وضعیت بهره وری واگن های باری و مسافری

به گزارش تین نیوز به نقل از ایسنا، انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل ریلی و خدمات وابسته شاخص های مهم این صنعت را در بازه سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲ با مدت مشابه سه سال گذشته و همچنین سه فصل پیش مقایسه کرده است.

این گزارش نشان می دهد متوسط بهره وری ماهیانه واگن های باری در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲ افت پنج درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ داشته است. در همین مدت سرعت بازرگانی واگن های باری با افت ۵.۸ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ به عدد ۲۳.۳ کیلومتر بر ساعت رسیده است.

از طرفی هر دو این شاخص ها در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲ نسبت به سه ماهه چهارم سال ۱۴۰۱ تغییر محسوسی نداشته و تقریبا ثابت باقی مانده اند. همچنین تن-کیلومتر بار ترانزیتی ریلی در ۳ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ افت ۱.۶۲ درصدی نسبت به مدت مشابه سال های ۱۴۰۱ و افت ۴.۶۹ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ داشته است.

متوسط بهره وری ماهیانه واگن های مسافری در سه ماهه اول سال ۱۳۹۹ به دلیل محدودیت های ایجادشده ناشی از همه گیری ویروس کرونا به شدت کاهش یافت و به حدود ۹۰ هزار نفرکیلومتر به ازای هر واگن مسافری رسید. به تدریج و با رفع این محدودیت ها، این شاخص در مدت مشابه سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ بهبود پیدا کرد. در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۲ این شاخص با رسیدن به عدد ۷۸۳ هزار نفرکیلومتر به ازای هر واگن مسافری، رشد ۱۴ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۱ داشته است.

در فروردین ماه سال ۱۳۹۹ از مجموع ۹۵۴ دستگاه لکوموتیو کشور، ۵۸۳ دستگاه آماده به کار بوده است. در خرداد ماه سال ۱۴۰۲ نیز از مجموع ۹۹۱ دستگاه لکوموتیو، ۵۳۰ دستگاه آماده به کار بوده است. به عبارتی هرچند در این بازه زمانی ۳۷ دستگاه لکوموتیو جدید به شبکه ریلی اضافه شده اما در مقابل ۹۰ دستگاه لکوموتیو، سرد و از مدار خدمت خارج شده است.

کاهش تعداد لکوموتیو گرم موجود در شبکه ریلی کشور

این داده های آماری گویای یک واقعیت است: اینکه در بازه ۸۸ ساله ای که از زمان بهره برداری راه آهن سراسری ایران می گذرد، هر سال تقریبا ۱۱ لکوموتیو به ناوگان ریلی کشور اضافه شده اما کاهش آماده به کاری ناوگان لکوموتیو کشور صرفا طی یک بازه زمانی حدود سه ساله از آغاز ۱۳۹۹ تا اوایل ۱۴۰۲، به اندازه هشت سال از تاریخ راه آهن کشور بوده است.

با وجود هشدارهای مکرر این انجمن درباره کاهش تعداد لکوموتیو گرم موجود در شبکه ریلی کشور، شاهد ادامه این روند هستیم که از یک سو بر منافع بخش خصوصی فعال در بخش ریلی تاثیر قابل توجهی گذاشته و از سوی دیگر، انگیزه سرمایه گذاری جدید را در این بخش زیربنایی اقتصاد از میان برده است. بالتبع، این آسیب ها باعث می شود در ماه های پیش رو، تولید کالاهای استراتژیک معدنی، فولادی و امثال آن ها که در شرایط تحریم ظالمانه نقش جایگزین نفت را دارند، با افت قابل ملاحظه همراه باشد.

انجمن صنفی شرکت های حمل ونقل ریلی دو پیشنهاد کوتاه مدت و بلندمدت برای خروج از این وضعیت ارائه کرده است: پیشنهاد کوتاه مدت اینکه راه آهن با انعقاد قرارداد سه جانبه بین شرکت های خصوصی حمل ونقل ریلی (مالکان واگن)، شرکت های خصوصی مالک لکوموتیو و خود شرکت راه آهن به عنوان مالک شبکه ریلی کشور موافقت کند تا سهم لکوموتیو خصوصی از کرایه حمل بار پس از وصول از سوی شرکت های واگن دار، به طور مستقیم و فوری و نه با وساطت زمان بر راه آهن، به مالکان لکوموتیو خصوصی پرداخت شود.

برای حل بلندمدت مشکل کمبود لکوموتیو و افزایش توان حمل ونقل بار و مسافر نیز پیشنهاد کرده تا راه آهن، مطابق وظایف قانونی خود که در آیین نامه تعیین سهم بهینه بخش های دولتی و غیردولتی تصریح شده است، مالکیت لکوموتیوهای دولتی اعم از آماده به کار و زمین گیر را به متقاضیان خصوصی واگذار کند. برخی از صاحبان عمده بار از جمله معادن و فولادسازان بزرگ متقاضی خرید این ناوگان بوده اند.

در صورت عمل به این ایده، ناوگان زمین گیر در مدت کوتاهی با منابع بخش خصوصی راه اندازی و به مدار خدمت بازگردانده می شود و علاوه بر تامین منافع بخش خصوصی ریلی، هم زمان، هم راه آهن دولتی درآمد بسیار خوبی به خاطر استفاده بیشتر از شبکه کسب می کند و هم صنایع بزرگ، ده ها برابر درآمد مستقیمی که برای بخش ریلی خصوصی و دولتی به دست می آید، درآمد غیرمستقیم کسب خواهند کرد.