◄ پندی از صنایع موشکی برای صنایع خودرو و لوکوموتیوسازی

-         ساعت 6:20 بامداد 21 دی 65 یک موشک اسکاد بی به مقر فرماندهی نیروی هوایی عراق در شهر بغداد شلیک شد، این پرتاب و این اصابت همه را تعجب زده کرد، (از کتاب "امواج اراده ها"، موفقیت های کشور در بخش های مختلف ...، تسنیم 14000322). 

-         اولین موشک بالستیک 21 اسفند سال 63 ... از کرمانشاه به سوی پالایشگاه کرکوک شلیک شد (تسنیم 14001221).

-         لیبی در دوران جنگ به ایران 30 فروند موشک اسکاد تحویل داده بود، اما شلیک 9 فروند آخر این موشک ها به سوی عراق، باعث شد تیم موشکی شهید طهرانی مقدم خود پای به میدان بگذارد (شلیک اولین موشک بی کمک لیبی، تسنیم 13940825).

-         موشک شهاب 3 با برد 1150 کیلومتری از بهترین و مشهورترین موشک های بالستیک ایران به شمار می رود (تسنیم 13941023).

-         پایگاه اطلاعاتی و خبری جنگاوران در مورد موشک بالستیک اسکاد چنین آورده است: اولین موشک بالستیک ساخت شوروی موشک آر1 و کپی مستقیم موشک وی2 نازی ها (1944) بود که در اوایل دهه 1950 با برد 270 کیلومتر عملیاتی شد.

-         موشک آر17 (اسکاد بی) در سال 1959 به تولید رسید و در 1960 (و طبق گزارشات 1964 کاملا) عملیاتی گردید.

-         بین سال های 1959 تا 1987 در مجموع 7000 فروند اسکاد بی ساخته شد که رکورددار بیشترین موشک بالستیک جهان است.

-         با وجود پیشرفت حیرت آور صنایع موشکی کشور و رسیدن به سطح بسیار بالاتر از کشورهای همسایه و قابل رقابت با کشورهای صاحب و فروشنده این گونه فناوری ها و فرصت های فراوان برای فراگیری از تجربیات این صنعت نظامی در بخش های غیرنظامی، به نظر می رسد همچنان برخی بر این باورند که صنایع نظامی به دلیل منابع مالی نامحدود و ... به این سطح فناوری دست یافته اند.

-         اما با بررسی دقیق تر می توان به رموز ناگفته و نانوشته این موفقیت پی برد که به برخی در اینجا اشاره خواهد شد:

-         یکی از این رموز، انتخاب سطح فناوری برای بومی سازی است که باید خردمندانه باشد چراکه فاصله زیاد فناوری از توان بومی، سبب ناامیدی، فاصله کم آن عامل سستی و سطح متناسب مسبب بیشترین انگیزه میگردد (تحلیل روانشناسی، تین 254595).

-         تکنولوژی موشک اسکاد 20 سال پس از آغاز تولید در روسیه به ایران رسید که نسبت به فناوری بسیار بالای نیروی هوایی ایران در هواپیماهای جنگی، موشک های هوا به هوا ... و غالبا آمریکایی، از سطح پایینتر فناوری برخوردار بود و این عامل در کنار باور پیشگامان صنایع نظامی و رزمندگان دوران دفاع مقدس به تاکیدات و راهبردهای امام راحل و رهبر انقلاب بر بومی سازی و خودکفایی صنعت نظامی و نیازهای ضروری کشور، فرصت خوبی برای تسهیل ورود کشور به فناوری موشکی فراهم نمود.

-         کتاب نقشه راه بلوغ پس از مروری بر قوت ها (مانند صنایع نظامی) و ضعف ها (مانند صنعت خودرو) به آسیب شناسی و تحلیل مشکلات پرداخته و سه ریشه مشترک را شناسایی و بیان میدارد: مناسب ترین گزینه ها انتخاب نشده، فراتر از حد توان بوده، دفعتا و بدون فرصت اصلاح، انجام شده و سه رویکرد اصلاحی پیشنهاد می دهد: تصمیم شایسته، اقدام بایسته، بهبود پیوسته.

-         در اقدام بایسته (سه پایه شناخت، توانایی، انگیزه) (ص 10) به روند تدریجی و خردمندانه کاهش آلودگی موتورهای دیزل اروپا طی 20 سال اشاره شده و در موضوع بهبود پیوسته (ص 11) مهمترین چرخه پیشرفت صنعت و فناوری را تحلیل نموده و در شرح آن به رفتار منحنی بلوغ و کمال تکنولوژی اشاره (ص 16) و نمونه واقعی چرخه های تکنولوژی که نمایشگر بهبود و ارتقای فناوری چند نسل ماشین آلات مکانیزه تعمیرات خطوط راه آهن در مدت نیم قرن می باشد را (ص 18) ترسیم نموده است.

صنعت خودرو باوجود سابقه بیش از نیم قرن، با انتخاب خودروی نامتناسب پیکان در 1347 (تصمیم ناشایسته و اقدام نابایسته) نه فقط بومی سازی را پرهزینه و زمانبر نمود بلکه با ادامه این رویکرد حتی پس از برجام نیز فرصت نوآوری و بهبود را ازبین برده و زمینه تسلیم محض کارشناسان به صاحبان فناوری را فراهم می نماید (تین 264918). خودروهای پژو 2008 و ... بدون راهبرد خردمندانه بومی سازی و جایگزینی موتورهای موجود نیز در همین راستا بوده، درصورتی که پژو 2008 با موتور TU5 و سپس با نوع توربوشارژری داخلی آن می توانست به سکوی جهش خودرو تبدیل شود. با این نگاه، لوکوموتیوهای کپی شده از GT26 هرچند برای شروع مناسب بوده ولی تداوم آن (بدون ارتقا) نامناسب و انواع AD43 یا C30-7 (با تغییر موتور) مناسب تر هستند.        

* کارشناس حمل و نقل