تاثیر علائم راهنمایی و رانندگی در ارتقای ایمنی جاده ها

هدف اصلی استفاده از علائم راهنمایی و رانندگی تامین رفاه، آسایش و ایمنی انسان ها است.

گسترش زندگی ماشینی و افزایش ترافیک در خیابان ها در مقابل فواید اقتصادی که داشته منجر به افزایش تعداد و شدت تصادفات نیز شده است. انسان، راه و وسیله نقلیه عوامل موثر بر ایمنی حمل ونقل جاده ای هستند که هر جز خود دارای عناصر مختلفی است. به عنوان مثال، تابلوها و علائم رانندگی از اجزای مهم عامل راه بشمار می روند. با استفاده از علائم مناسب و آموزش صحیح آن ها می توان به ارتقای ایمنی امیدوار بود.

تعامل بین راننده و تابلوهای راهنمایی و رانندگی

رانندگی به تعامل بین راننده و سایر اجزای حمل ونقل بستگی دارد. یکی از این اجزا، علائم افقی و عمودی کنار جاده ها هستند. علائم باید به موقع و به طور واضح، راهنمایی ها را به کاربران جاده ارائه دهند؛ به گونه ای که مبهم نباشد و سریعاً درک شود. ارائه آن ها زودتر از زمان موردنیاز باعث از یادبردن آن ها هنگام نیاز می شود. همچنین نباید آن ها را خیلی دیر عرضه کرد. علاوه بر هماهنگی علائم، هماهنگی در کاربرد آن ها نیز الزامی است. به عنوان مثال، نصب تابلوهای خطر در فواصل نامناسب از محل خطر، راننده ای را که به فاصله معینی از منطقه خویش عادت کرده سردرگم می کند.

در صورت وجود موانعی نظیر تابلوهای تبلیغاتی، پوشش های گیاهی و تیرهای چراغ برق در برابر علائم رانندگی، دید کاربران مختل می شود و احتمال بروز خطر افزایش می یابد. در واقع این موانع با ایجاد اختلال در دید راننده، مانع انتقال پیام تابلوی راهنمایی شده و زمان واکنش راننده را افزایش می دهند. در نتیجه زمینه ایجاد ترافیک و حتی وقوع تصادف را ایجاد می کنند. متاسفانه عدم توجه به این موضوع در بعضی از مناطق کشور ما منجر به کاهش ایمنی جاده ها شده است.

انواع تابلوهای راهنمایی و رانندگی و عوامل موثر بر درک آن ها

مهمترین کاربرد تابلوهای راهنمایی و رانندگی در معابر شهری و بین شهری کمک به رانندگان برای انتخاب بهترین و کوتاهترین مسیر است، به گونه ای که زمان سفر کاهش یابد و دسترسی به مقصد راحت شود. بدین منظور، این تابلوها باید طبق استانداردهای بین المللی تهیه شوند تا برای مراجعین سایر کشورها نیز قابل استفاده باشند. براین اساس، علائم معابر به سه دسته علائم اخطاری یا هشداردهنده، بازدارنده یا حکم کننده و اخباری یا اطلاع دهنده تقسیم می شوند.
علائم بازدارنده برای اعمال ضرورت، محدودیت یا ممنوعیت به کار می روند. در واقع مجبورکننده یا ممنوع کننده هستند و به غیر از دو مورد همگی مدوراند.

علائم اخطاری بیانگر خطرات موجود در جاده مانند پیچ ها هستند که به شکل مثلث متساوی الاضلاعی که راس آن رو به بالا است طراحی می شوند. البته دارای استثناهایی نیز هستند مانند علامت تعیین جهت که متناظر با تغییر سریع جهت یا انحراف جاده است. علائم اخباری نشان دهنده اماکن، وسایل و امکانات رفاهی موجود در راه هستند که متسطیلی شکل اند.

به طورکلی، طرح و کاربرد تابلو باید به گونه ای باشد که پیغام خود را به درستی به راننده ای که با سرعت مجاز رانندگی می کند انتقال دهد. از این نظر یک تابلو باید دارای فاصله دید مناسب برای قرائت، سادگی محتوا، ارزش رسیدن به هدف موردنظر، وضوح و انعکاس دهنگی بالا باشد.

به طور خلاصه عوامل موثر بر درک درست علائم رانندگی عبارتند از:

• رنگ: رنگ یکی از عوامل موثر بر درک علائم رانندگی است که معولاً میزان خطر در شرایط مختلف را نشان می دهد. به عنوان مثال، رنگ قرمز نسبت به سایر رنگ ها اعم از نارنجی، سیاه، سفید، سبز، آبی، خاکستری و زرد برای دادن هشدار کاربردی تر است.

• شکل: شکل علائم می تواند حامل پیام های مختلفی برای راهنمایی یا کنترل رفتار رانندگان باشد. در طراحی علائم باید از اشکال آشنا و قابل قبول در جوامع مختلف استفاده کرد تا واکنشی یکسان و سریع از سوی رانندگان ایجاد کنند.

• اندازه: اندازه تابلوها باتوجه به میزان دید، شرایط بصری و کیفیت نمایش تعیین می شود و در کل باید اطلاعات مهم را در برگرفته و نوشته های آن خوانا باشد. کیفیت نمایش به عواملی چون کنتراست، شفافیت و درخشندگی وابسته است. شرایط بصری نیز به عوامل فیزیولوژیکی مانند خستگی و احساس درد در چشم ها و عوامل محیطی مختلف از قبیل صدا، دود و گردوغبار بستگی دارد.

علائم و تابلوهای راهنمایی و رانندگی با انتقال پیام های لازم، زمینه آسایش و ایمنی کاربران جاده را فراهم می کنند. این علائم که به سه صورت اخباری، هشداری و حکم دهنده و طبق استانداردهای بین المللی طراحی می شوند، از یک طرف به کنترل رفتار راننده ها و از طرف دیگر به مسیریابی راحت تر کمک می کنند. البته در صورتی که دارای رنگ، شکل و اندازه مناسب و استاندارد باشند، مانعی برای دیدن آن ها وجود نداشته باشد و به موقع ارائه شوند.