پرواز مهاجران بر فراز تنها تالاب طبیعی قزوین
تالاب الله آباد آبیک به عنوان تنها آبگیر طبیعی استان قزوین برای دومین سال پیاپی پس از احیا و سرزندگی دامن خویش را برای پرواز ۱۳۰ نوع پرنده مهاجر پهن کرده است.
تالاب الله آباد آبیک به عنوان تنها آبگیر طبیعی استان قزوین برای دومین سال پیاپی پس از احیا و سرزندگی دامن خویش را برای پرواز ۱۳۰ نوع پرنده مهاجر پهن کرده است.
در پنج کیلومتری جنوب شهرستان آبیک، دشتی بیابانی به وسعت ۶۰ هزار هکتار تحت عنوان الله آباد وجود دارد که در این ۱۶ سال گذشته به علت خشکسالی به کانون اصلی ریزگرد برای استان‌های قزوین، البرز، قم و تهران تبدیل شده بود.
با بارندگی‌هایی که در این ۲ سال اتفاق افتاد، تالاب واقع در این دشت به وسعت ۲ هزار و ۸۰۰ هکتار مجددا احیا شد و زندگی را به این منطقه خشک و بی‌آب و علف هدیه داد.
اگرچه قزوین دارای ۲ دریاچه اوان و دریابک است، اما تالاب الله آباد آبیک به عنوان تنها تالابی طبیعی و فصلی استان، هرساله به مدت سه تا چهار ماه (فروردین تا تیرما) بر اثر بارندگی و جریان رودخانه‌ها ، فضایی دل انگیز ایجاد کرده و پرندگان مهاجر بسیاری را به سمت خود جلب می‌کند.
اینکه چرا پرندگان مهاجر مدت کوتاهی مهمان این تالاب هستند، به خاطر مدت کوتاه جریان آب در این تالاب است، مشکل از زمانی شروع شد که در اوایل دهه ۸۰ با هدف کاهش شوری آب و خاک، مسؤولان استانی به ایجاد زهکش در این دشت اقدام کردند تا شوری آب گرفته شده و از طریق اتصال کانال‌های فرعی به سمت دریاچه نمک قم روانه شود.
اما آنچه امروز اتفاق می‌افتد، خروج بین ۲۰ تا ۲۵ میلیون متر مکعب آب شیرین حاصل از بارندگی و رودخانه‌های استان به واسطه این زهکش است که همانند دردی مزمن دست از سر تالاب برنمی‌دارد.
فعالان محیط زیست معتقدند، تالابی به این ظرفیت فقط به خاطر ندانم کاری برخی مدیران گذشته چوب می‌خورد و متاسفانه هنوز برنامه جامعه‌ای برای مسدودسازی دائمی زهکش و حفظ این تالاب اتخاذ نشده است.
تالاب الله آباد، باغ وحش طبیعی برای ۱۳۰ نوع پرنده است
سعید اکبری فعال زیست محیطی در قزوین گفت: وقتی در این ایام به سمت تالاب الله آباد حرکت کنید، تازه متوجه می‌شوید که در میان بیابان‌های خشک جنوب آبیک، دیدن زیبایی جریان آب و پرواز پرندگان تا چه اندازه زیباست.
وی افزود: چطور ممکن است برای فردی زیستن فلامینگوها، درنا، اردک سرسبز، هوبره، تیهو، حواصیل و سایر پرندگان مهاجر بی‌اهمیت باشد، درحالی که برخی از این گونه‌ها نایاب و از سرزمین‌های بسیار دور به ایران آمده‌اند.
اکبری به ۱۳۰ نوع پرنده مهاجر در این تالاب اشاره کرد و گفت: این پرندگان در ۲ نوع آبزی و کنارآبزی تا زمانی که میزان آب تالاب بیشتر از ۳۰ سانتی متر باشد، امکان حیات خواهند داشت و رفته رفته با گرم شدن هوا و تبخیر از سطح اگر میزان آب کاهش یابد، پرندگان به مکان دیگر مهاجرت می‌کنند.
این فعال زیست محیطی بی توجهی برخی مسؤولان به احیای دائمی این تالاب را ناشی از اهمیت ندادن به حوزه حیات وحش دانست و گفت: آنچه امروز این تالاب را زینت بخشیده، وجود پرندگان مهاجر است که می‌تواند علاوه بر جذب گردشگر، به عنوان یک مرکز مطالعاتی گونه‌های پرنده مورد استفاده قرار گیرد.
اکبری خاطرنشان کرد: یکی از اقداماتی که می‌تواند تالاب الله آباد را به مکانی دائمی برای پرندگان تبدیل کند، ارتفاع بخشی به سطح زیرین تالاب و جلوگیری از خروج آب است که این مهم با لایروبی کف تالاب و مسدود سازی زهکش بی استفاده در این دشت محقق می‌شود.
تالاب الله آباد می‌تواند به جایگاه پرنده‌نگری کشور تبدیل شود؛ امکان جذب ۱۷ هزار گردشگر
عضو شورای هماهنگی شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان قزوین گفت: دشت الله آباد به لحاظ تیپیک (سنخ نمایی) در جنوب شهر آبیک، منطقه‌ای تاریخی محسوب می‌شود که آب باران و خروجی رودهای بالادست و زیاران همیشه در ان جمع می‌شد.
محمد الموتی افزود: سال‌های گذشته در کنار این دشت روستایی به نام گنج آب وجود داشت که اکنون فقط دیواره‌های خرابه‌ای از آن باقی مانده است، اما از همان موقع به مدت چهار ماه در این دشت نیم متر ارتفاع آبی وجود داشت که همواره یا تبخیر می‌شد و یا اینکه پس از جذب به آبخوان های دشت قزوین می‌پیوست.
وی تاکید کرد: تالاب آبیک یکی از بزرگترین ظرفیت‌های اکولوژیکی (بوم شناسی) دشت قزوین و استان است که در دوره پرآبی به دشت صالحیه در استان البرز می پیوندد و به عنوان جایگاه مهم مهاجرت و پذیرش پرندگان و به نوعی پرنده نگری محسوب می‌شود.
الموتی اضافه کرد: به طور کلی ۲ نوع خدمات اکولوژیکی و گردشگری در دشت الله آباد مورد توجه است، که متاسفانه هرگز مورد توجه مسؤولان قرار نگرفته است.
این فعال زیست محیطی تصریح کرد: بی‌توجهی مدیران استان قزوین در حوزه اکوسیستم و خدمات اکولوژیکی این تالاب را باید نوعی «خشکسالی مدیریت» در حوزه محیط زیست تلقی کرد، چون اساسا هیچ درکی از دشت و بیایان در مرکز این استان وجود نداشت و بیایان برای مدیران یک مکان بی‌ارزش دانسته می‌شود.
الموتی با بیان اینکه تالاب الله آباد هرگز به خاطر ظرفیت‌های وجودی خودش مورد توجه قرار نگرفته است، اظهار داشت: این تالاب در چندسال گذشته به خاطر مسئله ریزگردهای بیابانی که به عنوان تهدیدی برای قزوین،البرز و تهران مطرح می‌شد، توجه مسؤولان را به خود جلب کرد متوجه تا بلکه بتواند سپری در مقابل گردوغبار قرار گیرد.
وی بیان داشت: اگرچه بهار امسال و سال گذشته با بارندگی بالا و احیای این تالاب مواجه هستیم، اما نباید فراموش کنیم که این تالاب تا ۲ تا سه سال گذشته، بیابانی برهوتی بود که جز رطوبت بسیار جزیی در آن، پویایی دیگری نداشت و مورد توجه قرار نمی‌گرفت.
الموتی معتقد است هم اکنون در بین تمام ادارات قزوین، به غیر از سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی، هیچ ارگان و نهاد دیگری به ویژگی خود تالاب آبیک پی نبرده و هدف‌ها بیشتر بر مبنای جلوگیری از ریزگرد دنبال می‌شود.
عضو شورای هماهنگی شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان قزوین تاکید کرد: نگرانی کنشگران زیست محیطی در مورد تالاب الله آباد این است که اگر روزی سایه تهدید ریزگردها از روی دشت قزوین برداشته شود، قطعا اهمیت تالاب نیز به فراموشی سپرده می‌شود و به نظرم رسانه و سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی باید در ارتباط عمیقی با یکدیگر ارزش‌های این تالاب را بیشتر تشریح و تبیین کنند.
الموتی خاطرنشان کرد: امروز اشتباه بسیار بزرگی که مایه طنز و خنده همگان شده است، وجود زهکشی است در کنار این تالاب قرار دارد و به عنوان یک خطای زمین شناسی باید هرچه سریع‌تر مسدود شود.
این فعال زیست محیطی اظهار داشت: علاوه بر این زهکش، رودهای بالادست و همچنین آبخوان دشت آبیک، به خاطر بهره‌برداری بی رویه از چاه‌های آب، فعالیت معادن و شهرک سازی در امتداد پیغمبرکوه به حدی روند زیست محیطی را دستخوش تغییر و دگرگونی کرده که عمر این تالاب را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
الموتی یادآور شد: اگر تالاب الله آباد به عنوان جایگاه پرنده‌نگری مورد توجه قرار گیرد، به لحاظ نزدیکی با استان البرز و تهران می‌تواند بزرگترین تورهای گردشگری تا ۱۷ هزار نفر را به سمت خود جذب کند.
تالاب الله آباد باید به تالابی دائمی و پرآب تبدیل شود
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین گفت: نباید هرگز فراموش کنیم که دشت الله آباد به عنوان کانون اصلی ریزگرد استان‌های قزوین، البرز و تهران محسوب می‌شود و اکنون که بارندگی و رودخانه‌ها جانی دوباره به تالاب این دشت بخشیده است، باید با طرح‌های بلند مدت و کوتاه مدت به دنبال احیای دائمی آن رفت.
حسن عباس نژاد افزود: احیای دائمی تالاب الله آباد نه تنها بیابان زدایی کرده و از فرسایش خاک در این دشت جلوگیری می‌کند، بلکه با حجم آب موجود در آن تهویه هوایی مطبوعی در کل منطقه ایجاد می‌شود.
وی تاکید کرد: قرار شده که پساب تصفیه خانه‌های صنعتی استان قزوین به این تالاب جریان پیدا کند و به شکل بیولوژیک به احیای دائمی این آبگیر طبیعی اقدام کنیم.
عباس نژاد تصریح کرد: هم اکنون مطالعات احیای تالاب با اختصاص ۲ میلیون حق آبه، از سوی ادارت آب منطقه‌ای، محیط زیست و منابع طبیعی انجام شده و با کمک میراث فرهنگی برای گردشگری آن نیز پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین خاطرنشان کرد: یکی از برنامه‌های ما در سال جاری، لایروبی کف این تالاب به عمق بیش از یک متر است که بتواند با مسطح شدن آب رودخانه‌ها و باران را بیشتر درون خود نگاه دارد.
این مسؤول یادآور شد: وجود ۱۳۰ نوع پرنده و پنج نوع حیوان پستاندار در این دشت باعث شده تا ظرفیت‌های لازم تبدیل این منطقه به یک مکان کاملا حفاظت شده زیست محیطی امکان پذیر شود.
نیم نگاه: سازمان محیط زیست تنها نهادی است که بر اساس قانون تالاب‌ها از این جاذبه طبیعی در استان قزوین حفاظت کرده و تاوان ادارات دیگر در ایجاد زهکش را می‌پردازد، به نظر می‌رسد هنوز خواست جمعی برای احیای این تالاب در بین مدیران ایجاد نشده و لازم است دستورات بهتری اتخاذ کرد.
