کلات نادری، سرزمین گنج های ایران

کلات نادری نام شهری مرزی در شمال شرقی استان خراسان رضوی است. کلات در لغت به معنای «ارگ، بارو و قلعه» است. قبل از اسلام اکثر شهرها به شکل کلات ساخته می شدند و در آن ها نظام طبقاتی شامل ارتشداران، موبدان، واستریوشان و صنعتگران رعایت می شد. 

کلات نادری کجاست؟

به گزارش تین نیوز به نقل از الی گشت، کلات نادری کجاست و موقعیت جغرافیایی این شهر چگونه است؟ کلات نادری از شمال به وسیله تپه ماهورهایی با طول ۱۸۰ کیلومتر به کشور ترکمنستان، از شرق به سرخس، از غرب به درگز و از جنوب به کوه های هزارمسجد و شهر مشهد منتهی می شود. مساحت این شهر  ۳.۵۱۸ کیلومتر مربع است. همچنین این شهر ۱۴۰ آبادی دارد.

معرفی شهر کلات نادری

در معرفی شهر کلات نادری بیشتر با این شهر زیبا آشنا می شویم. همانطور که گفته شد کلات در لغت به معنای ارگ یا قلعه است و در گذشته به قلعه یا ده بزرگی که بر سر کوه یا پشته بلندی ساخته می شد کلات می گفتند. شهری که امروزه کلات نادری نامیده می شود در میان ارتفاعات کوه قرار دارد و دسترسی به آن سخت بوده و تنها از طریق جاده پرپیج و خم کوهستانی امکانپذیر است.

در گذشته با توجه به نبود وسایل نقلیه امروزی، کلات نادری در مقابل هجوم دشمنان مکانی امن و مستحکم محسوب می شد. بنابراین عجیب نیست که این منطقه از دوران تاریخ پیش از اسلام تا دوران معاصر اهمیت ویژه ای برای حکومت ها داشته باشد.

دلیل نامگذاری این کلات به «نادری» استفاده از این مکان به عنوان پایگاهی نظامی و دژی نفوذنا پذیر برای نادرشاه افشار بوده، همچنین پادشاه افشاریه غنائم و گنج های به دست آمده در جنگ ها را در این شهر نگهداری می کرد. امروزه معروف ترین اثر برجای مانده از دوران افشاریه در کلات نادری، عمارت خورشید یا کاخ خورشید است که در حدود سال ۱۱۲۰ خورشیدی به دستور نادرشاه افشار ساخته شده است. همچنین در ضلع شمالی شهر کنونی آثاری از برج و باروی قلعه های مربوط به دوران ساسانیان کشف شده است.

جاهای دیدنی کلات نادری

جاهای دیدنی کلات نادری مشهد شامل جاذبه های تاریخی و طبیعی است که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

• کاخ خورشید

نادر شاه بعد از پیروزی در هند دستور احداث کاخ خورشید را در کلات نادری داد و تا زمان مرگ همراه خانواده اش در این کاخ سکونت داشت. البته ساخت تمامی قسمت های کاخ خورشید تا پایان عمر نادر شاه به اتمام نرسید. امروزه کاخ خورشید با سه طبقه و ۱۲ اتاق یکی از مهم ترین آثار تاریخی شهر کلات نادری محسوب می شود. در تزئین اتاق های این بنا از نقاشی و گچبری استفاده شده و هنوز هم می توان تصاویر زیبایی از شاهزادگان را بر روی تزئینات آن مشاهده کرد. جالب است بدانید این بنا توسط اسرای هندی ساخته شده و نمای خارجی آن هم شباهت بسیاری به معماری هندی و مغولی دارد. متاسفانه امروزه از طبقه سوم این بنا دیگر چیز زیادی باقی نمانده است.

این کاخ علاوه بر این که اقامتگاه نادرشاه بود به عنوان خزانه ای برای نگهداری جواهرات و غنایم هم مورد استفاده قرار می گرفت. کاخ خورشید در سال ۱۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

• آبشار ارتکند

آبشار ارتکند در فاصله ۱۸کیلومتری از کلات نادری قرار دارد. این آبشار دسترسی آسانی ندارد و برای رسیدن به آن باید ابتدا وارد جنگلی انبوه شوید و سپس در سمت چپ جنگل رودخانه ای زیبا با آبشارهایی تماشایی را مشاهده خواهید کرد. بعد از عبور از جنگل و دره  به یک غار می رسید که در طرف دیگر آن، آبشار ارتکند با ارتفاع ۱۰ متر دیده می شود.

• آبشار قره سو

آبشار قره سو در فاصله ده کیلومتری جنوب غربی شهرستان کلات نادری و در منطقه قره سو قرار دارد. این منطقه، یک روستا شامل هشت آبشار دیدنی است. گردشگرانی که علاقه مند به دیدن این آبشارها و کوهنوردی در روستا باشند حتما از دیدن طبیعت این منطقه لذت خواهند برد. با وجود صعب العبور بودن کوه های منطقه قره سو، نردبان های فلزی در کنار کوه ها تعبیه شده است تا گردشگران از این طریق خودشان را به بالای قله ها و آبشار قره سو برسانند.

• مسجد کبود گنبد

مسجد کبود گنبد در نزدیکی کاخ خورشید قرار دارد و بازدیدکنندگان این کاخ با طی فاصله ۲۰۰ متری می توانند از مسجد کبود گنبد هم بازدید کنند. علت نامگذاری این مسجد، رنگ کبود کاشی های آن است. گفته می شود بنای اصلی مسجد در دوره سلجوقیان(سده های پنجم و ششم هجری) ساخته شده و سپس در زمان نادر شاه مرمت شده است. همچنین در این دوره برخی از قسمت ها مانند بیتوتات و ایوان های اطراف به مجموعه اضافه شده است. در زمان حکومت جلایری ها بر کلات نادری هم مرمت هایی روی مسجد صورت گرفته است.

• بند نادری کلات

بند نادری کلات سد بزرگ و محکمی است که از سنگ آجر و ساروج بر روی رودخانه کلات ساخته شده است. این بند در زمان حکومت سلجوقیان ساخته شده و بعدها در زمان نادرشاه هم مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. برای بازدید از این بند باید ۴ کیلومتر از شهر کلات دور شوید.

• دربند ارغونشاه کلات

دربند ارغونشاه کلات در گذشته به عنوان ورودی اصلی شهر کلات نادری مشهد استفاده می شد و ماموران حکومتی بر روی برجک های بلند آن نگهبانی می دادند. ارتفاع برج های این مجموعه به ۸ تا ۹ متر می رسد و در ساخت آن ها از آجر استفاده شده است. دربند ارغونشاه کلات در فاصله ۲۰۰ متری کتیبه نادری قرار دارد.

• کتیبه نادری

کتیبه نادری در دل کوه حجاری شده و امروزه یکی از ارزشمندترین آثار برجای مانده از دوران افشاریه است. این کتیبه شامل ۲۴ بیت شعر است که ۴ بیت اول به زبان فارسی و مابقی ابیات به زبان ترکی نوشته شده اند.

• سد زاوین

یکی دیگر از جاذبه های کلات نادری مشهد، سد زاوین است. این سد با محیط جذاب و آرامش بخش خود در فاصله ۵۰ کیلومتری از شهر کلات قرار دارد. همچنین وجود آبشارهای تماشایی و چشمه های زلال و خنک در مناطق اطراف سد، گردشگران زیادی را به این منطقه می کشاند.

• جنگل خواجه پسته

جنگل خواجه پسته یکی از جذاب ترین و منحصر به فردترین جنگل های ایران است. این جنگل به علت موقعیت جغرافیایی خاص همچنان بکر و زیبا مانده است. جنگل خواجه پسته کلات نادری مشهد پر از درختان پسته است. همچنین حیواناتی مانند پلنگ، خرگوش، گراز و گورخرهای ترکمن در این منطقه زندگی می کنند.

• آبشار بابا رمضان کلات نادری مشهد

آبشار بابا رمضان کلات نادری مشهد در فاصله ۵۰ کیلومتری از شهر کلات قرار دارد. این آبشار ۱۰ متری جاذبه ای تماشایی در دل دره های سرسبز با دیواره های بلند است.

• روستای خشت

روستای خشت کلات نادری یکی دیگر از دیدنی های شهر زیبای کلات است که با طبیعت بی نظیر و فضای آرامش بخش خود پذیرای گردشگران زیادی است. هنگام بازدید از این روستا می توانید سری هم به آب انبارهای تاریخی و آسیاباد قدیمی آن بزنید. جالب است بدانید زبان مردم این روستا همان زبان رایج شمال خراسان است اما سبک پوشش و زندگی آن ها بیشتر به مردم ترکمن شباهت دارد.

• آبشار آبگرم

آبشار آبگرم یکی دیگر از جاذبه های طبیعی کلات نادری مشهد است. ارتفاع این آبشار ۲۰ متر بوده و دمای آن به حدود ۳۰ تا ۳۵ درجه سانتی گراد می رسد. گردشگران می توانند حتی در فصول سرد هم بدون احساس سرمای زیاد در حوضچه های مسیر آبشار آبگرم از آب تنی لذت ببرند.