فروریختن پل عظیم بالتیمور در مریلند آمریکا و چند نکته!

در حدود ساعت ۱:۳۰ بامداد به وقت محلی ( سه شنبه هفت فروردین) ، پل اصلی بالتیمور در ایالت مریلند آمریکا بر اثر تصادف یک کشتی عظیم باری با یکی از پایه‌ هایش به کلی فروریخت.

چند نکته درباره این اتفاق قابل ذکر است:

۱- این نحوه خرابی پل بالتیمور، نمونه عینی و تمام عیار است از آنچه که در کلاس های تئوری دانشگاه ها تحت عنوان « خرابی پیشرونده » به دانشجویان تدریس می شود. واژه خرابی پیشرونده ترجمه Progressive Collapse است و به بیان ساده می توان آن را چنین معنا کرد: 

زمانی که یک عضو/ الِمان سازه (از میان صدها یا هزاران عضو) آسیب می بیند، و جریانِ انتقال نیرو در آن «یک عضو» قطع می شود «ولی کل اعضا» متاثر می شوند. 

عملا، سایر اعضا قادر به انتقال نیروی آن عضوِ حذف شده نخواهند بود و لذا «خرابی» در سازه ادامه پیدا می کند و پیشرونده می شود.  

یعنی چون که سایر اعضا توانِ تحمل/انتقال آن نیروی اضافه را ندارند، لذا خرابی در یک منطقه متوقف نمی ماند، پیشرونده می شود، و نهایتا سازه فرو می ریزد. 

۲- اگر به دنبال یک گزارش ‌‌علمی درباره این نحوه خرابی پل ها باشید، می توانید گزارش دکتر ابوالحسن آستانه در دانشگاه برکلی درباره فروریختن پل I-35W در شهر مینیاپلیس در سال ۲۰۰۷ را ملاحظه کنید.

۳- با خراب شدن این پل جدید در بالتیمور مجددا بحث پیچیده « سازه و بیمه » مطرح می شود. اینکه شرکت بیمه الان باید چند دلار برای این اشتباه ناخدای کشتی پول بدهد؟ آیا شرکت بیمه گذار پل باید فقط هزینه بازسازی پل را بدهد؟ یا اینکه در قراردادش هزینه مشکلات ترافیک ناشی از قطع شبکه ارتباطی بالتیمور و ترافیک سنگین نیز پیش بینی شده؟ اگر شده، آیا باید هزینه های سایر بنگاههای اقتصادی که از امروز بخاطر ویرانی پل تا ماهها کسب و کارشان متضرر شده (Business Interruption) را نیز بدهد؟ اگر نباید بدهد، پس جبران ضرر و زیان کسب و کارهایی که از فردا متضرر می شوند با کیست؟ وضعیت ارتباط شرکت بیمه گر پل با شرکت بیمه گر کشتی رانی چگونه خواهد شد؟ … و ده ها سوال دیگر. 

بحث بسیار پیچیده ای است در مدل های بیمه گذاری و اساسا مگر شرکت بیمه گذار چند دلار برای بیمه این پل دریافت کرده بوده که الان باید متحمل چنین ضرر و زیان هنگفت (میلیارد دلاری) بشود؟! و مگر هرسال چند درصد از عوارض عبور ماشین ها از روی این پل به بیمه اختصاص پیدا می کرده؟

اینجاست که مفهوم/ارزش کار دانشجویان دکترا که در زمینه آنالیز ریسک و مدل های بیمه سازه ها کار می کنند، مشخص می شود.  

۴- اما یک بحث جنبی درباره سازه در دنیای جدید: 

در ساعت ۱:۳۰ نیمه شب در ساحل شرقی آمریکا یک سازه فرو می ریزد، ولی هنوز پنج -شش ساعت نگذشته هزاران بار در ایران دیده می شود. دنیای جدید مولفه ای‌ دارد به نام رسانه که حتی سازه ها هم مشمول این مفهوم جدید قرار گرفته اند. در سال ۲۰۰۷ وقتی که پل مهم شهر مینیاپلیس فرو ریخت (و حتی وقتی که گزارش پروفسور آستانه در برکلی منتشر شد) هیچ یک از مهندسان همکارم خبرش را نشنیده بودند و عموم افراد غیرمهندس هم به خبرش توجهی نکردند/ واکنشی نشان ندادند. اما ظرف همین چند ساعت گذشته حداقل ده پیام از ایران درباره ویرانی پل بالتیمور روی گوشی تلفن همراهم رسید. بله! رسانه در سال ۲۰۰۷ هم بود ولی این رسانه امروز کاملا متفاوت است با مفهوم سنتی آن رسانه ای که طی پنجاه سال گذشته در دنیا حضور داشته است! 

نه فقط سازه، که امروز «همه چیز» تحت تاثیر «مفهوم جدید رسانه» است: گستره آگاهی عمومی و بینوا آن دولتی که هنوز به دنبال محدودکردن این واقعیت باشد!