وجود آمده ایران گامی بلند  واساسی در صنعت ریلی برداشته  خواهد داشت، گامی که براساس آن می‌شود پنج سال آینده را با تمام دورانی که تا کنون راه‌آهن داشته است، مقایسه کرد.

صنعت ریلی ایران در پنج سال آینده به اندازه تمام ۸۰ سالی که راه‌آهن داشته است توسعه و پیشرفت خواهد کرد.  این امر رویا نیست حقیقیت قابل دسترسی است که البته الزامات خاص خود را دارد ضمن این که نباید در راه رسیدن به این هدف تلاشی دو چندان کرد.

لینک خبر