۱۰۵۰ واگن مترو سوغات زاکانی از چین برای تهرانی ها

پرونده ۶۳۰ واگن در سال ۹۶ باز شد چرا که بر اساس ماده ۵۸ برنامه ۵ ساله ششم توسعه، دولت وقت مکلف شد که ۲۰۰۰ دستگاه واگن مترو برای تهران و سایر کلانشهرها تهیه کند که سهم تهران ۶۳۰ واگن بود و مقرر شد تا پایان سال ۱۴۰۰ دولت این واگن ها را تحویل کلانشهرها دهد. در همان سال ۹۶ مناقصه بین المللی ساخت این واگن ها برگزار شد که در نهایت شرکت واگن سازی و شرکای چینی آن به عنوان برندگان مناقصه ساخت ۶۳۰ واگن مترو شدند؛ بگونه ای که محمدعلی افشانی رییس وقت سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور اعلام کرد که کنسرسیوم شرکت CRC چین و واگن سازی تهران، سازندگان نهایی ۶۳۰ دستگاه واگن متروی تهران شدند و شرکت نورینکو چین نیز تأمین کننده فایناس این قرار داد است.

وی تاکید کرده بود: در این قرارداد از ۶۳۰ دستگاه واگن متروی تهران، ۵۶ دستگاه آن به صورت CBU (به صورت کامل) وارد می شود و ۷۰ واگن در ایران مونتاژ خواهد شد. همچنین بخش PLB(داخلی سازی) نیز به سه بخش تقسیم شده که در بخش اول ۸۴ واگن ساخته می شود که در پایان آن ۳۱ درصد داخلی سازی خواهیم داشت. در بخش دوم نیز ۲۱۰ واگن ساخته می شود که در پایان ساخت این ۲۱۰ واگن به ۳۹درصد داخلی سازی خواهیم رسید و در بخش سوم نیز مجددا ۲۱۰ واگن ساخته می شود که ۵۶ درصد داخلی سازی را در پی خواهد داشت. 

 بعد از برگزاری مناقصه و تعیین شرکت های سازنده، مسئله مهم یعنی پرداخت پول و پیش پرداخت مطرح شد که این مسئله سالها محل اختلاف شد چراکه براساس بند (ج) تبصره (۴) بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور به دولت اجازه داده شده بود که پس از عقد قرارداد با تأمین کننده مالی خارجی، اقدامات قانونی لازم را برای تامین سهم ۱۵ درصد تسهیلات مالی خارجی (فاینانس) از محل منابع صندوق توسعه ملی به عمل آورد و برای طرح های ریلی هزینه کند؛ اما این ۱۵ درصد محل اختلاف چند ساله شد؛ بگونه ای که نه دولت وقت زیر بار پرداخت آن به دلیل مشکلات اقتصادی و پس از آن نیز شرایط خاص کرونا رفت و نه شهرداری توان پرداخت آن را داشت و حتی علی امام مدیرعامل وقت متروی تهران نیز با اشاره به اینکه مراحل اداری فاینانس در چین در حال انجام است، اعلام کرده بود که ۱۵ درصد مبلغ قرارداد باید توسط شرکت مبداء یعنی ایران تأمین شود؛ لذا قرار بود از محل صندوق توسعه ملی، این مبلغ تأمین شود، ولی در لایحه بودجه ۱۴۰۰ این مهم خط خورد و در بودجه، جایگزینی هم برای آن در نظر گرفته نشد. 

مدیریت شهری تهران در آن زمان به دنبال حل این مشکل بود، به طوریکه مکاتباتی نیز با رئیس جمهور وقت پیرامون حل این مشکل داشت اما نامه نگاری راه به جایی نبرد و نهایتا با پایان عمر دولت و مدیریت شهری پنجم پرونده ۶۳۰ واگن بدون اتفاق خاصی به مدیریت شهری ششم به ارث رسید.

علیرضا زاکانی شهردار تهران در دوره جدید مدیریت ششم شهری با حضور در جلسه هیات دولت سعی کرد، چراغ خاموش موضوع تأمین ۱۵ درصد پیش پرداخت ساخت ۶۳۰ متروی تهران را پیگیری کند، به گونه ای که در دی ماه سال گذشته وی در حاشیه جلسه هیات دولت در مورد تعیین تکلیف ۱۵ درصد خرید ۶۳۰ واگن اعلام کرد که این خرید از خارج از کشور در حال پیگیری است و صحبت هایی با معاون اول رئیس جمهور انجام شد و پرداخت اولیه این واگن ها از سوی دولت انجام شده است که اگر عملیاتی شود بخش عمده مشکلات متروی تهران حل می شود.

خوشبختانه با تقبل پرداخت ۱۵ درصد پیش پرداخت ساخت ۶۳۰ واگن از سوی دولت، گره این قسمت بازگشایی شد و با وجود اینکه چندماهی فرایند بازشدن خط اعتبار اسنادی یا LC زمانبر شد؛ اما نهایتا با سفر شهردار تهران به چین رسما پرونده خرید ۶۳۰ واگن آنهم با الحاق تبصره های جدید بسته شد.

حالا بعد از ۶ سال قرارداد مهم ۶۳۰ واگن وارد  مرحله عملیاتی شد و تکلیف قانونی که از سال ۹۵  بر زمین مانده بود به مرحله اجرا در آمده است، بگونه ای که محسن هرمزی مدیرعامل متروی تهران درباره دستاوردهای سفر شهردار تهران و هیأت همراه به کشور چین، اظهار می کند: مهم ترین دستاورد نهایی شدن قرارداد ۶۳۰ دستگاه واگن بود که با ۲۵درصد افزایش به ۷۹۱ دستگاه رسید و این در حالی است که  شرکت چینی از اسفند سال گذشته روند طراحی واگن ها را آغاز کرده بود، بنابراین از نظر زمان بندی ما چند مرحله جلو هستیم. 

وی با بیان اینکه کاهش زمان تحویل واگن ها یکی از موضوعاتی بود که در مذاکرات شهردار مطرح شد و طرف چینی نیز تعهد داد تا زمان تحویل واگن ها را که بنا بود طبق قرارداد ۲۳ ماه دیگر تحویل دهد، به حدود یک سال کاهش دهد، می گوید: مسئله مهم در این قرارداد موضوع «انتقال تکنولوژی» است و حتی در مذاکرات اولیه تنها صحبت از تأمین بدنه توسط چینی ها بود؛ اما قراردادی که امضاء شد، برای ساخت و انتقال فناوری ۸۴۰ دستگاه بوژی (پلتفرم متحرک قطار شامل موتور و سیستم تعلیق) نیز هست و به این ترتیب، ۸۴۰ دستگاه بوژی با مشارکت طرف چینی به طور کامل در ایران ساخته و تکنولوژی های مربوطه به کشورمان منتقل خواهد شد. بنابراین عملاً مجموعه واگن سازی تهران به باشگاه سازندگان واگن و بوژی در دنیا اضافه خواهد شد و فناوری لازم برای ساخت همه مراحل قطارهای شهری در ایران وجود خواهد داشت. 

هرمزی با تأکید بر اینکه در این سفر علاوه بر۷۹۱ قطار، برای تأمین ۲۵۹ دستگاه واگن دیگر نیز تفاهم کلی صورت پذیرفت و به این ترتیب امیدوار هستیم بتوانیم تمام سهمیه ۱۰۵۰ دستگاهی شهر تهران را که مصوب برنامه ششم توسعه بود را محقق کنیم، ادامه می دهد: همچنین  در مورد طرح توسعه شرکت واگن سازی تهران نیز رایزنی شد و از آنجایی که شرکت چینی طرف قرارداد ما یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان قطارهای پُر سرعت نیز هست، مذاکراتی در این خصوص برای سرمایه گذاری طرف چینی در راستای احداث قطارهای پرسرعت در ایران نیز صورت پذیرفت که امیدواریم با مشارکت دولت این موضوع نیز به نتیجه برسد.

آنطور که معاون حمل و نقل شهرداری تهران عنوان کرده می توان گفت که  ورود کشورمان به باشگاه سازندگان بوژی در دنیا، آغاز عملیات ساخت ۷۹۱ دستگاه واگن که شاید تا عدد۱۰۵۰ واگن برسد، پیگیری ها برای ساخت قطارهای پُر سرعت بین شهری ، انتقال تکنولوژی و کاهش زمان تحویل واگن ها از دستاوردهای بسیار مهم سفر شهردار تهران به چین در حوزه حمل ونقل تا این لحظه دانست هرچند ورود اولین سری واگن های جدید یکسال زمان می برد.