گزارش یک بدهی نفتی در صنعت هوانوردی

تین نیوز | خوش‌حسابی از اصول اولیه کار در بازار است و اگر بدحساب باشی، کار به گروکشی و شکایت می‌رسد. این همان چیزی است که حالا در صنعت هوانوردی و برای وصول یک بدهی بیش از ۸۰۰میلیارد تومانی اتفاق افتاده است که بخش عمده آن مربوط به ۳شرکت بزرگ هوایی کشور، یعنی ایران ایر، آسمان و ماهان است.

سنگ‌اندازی در راه پرواز هواپیماهای شرکت‌های بدهکار، راهکاری است که برای فشار در پرداخت بدهی این شرکت‌ها، شاید مفید به نظر بیاید و حتی چند سال پیش و در زمان دولت دهم، این راهکار یک بار به کار گرفته شد اما بعد از آن همواره اعلام شد که این راهکار اشتباه، دیگر به کار گرفته نخواهد شد. رحمت‌اله مه‌آبادی، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها نیز در این باره به صمت گفت که با توجه به اینکه در صنعت حمل‌ونقل هوایی، بحث امنیت و منافع ملی مطرح است، نمی‌توان برای وصول بدهی از گروکشی استفاده کرد و این راهکار مناسبی نیست. او هرچند از بدحسابی ایرلاین‌ها ناراضی است اما تاکید کرد که شرکت فرودگاه‌های کشور، هرگز به بهانه بدهی ایرلاین‌ها مانع پروازهای برنامه‌ای نخواهد شد و تلاش می‌کند با مذاکره، راهکارهای بهتری در این زمینه بیابد.

با این وجود به نظر می‌رسد، شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی تصمیم گرفته از این راهکار استفاده کند زیرا در روزهای گذشته خبر رسید که پروازهای فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) به‌دلیل بدهی شرکت‌های هواپیمایی بابت هزینه سوخت به این شرکت، با اختلال مواجه شده است. یکی از خلبانان شرکت ایران‌ایر در فضای مجازی اعلام کرد که پرواز او به مقصد یکی از کشورهای اروپایی، به دلیل مشکلات بدهی و ارائه نشدن سوخت، با تاخیر مواجه شده و برخی مسافران هواپیما را ترک کرده‌اند. همین سخن کافی بود تا موضوع به رسانه‌ها کشیده شود.

محمدسعید شرفی، مدیر روابط عمومی سازمان هواپیمایی کشوری با تایید این موضوع اعلام کرد که توقف سوخت‌رسانی به ایرلاین‌های داخلی و خارجی در فرودگاه امام خمینی(ره) مربوط به اختلاف حساب شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت سوخت‌رسانی بخش خصوصی است. آنطور که او توضیح داد، توقف سوخت‌رسانی به ایرلاین‌های داخلی و خارجی، به‌دلیل همین اختلاف بوده و در نتیجه، ذخیره مخازن سوخت فرودگاه امام رو به اتمام است. او تاکید کرد که در اثر ایجاد اختلال در سوخت‌رسانی به پروازهای فرودگاه امام، بیشتر شرکت‌های هواپیمایی داخلی و خارجی، به ویژه شرکت‌هایی که هواپیماهای بزرگ دارند، دچار مشکل شدند.
 
ارائه تضمین به‌وسیله برخی شرکت‌های بدهکار
در ماه‌های گذشته سازمان هواپیمایی کشوری تلاش کرد تا بدهی نفتی شرکت‌های هواپیمایی به شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی را با مذاکره تسویه کند و در این زمینه برخی شرکت‌ها، با ارائه ضمانتنامه بابت پرداخت زمان‌مند بدهی، به این دعوا پایان دادند و اکنون سوخت اعتباری به آنها ارائه می‌شود و چند شرکت نیز مدتی است پول سوخت را به‌طور مرتب پرداخت می‌کنند.

این توضیح را یکی از مسئولان شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی بیان کرده و موضوع قطع سوخت‌رسانی به شرکت‌های بدهکار را رد می‌کند. محمدرضا مظلومی، مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، بعد از انتشار خبر قطع سوخت‌رسانی در فرودگاه امام در جمع خبرنگاران، با تکذیب این خبر و با بیان اینکه هیچ‌گونه محدودیتی برای عرضه سوخت هواپیمایی به شرکت‌های داخلی و خارجی در فرودگاه‌های کشور وجود ندارد، گفت: شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اخذ مصوبه از شورای عالی امنیت ملی و چند دستگاه نظارتی، تنها فروش اعتباری سوخت هوایی به ۲شرکت هواپیمایی ایران‌ایر تور و آسمان را قطع کرد و در حال حاضر فروش اعتباری سوخت هوایی به تمامی شرکت‌های هواپیمایی و ایرلاین‌های خارجی در حال انجام است.

به گفته وی، حدود ۲ماه قبل نامه‌ای به تمامی شرکت‌های هواپیمایی بدهکار ارسال و از تمامی آنها درخواست شد که ضمانتنامه‌های لازم را برای خرید سوخت اعتباری به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ارائه کنند که تنها شرکت آسمان و ایران ایرتور از ارائه ضمانتنامه خودداری کرده‌اند.

وی حتی در پاسخ به اینکه علت تاخیر برخی پروازها ایجاد اختلال در سوخت‌رسانی به پروازها بوده است، اعلام کرد: بهتر است شرکت‌های هواپیمایی در مقابل تاخیرهای خود مسئولیت‌پذیر بوده و به درستی پاسخگوی مسافران باشند. وی تاکید دارد که فرودگاه امام به اندازه کافی ذخیره سوخت دارد و دچار محدودیت سوختگیری نیست، تنها چند فرودگاه دور افتاده کشور دچار چنین محدودیتی هستند.
 
حمایت از بخش خصوصی برای حل مشکل سوختی
جلوگیری از سوخت‌رسانی به پروازها و ایجاد اختلال در پروازها در حالی در روزهای گذشته اتفاق افتاد که علیرضا منظری، کارشناس ارشد صنعت هوانوردی و معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‌وگو با صمت، با تاکید بر اهمیت سوخت‌رسانی به موقع به هواپیماها در فرودگاه‌ها، اظهار می‌کند: بخش سوخت هوانوردی در هر فرودگاه یکی از الزامات است و بدون وجود این بخش، حمل‌ونقل هوایی دچار اختلال می‌شود. منظری با بیان اینکه خدمات حمل‌ونقل یکی از شاخه‌های خدمات عمومی است و دولت‌ها موظفند زمینه‌های ارائه آن خدمات را بدون وقفه ایجاد و تضمین کنند، ادامه می‌دهد: به همین دلیل تا چند سال گذشته خدمات حمل‌ونقل ازجمله حمل‌ونقل هوایی به وسیله دولت‌ها ارائه می‌شد تا مردم اطمینان پیدا کنند که ارائه آن خدمات دچار وقفه نمی‌شود و دولت‌ها بابت آن، به‌ویژه در زمینه زیرساخت‌ها یارانه می‌پرداختند و وقتی که این بخش در اختیار بخش خصوصی یا عمومی قرار گرفت، دولت‌ها همواره مراقب بودند خللی در ارائه خدمات به وجود نیاید.

آنطور که منظری می‌گوید، در کشور ما برای ارائه خدمات به وسیله بخش خصوصی اقداماتی شده اما دولت ساز و کار لازم را در همه زمینه‌ها درنظر نگرفته است، به عنوان نمونه در فرودگاه امام سوخت هوانوردی در انحصار شرکت پالایش و پخش دولتی است که از طریق یک شرکت توزیع می‌شود و هر زمان اراده کند، می‌تواند در ارائه خدمات حمل‌ونقل هوایی اخلال ایجاد کند، در حالی که نباید آن شرکت اختیار داشته باشد از طریق قطع تزریق سوخت به انبارها این حرکت را انجام دهد. او می‌افزاید: به‌عنوان نمونه اگر اختلاف حسابی هم وجود دارد، باید از روش‌های دیگری برای حل آن اقدام شود. گرچه عمده اختلاف به افزایش قیمت سوخت مربوط می‌شود که متاسفانه دولت نتوانسته در چند سال گذشته آن را حل کند و در این صورت یک شرکت دولتی حق ندارد از روش‌های بازدارنده که لطمه به حقوق مردم وارد می‌کند، استفاده کند.

راهکار حل مشکل بدهی نفتی شرکت‌های هواپیمایی از نگاه منظری آن است که نقش سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان نماینده دولت در بخش هوانوردی پررنگ و تقویت شود تا هیچ یک از شرکت‌ها نتواند چنین اقدامی را انجام دهد. وی می‌گوید: در کوتاه‌مدت نیز باید از طریق مذاکره موضوع حل شود. به اعتقاد وی، راهکار درازمدت آن است که ارائه سوخت هوانوردی از انحصار شرکت پخش و پالایش خارج شود و دولت از این مسئله حمایت کند که بخش خصوصی با مشارکت شرکت‌های خارجی بتواند در فرودگاه سوخت ارائه کند.