◄ وظایف و اختیارات بیمه مرکزی ایران

تاسیس بیمه مرکزی ایران، قوام بیشتری به صنعت بیمه کشور داد و از آن پس « شورای عالی بیمه » که یکی از ارکان بیمه مرکزی ایران است ضوابط و مقررات مختلفی در زمینه نحوه اجرای عملیات بیمه ای در کشور و نرخ و شرایط انواع بیمه نامه ها تصویب کرد. طبق ماده 4 این قانون، بیمه مرکزی ایران تابع قوانین و مقررات عمومی مربوط به دولت و دستگاه هایی که با سرمایه دولت تشکیل شده اند نیست مگر آنکه در قانون مربوط صراحتا از بیمه مرکزی ایران نام برده شده باشد ولی در مواردی که در این قانون پیش بینی نشده باشد، بیمه مرکزی ایران تابع قانون تجارت است.

وظایف و اختیارات بیمه مرکزی ایران را ماده 5 قانون تاسیس آن، به شرح زیر تعیین کرده است:

1.    تهیه آیین نامه ها و مقرراتی که با توجه به مفاد این قانون برای حسن اجرای بیمه در ایران لازم باشد.

2.    تهیه اطلاعات لازم از فعالیت های کلیه موسسات بیمه که در ایران کار می کنند.

3.    فعالیت در زمینه بیمه های اتکایی اجباری

4.    قبول بیمه های اتکایی اختیاری از موسسات داخلی و خارجی.

5.    واگذاری بیمه های اتکایی به موسسات داخلی و خارجی در هر مورد که مقتضی باشد.

6.    اداره صندوق تامین خسارت های بدنی و تنظیم آیین نامه آن موضوع ماده 1 قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب سال 1347.

7.    ارشاد، هدایت و نظارت بر فعالیت موسسات بیمه و حمایت از آنها در جهت حفظ سلامت بازار بیمه و تنظیم امور نمایندگی و دلالی بیمه و نظارت بر امور بیمه اتکایی و جلوگیری از رقابت های ناسالم. در تبصره ماده 5 آمده است که :« بیمه مرکزی ایران ملزم به حفظ اسرار موسساتی است که به موجب این قانون حق نظارت بر آنها را داراست و به هیچ وجه نباید از اطلاعاتی که در جهت اجرای قانون به دست می آورد (جز در مواردی که قانون معین می نماید ) استفاده کند.

بدان سان که در ماده 1 این قانون آمده وظیفه اصلی بیمه مرکزی ایران حمایت از حقوق بیمه گذاران و بیمه شدگان است که این وظیفه باید با اعمال نظارت مستقل و دقیق در کار و نحوه عمل موسسات بیمه انجام پذیرد بنابراین با دقت و ژرف نگری در ماده 1 قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران‌، هر گونه تصور بیمه گذاران مبنی بر اینکه موسسات بیمه گری بدون توجه به نیاز بیمه گذار می توانند به طور دلخواه در بیمه نامه شرایطی را بر خلاف مقررات و نظام بیمه به نفع خود بگنجانند خود به خود منتفی می شود با توجه به نقش حمایت کننده بیمه مرکزی ایران از بیمه گذاران و بیمه شدگان‌، موسسات بیمه کشور‌، باید عینا و بدون کم و کاست مطابق مقررات نظام بیمه گری عمل کنند‌.

بیمه مرکزی ایران وظیفه دارد که در جهت تامین هر چه بیشتر بیمه گذاران در شرایط عمومی قرارداد و تعرفه های بیمه تغییراتی را مستمرا به نفع بیمه گذاران انجام دهد، به طوری که بیمه گران با دریافت حق بیمه کمتری تعهدات بیشتری را در قبال بیمه گذاران بر عهده گیرند افزون بر این ماده 1 قانون تاسیس بیمه مرکزی در بر گیرنده این واقعیت است که تنظیم، تعمیم و هدایت امر بیمه پیوند ناگسستنی با حمایت بیمه گذاران و بیمه شدگان دارد‌. همچنین در بند 1 از ماده 5 این قانون که ناظر است بر وظایف بیمه مرکزی ایران آمده است که تهیه آیین نامه ها و مقررات بیمه در جهت حسن اجرای امور بیمه ای بر عهده بیمه مرکزی ایران است‌.

ماده 7 قانون تاسیس این سازمان تاکید بر آن دارد که نه فقط حمایت از حقوق بیمه گذار را برعهده دارد بلکه اشاره صریح دارد به هدایت بیمه گر که مفهوم گسترده آن ارشاد بیمه گر در جهت تامین هر چه بیشتر بیمه گذار است‌. بنابراین آشنایی کامل با وظایف قانونی بیمه مرکزی ایران می تواند مبین این حقیقت باشد که مکاتیسم صنعت بیمه به طور دقیق به کار گرفته شده و از هر جهت در تامین هر چه بیشتر منافع بیمه گذاران تحت نظارت و بررسی است‌. این مطلب خود می تواند باعث رفع سوء تفاهمات احتمالی بسیاری باشد که بیمه گذاران به دلیل بی اطلاعی از نحوه فعالیت صنعت بیمه مرکزی ایران به هیچ نهاد و سازمانی وابسته نیست‌، بدان دچار می شوند.

با توجه به نقش بیمه مرکزی ایران که همانا تحقق هدف های اصلی و والای تعمیم و گسترش صنعت بیمه کشور و حمایت از بیمه گذاران و بیمه شدگان و هم از حیث نظارت قانونی بر صنعت بیمه کشور و حمایت از بیمه گذاران و بیمه شدگان و هم از لحاظ امور اتکایی است، این بیمه همیشه سعی کرده گام های موثری در جهت تبلور هدف های تعیین شده خویش بردارد‌. بیمه مرکزی ایران با بهره گیری از خدمات کارشناسان کشور و همچنین با استفاده از آخرین اطلاعات فنی موجود در جهت تعمیم و گسترش بیمه در بین قشرهای مختلف جامعه که نیاز به حمایت و تامین دارند تلاش می کند. بیمه مرکزی ایران در صدد است تا رسالت خود را که همانا هدایت امر بیمه و قراردادن آن در اختیار عامه مردم است به انجام رساند‌. البته بیمه مرکزی ایران از نقش خاص و مهم برون مرزی خویش نیز غافل نبوده و با حضور فعال در صندوق بیمه اتکایی اکو و فدراسیون بیمه گران و بیمه گران اتکایی آسیایی و آفریقایی موسوم به «فیر» و سایر اجلاس های بین المللی از جمله اتحادیه نظارت کنندگان بر موسسات بیمه، نقش خود را در صحنه های بین المللی ایفا کرده است‌. کارشناسان و متخصصان بیمه مرکزی ایران ضمن تبادل اطلاعات بیمه ای در این مجامع‌، بر دانسته های خود می افزایند و با مسائل و مشکلات و راه حل های موجود در کشورهای آسیایی و آفریقایی که می تواند بازار خوبی برای ایران و منطقه محسوب گردد آشنا می شوند.

جایگاه صنعت بیمه بعد از انقلاب اسلامی ایران

موسسات بیمه کشور تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با ترکیبی از یک شرکت دولتی دوازده شرکت خصوصی و دو موسسه بیمه خارجی به صورت نمایندگی در سطح کشور فعالیت می کردند در چهارم تیر 1358 بنابر تصمیم شورای انقلاب دوازده شرکت خصوصی ملی اعلام شدند و پروانه فعالیت دو نمایندگی خارجی بیمه نیز لغو شد. بدین ترتیب بر اساس مقررات قانون ملی شدن موسسات بیمه و موسسات اعتباری، تصدی امر بیمه و اداره دوازده شرکت بیمه ملی شده به دولت واگذار شد و با تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در 24 آبان 1358 که طی آن نظام اقتصادی کشور به سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم گردید، صنعت بیمه در جوار شماری از صنایع مهم به صورت مالکیت عمومی در بخش دولتی در اختیار دولت قرار گرفت‌. شایان ذکر است که متعاقبا 10 شرکت بیمه ملی شده به لحاظ فعالیت نامطلوب در یکدیگر ادغام شدند و شرکت بیمه دانا که از آن پس منحصرا می بایست در بخش بیمه های اشخاص فعالیت می کرد تاسیس شد. در حال حاضر چهار شرکت بیمه ایران آسیا، البرز و دانا به امر بیمه گری اشتغال دارند‌.

اخیرا ماده واحده ای به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که به موجب آن بیمه دانا نیز همانند سایر شرکت های بیمه در هر دو بخش بیمه های اموال و اشخاص فعالیت خواهد کرد‌. شرکت بیمه صادرات و سرمایه گذاری نیز با مشارکت بیمه مرکزی ایران‌، شرکت های بیمه و بانک ها در سال 1373 تاسیس شد و در زمینه بیمه های اعتباری و تضمینی در چارچوب اساسنامه مصوب فعالیت می نماید‌.

ادامه دارد‌...

*  کارشناس بیمه