◄ چاره تاخیر قطارهای مسافری

از بیانات رهبر معظم انقلاب ۱۳۹۵/۰۶/۲۳: در آمارها، هم باید وضعیت موجود تبیین شود و هم «روند تغییرات» شناسایی شود تا در روزگار کنونی که سرعت تغییرات درآن بسیار زیاد است، مسئولان و تصمیم گیران کشور بر اثر تغییر روندها غافلگیر نشوند.

• به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت (24 دی ماه 1402، https://dolat.ir/detail/433791) و به نقل از وزارت راه و شهرسازی، قطار تهران مشهد شرکت « نورالرضا » که ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه دیشب از مبدا حرکت کرده بود، امروز صبح به دلیل نقص فنی دیزل، به مدت پنج ساعت در شهر شاهرود متوقف شد.  هزینه بلیت مسافران این قطار، به طور کامل به مسافران مسترد می شود.
• سایت Statista آمار تاخیر متوسط قطارهای مسافری سریع السیر شرکت راه آهن مرکزی ژاپن (هوکایدو شینکانسن) از 2015 تا 2022 را برای متوسط 356 قطار روزانه، بین 0.2 تا 1.1 دقیقه (متوسط 8 ساله 37 ثانیه) اعلام نموده است (کدخبر 1267031).
• (استاتیستا یک شرکت آلمانی است که متخصص داده های بازار و مصرف کننده است. سکویش دارای بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ آمار افزون بر 150 کشور، بیش از ۸۰٬۰۰۰ موضوع، بیش از ۲۲٬۵۰۰ منبع و ۱۷۰ صنعت مختلف با 31 میلیون بازدید ماهانه است)
• کتاب تحویل یک راه آهن پایدار (تحمل پذیر) (Delivering a sustainable railway)، در بخش توسعه استراتژی برای مسافری (ص 95) به نمودار جالبی اشاره نموده که بر اساس نظرسنجی از مسافران در سال 2007، تاخیر، پس از قیمت بلیت و تناوب قطار و پیش از دسترسی به بلیط و اطلاعات تاخیر به عنوان سومین عامل مطلوب برای بهبود شناسایی شده است (92 درصد بیشترین).  
• طرح پرداخت خسارت تاخیر قطارهای مسافری در اوایل دهه هشتاد توسط مدیرعامل وقت شرکت رجا ابلاغ گردید و تاخیرات قطارها به صورت پیوسته پایش و نتایج آن همراه سایر خدمات در جلسات هفتگی گراف شرکت رجا با حضور مدیران کل معاونت اجرایی، فنی و ... مورد ارزیابی قرار می گرفت، به عنوان نمونه در گزارش هفته هجدهم سال 82 متوسط تاخیر 50 دقیقه و متوسط تاخیر هفته هفدهم 54 دقیقه بود در حالی که میانگین تاخیر ماه قبل 35 و میانگین تاخیر ماه مشابه سال قبل 25 دقیقه بود. 
• با توجه به نقش لوکوموتیو در تاخیر، متوسط فاصله بین خرابی ها (MDBF) اندازه گیری می شد که در هفته 18 در لوکوموتیوهای سری 900 جنرال موتورز به 9000 کیلومتر، آلستوم به 6000 ، سری 800 نیز 6000 و سری 500 به 4000 کیلومتر می رسید.
• در این فرم لوکوموتیوهای پرخرابی بخش مسافری برای مطالبه دقت بیشتر از همکاران اداره کل کشش ثبت می شد که می توان برای نمونه به لوکوموتیوهای 531 و 834 با 5 خرابی و لوکوموتیوهای 914 و 973 هردو با 4 خرابی در هفته مذکور اشاره کرد. 
• متوسط فاصله بین خرابی (MDBF) انواع واگن ها نیز در این فرم ثبت می شد که برای واگن های پارسی 580 هزار کیلومتر ... بود.
• متوسط فاصله بین خرابی لوکوموتیوهای زیمنس در 1400 برابر 13477 کیلومتر بوده و در 1401 با 4 درصد بهبود به 14058 رسید.
• این شاخص (MDBF) برای لوکوموتیوهای GT26 که در هنگام کمبود لوکوموتیوهای زیمنس برای جابجایی قطارهای مسافری استفاده می شوند حدود 6000 کیلومتر بوده نشان دهنده خرابی بیش از دوبرابری این لوکوموتیو نسبت به لوکوموتیو زیمنس است.
• بر اساس نمودار ص 26 کتاب برقی کردن راه آهن، در قرارداد لوکوموتیوهای برقی بمباردیر  MDBF تعهد شده حداقل، 380 هزار کیلومتر بوده (یعنی 2.6 خرابی در 1000 ماموریت و قابلیت اعتماد مطلوب 99.74 درصد )، که درعمل به شاخص بالای 1.6 میلیون کیلومتر یا 99.94 درصد ، با آماده بکاری 97 درصد دست یافتند (خرابی دیزلی زیمنس به بمباردیر برقی 108 برابر، تین 268423).  

مشابه گزارش فوق (24 دی) برای این قطار (نورالرضا، 366) در 9 اسفند 1402 رخ داد و خرابی لوکوموتیو 1506 در ساعت 0352 سبب توقف حدود 90 دقیقه ای قطار تا رسیدن لوکوموتیو امداد با یک قطار دیگر گردید حتی اطلاع رسانی هم نداشت.

• قطعا تاخیرات در کاهش بیش از 50 درصدی سهم مسافری از 4 درصد سال 1386 به کمتر از 2 درصد در سال 1397 و عقب افتادگی 90 درصدی نسبت به اهداف قانون مدیریت سوخت نقش برجسته ای دارد ولی برای برنامه ریزی موثرتر، می توان تاخیرات را پایش و اظهار، عوامل آن را بررسی و شناسایی (روند، ترینها و همبستگی) و با مقایسه داخلی و جهانی روش ها را خردمندانه اصلاح نمود.