14مهرماه روز تهران است؛ شهری که دوباره باید دید

فتح تهران

زمانی که آقامحمدخان تهران را به عنوان پایتخت برگزید، جمعیت این شهر به 20 هزار نفر می‌رسید. از دلایل این کار می‌توان به موقعیت راهبردی جنگی، خودکفایی تولیدی و اقتصادی تهران آن زمان، نزدیکی به گرگان (مرکز ایل قاجار) و نزدیکی به ری اشاره کرد. این عکس، فتح تهران به دست سردار اسعد بختیاری در سال 1909 میلادی را نشان می‌دهد

توپخانه

میدان توپخانه در سال 1284 به دستور امیرکبیر ساخته شد. این میدان مرکز حمل و نقل و ترافیک شهر تهران و همچنین محل گردهمایی‌های اعتراضی و همچنین اعدام برخی از محکومان نامی بوده‌است.میدان توپخانه دارای پهنایی نزدیک به ۱۱۰ متر و درازای تقریباً ۲۲۰ متر و چهارگوش مستطیلی است که دقیقاً از تناسبات توصیه‌شده در دوره رنسانس و باروک پیروی می‌کند. معمار این بنا محمدابراهیم‌خان آذربایجانی دایی کامران میرزا شاهزاده قاجاری بود و کار ساخت میدان را در 10 سال به اتمام رساند.

بانک ملی

مهم‌ترین بانک ایران، کار خود را از شهریور 1307 آغاز کرد. بانک ملی، از سال 1310 تا 1320 حق نشر اسکناس داشت. بنای بانک ملی سبزه میدان بازار با طراحی و معماری محسن فروغی‌، مهندس و معمار ایرانی‌، ساخته شده است که رضا شاه از او برای برنامه‌های سازندگی دعوت کرده بود.. این بنا در دهه ۱۳۲۰ خورشیدی آغاز شد، ولی به دلیل مشکلات متعدد ناشی از وضعیت خاک‌، ساخت آن چند سال به طول انجامید.

متفقین در تهران

تهران در اذرماه 1322 میزبان سران سه کشور قدرتمندی بود که عنوان «متفقین» را داشتند. این عکس از باغ سفارت شوروی به کنفرانس تهران مشهور است که به صورت محرمانه میان استالین رهبر شوروی، روزولوت رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و چرچیل نخست وزیر بریتانیا تشکیل شد. علت انتخاب تهران برای برگزاری این کنفرانس، نزدیکی آن به شوروی بود چرا که ژوزف استالین، رهبر این کشور می‌خواست در اوج جنگ جهانی دوم نزدیک مسکو باشد. از طرفی دیگر، متفقین به دلیل اشغال ایران، تهران را در اختیار داشتند و تأمین امنیت این شهر برایشان آسان بود.

کاخ بهارستان

کاخ بهارستان یا دارالشورای ملی ایران نام ساختمانی تاریخی در مجموعه بهارستان تهران و مربوط به سده ۱۳ خورشیدی است که برای برگزاری نشست‌های مجلس مشروطه استفاده می‌شد. این بنای در سال 1360 روی اسکناس‎‌های 1000 تومانی ایران نقش بست.

در نمایی دیگر

نمای کنونی عمارت بهارستان در شب

باغی که میدان شد

منطقه حسن‌آباد پیش از تبدیل شدن به یکی از میدان‌های تهران، یکی از بزرگترین باغ‌های شهر و متعلق به متعلق به میرزا یوسف آشتیانی بود که استخر بزرگ آن محل کنونی سفارت ایتالیاست. وی قبل از خراب شدن حصار شاه طهماسبی آن بیشتر زمینهای بیرون حصار تا بهجت آباد و از آنجا تا یوسف آباد ونک و اوین را خریداری کرد. پس از بزرگ شدن طهران باغ بزرگی ایجاد کرد و آن را به نام پسرش حسن، حسن‌آباد نامگذاری کرد.پس از فوت میرزا ورثه این ملک را تکه‌تکه کرده به مردم فروختند به صورتی که پس از چندین سال اثری از این باغ باقی نماند و محله مسکونی حسن‌آباد از دل آن زاده شد.

خیابان فردوسی

این هم یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تهران است که به نوعی یک شاهراه تردد مسافران از جنوب شهر به شمال تهران محسوب می‌شود.

بلوار کشاورز

تا پیش از انقلاب، این بلوار، به نام الیزابت دوم ملکه بریتانیا خوانده می‌شد. اما حاالا نامش بلوار کشاورز است. در میانه این بلوار نهری روان است که به رودخانه کرج شهرت دارد. نهر کرج در واقع رودخانه‌ای بود که از رودخانه کرج منشعب می‌شد و به سمت اراضی بهجت آباد می رفت و از این اراضی به سمت دارالخلافه تهران امتداد می‌یافت. تا قبل از لوله کشی تهران این نهر نقش عمده‌ای در تأمین آب تهران داشت. این بلوار در سال 1391 ثبت ملی شد.

مرکز صنایع دستی و تجارت

یکی از قدیمی‌ترین نقاط تهران. خیابان ویلا است که به نام استاد کامران نجات‌اللهی تغییر نام داد. خیابان ویلا و طالقانی در دهه ۴۰ خورشیدی دارای اهمیت بودند، تا آنجا که هتل‌های مدرن در اطراف آن ساخته شد و این ساختمان‌ها هنوز هم در اطراف آن دیده می‌شوند. هتل‌های انقلاب، مرمر، هویزه و… به دلیل تردد و حضور دایمی تجار ایرانی و خارجی در این محدوده و حضور در ساختمان اتاق بازرگانی شکل گرفتند.مراکز متمرکز خرید صنایع دستی ایران در خیابان ویلا که به اهمیت حضور تجار ایرانی و خارجی در این خیابان تأکید داشت و نشانی از حمایت بازرگانان ایرانی از صنایع دستی در هدیه دادن کالاهای ایرانی داشته و دارد. حالا فروشگاه‌های صنایع دستی در خیابان ویلا به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شدند.

توچال

دیدگاه شمال تهران با کوه‌های بخش جنوبی رشته کوه البرز احاطه شده است. این عکس، تهران را ارتفاعات توچال نشان می‌دهد.

بوستان ملت

یکی از بوستان‌های قدیمی تهران، به نام «کوروش» در سال 1345 به دست ایرج اعتصام طراحی شد و بعدها به «ملت» تغییر نام یافت. بر پایهٔ نظرسنجی انجام شده مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای همشهری، بوستان ملت نخستین بوستانی است که یک شهروند تهرانی به یک میهمان غیر تهرانی معرفی می‌کند.

پارک جمشیدیه

پارک جمشیدیه در نیاوران تهران در سال 1374 ساخته شده است.

مسجد شاه

مسجد شاه (امام خمینی کنونی) با قدمتی 180 ساله یکی از زیباترین بناهای تهران است. این مسجد به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و دومین مسجد جامع بزرگ تهران بعد از مسجد جامع بازار یا جامع عتیق بود. حاج‌علی رزم‌آرا، نخست‌وزیر وقت ایران در روز ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ در این مسجد به ضرب گلوله یکی از اعضای فدائیان اسلام ترور شد.

کلیساهای تهران

حضور ارامنه در ایران، مختص اصفهان و شهر جلفا نیست. در تهران کلیساهای زیادی برای ارامنه وجود دارد که این یکی از آنهاست. کلیسای مریم مقدس در خیابان میرزا کوچک خان که متاثر از معماری بیزانسی توسط نیکلای مارکوف در سال 1936 ساخته شده است.

آتشکده

حضور نمادهای مذهبی دیگر ادیان نیز مختص ارامنه نیست. زرتشتیان تهران نیز بناهای مذهبی خاص خود را دارند. مانند این آتشکده در خیابان میرزا کوچک خان که نام آن «آدریان» است

کاخ گلستان

کاخ گلستان با قدمتی نزدیک به 440 سال دارد و یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌های تاریخی ایران است. این بنا در سال 1392 به عنوان میراث بشری یونسکو ثبت شده است. کاخ گلستان در حال حاضر با وسعتی برابر با ۴/۵ هکتار (یک دهم وسعت اولیه) در بخشی از شهر تهران به صورتی عضوی غریب از اندام شهری از هم گسیخته واقع شده‌است و اطراف آن مملو از ساخت و سازهای جدید و بی‌هویت با عملکردهای ناهمگن با اوست.

سعدآباد

تهران، کاخ‌های جدیدتری نیز دارد. مانند مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد که در دربند، شمالی‌ترین و خوش آب و هواترین منطقه البرز در زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتاربنا شده‌است.این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این عکس مربوط به کاخ سبز است که به دست رضاشاه پهلوی بنا شده است.

طاق کسری

بنای اصلی طاق کسری یا ایوان مدائن در 40 کیلومتری جنوب بغداد قرار دارد. اما با الهام از آن بنا، موزه ملی ایران، ساخته شد. موزهٔ ایران باستان مهم‌ترین موزهٔ کشور در خصوص نگهداری، نمایش و پژوهش مجموعه‌های باستان‌شناختی ایران است.این موزه با قدمتی حدود هشتاد سال، نه تنها بزرگترین موزهٔ باستان‌شناسی و تاریخ ایران است، بلکه در فرهنگ موزه‌داری ایران به عنوان موزهٔ مادر محسوب می‌شود.

دار قالی

موزه فرش در سال 1356 به دستور فرح پهلوی ساخته شد. این موزه در ضلع شمالی پارک لاله کنونی واقع است. ساختمان موزه ۳۴۰۰ متر مربع مساحت دارد و آذین‌های نمای بیرونی آن شبیه دار قالی است. طراح بنای این موزه، عبدالعزیز فرمانفرمائیان است. موزه فرش ایران دارنده با ارزش‌ترین نمونه‌های قالی ایران از قرن نهم هجری تا دوره معاصر است و از منابع غنی تحقیقی برای پژوهشگران و هنر دوستان به‌شمار می آید.

مهرآباد

فرودگاه مهرآباد در سال 1317 ساخته شد و پس از فرودگاه مسجد سلیمان،فرودگاه بندر لنگه و قلعه مرغی،چهارمین فرودگاه ایران و خاورمیانه محسوب می‌شود.

فرودگاه جدید

البته تهرانی‌ها باید به فرودگاه جدیدشان عادت کنند. فرودگاه امام که 30 کیلومتری جنوب تهران واقع شده است. پیشنهاد ساخت این فرودگاه به سال ۱۳۴۶ و پیشنهاد سازمان ایکائو جهت ساخت فرودگاهی مجهز برای استفاده از توان ترانزیتی ایران بین اروپا و آسیا بازمی‌گردد. فاز اول این فرودگاه در سال 1383 به بهره‌برداری رسیده است.

ایستگاه تهران

ساختمان ایستگاه راه‌آهن بنایی مربوط به دوره پهلوی اول است که در جنوب میدان راه‌آهن در تهران جای گرفته است. این اثر در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۶۳۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. کلنگ ساختمان ایستگاه راه آهن تهران در ۲۳ مهر ماه سال ۱۳۰۶، با حضور رضا شاه پهلوی در اراضی جنوبی تهرانبه زمین زده شد. معمار اصلی ایستگاه راه‌آهن یک اکراینی بنام ولادیسلاو ولادیسلاوویچ گارادیتسکیی بود که در سال ۱۹۳۰ در تهران فوت می‌کند و در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده می‌شود. البته کریم طاهرزاده بهزاد برادر مینیاتوریست مشهور حسین بهزاد، بر کار نظارت داشته است.

دانشگاه تهران

دانشگاه تهران بزرگترین مرکز آموزش عالی در ایران است که پیشنهاد اولیه آن توسط اسماعیل سنگ در سال ۱۳۰۵ داده شد و پس از انجام مطالعات اولیه توسط عیسی صدیق در سال ۱۳۱۳ به دستور رضا شاه پهلوی تأسیس شد. این دانشگاه بر اساس موسسات آموزش عالی فرانسه الگوبرداری شد و حتی طراحان ساختمان‌های دانشگاه تهران، مهندسین فرانسوی بودند.پردیس و بناهای این دانشگاه توسط معماران اروپایی رولاند دوبرول، ماکسیم سیرو، مارکوف، آلکساندر موزر، آندره گدارد، محسن فروغی طراحی شد. این بنا در سال 1378 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد

موزه سینما

کاخ باغ فردوس مربوط به دوره قاجار است و در شمیرانات خیابان ولیعصر ـ محله باغ فردوس کوچه بخشایش واقع شده و این اثر با نام عمارت باغ فردوس در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.. این اثر هم‌اکنون به عنوان موزه سینما مورد استفاده است.

اسپاین تهران

خیابان پهلوی سابق و ولی عصر(عج) کنونی بلندترین خیابانِ مُشجر تهران و همچنین بلندترین خیابان خاورمیانه با درازای ۱۷٫۹ کیلومتر است که از میدان راه‌آهن در میانهٔ جنوبی تهران آغاز شده و به میدان تجریش در منطقهٔ شمیران در شمال تهران می‌رسد. این خیابان با چنارهای قدیمی خود به عنوان یک شاهراه یا اسپاین تهران روزهای سختی را می‌گذراند. از بین رفتن تدریجی درختان چنار قدیمی که هویت‌بخش خیابان هستند، معماری ناهمگون در اطراف خیابان، نامتناسب بودن حرکت اتوبوس‌های تندرو با بافت تاریخی خیابان و افزایش تعداد جانوران موذی در مسیر آبراه‌های حاشیه خیابان از مشکلات فعلی این خیابان است.

دنیای شیشه‌ها

موزهٔ آبگینه یکی از موزه‌های شهر تهران است. این بنا خانه‌ای تاریخی مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان سی تیر جای گرفته‌است. این اثر در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.موزه آبگینه موزه تخصصی شیشه و سفال است. این مجموعه از ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۰ خانه و محل کار قوام‌السلطنه بود و بعد از آن مدت هفت سال در اختیار سفارت مصر قرار گرفت. بعد از آن، به ترتیب محل استقرار سفارت افغانستان و بانک بازرگانی بود.

باغ ملی

میدان مشق یک محوطه تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در تهران در محدوده بین خیابان امام خمینی و سی تیر واقع شده‌است. این اثر با وجود اینکه ثبت ملی شده، ساختمان وزارت خارجه نیز هست

باغ ملی

نمایی دیگر از باغ ملی

اسکی در اطراف تهران

پیست دیزین، بزرگترین پیست اسکی خاورمیانه را دارد.

برج به جای باغ

محلات شمال شهر تهران نیز همزمان به دلیل آب و هوای بهتر، با برج‌های لوکس و بلندمرتبه پر شد. باغات تهران که عمدتاً در این مناطق متمرکز بود، به شدت تخریب شده و جای خود را به برج‌ها یا برج-باغ‌ها داده است.

بزرگراه سازی

با ورود ایران به دهه 70، روند بزرگراه‌سازی نیز در تهران شدت گرفت. اتفاقی که بسیاری هم‌اکنون آن را یکی از دلایل ترافیک سنگین پایتخت ایران می‌دانند. چرا که به اعتقاد کارشناسان، بزرگراه‌های تهران گرچه نوید یک شهر مدرن شده را می‌دهد اما موجب می‌شود که مردم به استفاده از خودروی شخصی ترغیب شوند

آلودگی

تخریب باغ‌ها و ساخت و ساز بی‌رویه در سال‌های گذشته به اضافه هجوم خودروها از شهرهای اقماری به تهران، موجب شده تا پایتخت ایران با آلودگی هوا و هوای ناسالم مواجه شود.

ترافیک و دیگر هیچ

اما همچنان ترافیک و آلودگی هوا و شلوغی شهر معضل اصلی است. این دو عکس تفاوت روز کاری تهران را با روز تعطیل (عید نوروز) نشان می‌دهد

تهران مدرن

حالا در تهران مدرن همه چیز پیدا می‌شود. حتی این رستوران ژاپنی در نزدیکی‌های چهارراه پارک وی.

تهران مدرن

حالا تهران به بناهایی مانند این دل خوش کرده است. ایران مال، مرکز خریدی که عنوان «بزرگ ترین » مرکز خرید خاورمیانه را یدک می‌کشد