◄ گفتار درمانی‌ های مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا

امید دادن به مردم توسط مدیران خوبست به شرط آنکه از پشتوانه ای عملی برخوردار باشد. مردم، وقتی انطباق سخن و عمل را ببینند، امیدوار می شوند و به آنها اعتماد پیدا می کنند. در این معادله، رابطه معکوسی هم وجود دارد که بسیار خطرناک است. افرادی که تلاش می کنند با « گفتار درمانی»، مردم را سرگرم کنند ولی گفته هایشان پشتوانه عملی ندارد، این اقداماتشان موجب ناامیدی مردم و بی اعتمادی می شود. به همین دلیل است که امیرالمومنین(ع) می فرمودند من هرگز چیزی نمی گویم که خودم به آن عمل نکرده باشم. متاسفانه این روزها پدیده « گفتار درمانی » رواج یافته است. در این مقال به محورهای گفتار درمانی یکی از مدیران خواهیم پرداخت. کسی که در دی ماه سال 1400 سکان مدیریت گروه سایپا را با ده ها هزار نفر نیرو و صدها میلیارد سرمایه به دست گرفت و حال می خواهیم بدانیم پس از طی 18 ماه مدیریت بر این بنگاه بزرگ؛ حاصل عملکردش چه بوده است؟

عجالتا بررسی اطلاعات مالی منتشره در سایت کدال به ما نشان می دهد که وقتی محمد علی تیموری کلید سایپا را به دست گرفت زیان انباشته این شرکت رقمی معادل 56 هزار میلیارد بود و امروزه زیان این شرکت به 87 هزار میلیارد رسیده است! هر چند اطلاعات مالی بیانگر آنند که زیان بر زیان افزوده شده است اما کنکاش در سیاست «گفتار درمانی» می تواند تصویری روشن از چرایی زیان دهی شرکت های خودروساز بدهد. برای بررسی روند «گفتار درمانی» باید از وعده و وعیدهای او در نخستین روزهای مدیریتش آغاز کرد.

قیمت خودرو:

هنوز بیست روز از انتصابش نگذشته بود (12 بهمن ماه 1400) که گفتار درمانی را آغاز کرد و چنین گفت: «تیم مدیریتی جدید گروه خودروسازی سایپا رفع دغدغه رهبر انقلاب در خصوص کیفیت و قیمت تمام شده خودروهای داخلی را وظیفه اصلی خود می داند و با وجود سختی ها، مشکلات و محدودیت های ناشی از تحریم ها، با تکیه بر توان و تخصص مهندسان داخلی و بهره گیری از فناوری و تکنولوژی های لازم، در این مسیر گام خواهد برداشت ».

نگاهی به جدول مقایسه قیمت محصولات سایپا نشان می دهد که اقتصاد و بازار گفتار بر نمی تابند و راه خودشان را می روند، بنابراین نه قیمت خودروها نسبت به آن گفتار تمکین کرد و نه تحول شگرفی در کیفیت رخ داد! 

در گفتار درمانی قیمت خودرو به همان یک بار اکتفا نشد و ما چندین و چند بار شاهد گفتار درمانی های خاص هستیم! او در تاریخ 28 بهمن ماه 1400 با حضور در برنامه تلویزیونی تهران 20 درباره اینکه چرا قیمت خودرو در ایران بالا است گفت: « یکی از موضوعات اثرگذار در این بخش، الزام به رعایت استانداردهای 85 گانه است، این امر باعث شده به طور متوسط 1450 یورو به قیمت خودرو اضافه شود.» اگر قیمت یورو را 55 هزار تومان در نظر بگیریم بر اساس ادعای ایشان در هر خودرو چیزی حدود 80 میلیون تومان بابت استانداردهای 85 گانه پرداخت می کنیم.

در سال 1401 قیمت خودرو فارغ از گفتارهای ایشان روز به روز بالا رفت او در 10 فروردین ماه امسال وعده داد: «سال ۱۴۰۲ برای گروه سایپا، سالی پرتلاش و بر مدار تولید خواهد بود که تولید با کیفیت و کنترل قیمت ها از اولویت های تعیین شده برای سال جدید است» و تنها 10 روز پس از این گفتار یعنی در روز 20 فروردین در بخش خبری شبکه یک ظاهر شده و بر خلاف گفتار قبلی خود، خبر افزایش 29 درصدی قیمت جدید محصولات سایپا و ایران خودرو را اعلام کرد!

ساختار سازمانی:

چابک سازی ساختار سازمانی یکی از نخستین گفتارهای پر طمطراق تیموری بود! او پس از پنج ماه از حضورش گفت: «طی پنج ماه اخیر، موضوعاتی در گروه خودروسازی سایپا پیگیری شد که پیش از این مورد توجه قرار نگرفته بود؛ یکی از مهمترین اقدامات اصلاح ساختار با هدف افزایش بهره وری است.» و ادامه داد « در راستای چابک سازی و تحقق اهداف تولید، ساختار بخش های مختلفی از گروه خودروسازی سایپا اصلاح شد و خوشبختانه می توان اذعان کرد که بدنه این مجموعه در قیاس با گذشته بسیار پویاتر شده است»!

امروز 18 ماه از آن گفتار می گذرد؛ به باور بسیاری از کارکنان ایده چابک سازی نه تنها به پویاتر شدن سازمان نینجامید، بلکه باعث فربگی بیش از حد آن شد؛ امروزه چه بسیار کسانی هستند که بدون کار مزد می گیرند! نگاهی به روایت آماری خود بیانگر ماجراست!

مدیر عاملی که سودای چابک سازی در سر داشت 650 نفر دیگر را هم در شرکت های زیر مجموعه گروه سایپا استخدام کرد! خود او در 18 بهمن 1401 با بیان اینکه اشتغال برای گروه سایپا بسیار مهم است می گوید: «در سال جاری در حوزه قطعه سازی سه هزار نفر نیروی کار در گروه خودروسازی سایپا استخدام شده است که باعث افتخار است. در سال آینده نیز باید به سمتی حرکت کنیم که به صورت مستقیم و غیر مستقیم اشتغال ایجاد شود»

ماجرای تولید موتور:

وعده تولید موتور یکی از محورهای اصلی گفتار درمانی تیموری محسوب می شود. او در 16 اسفندماه 1400 گفت: «در سال آینده تمام تمرکز روی تولید موتوری است که بر اساس نقشه و مدارک ساخته خواهد شد چرا که نمی خواهیم با مهندسی معکوس موتور تولید کنیم تا مشتری و زنجیره تامین از این بابت زیان ببینند و هزینه ای پرداخت کنند» بار دیگر در میانه های سال یعنی در 24 مرداد ماه 1401 تاکید می کند: «امسال دو موتور عرضه خواهیم کرد، اول موتور ام 15 پلاس در حال تکمیل است که با این خودرو مصرف سوخت محصولات یک لیتر در صد کیلومتر پیمایش کاهش مصرف خواهد داشت و در حال حاضر در مرحله تست و کالیبره شدن است. همچنین خط تولید موتور جدید به نام ام ۱۶ نیز در حال راه اندازی است.» متاسفانه در سال وعده داده شده یعنی 1401 خبری از تولید موتور نشد!

همچنین در 29 دی ماه 1401 در مراسم معرفی موتور جدید گروه صنعتی ایران خودرو گفت: «تولید موتور در شرکت های خودروسازی به بلوغ رسیده که این مهم در ایران خودرو به سطح مناسبی رسیده و قابل تقدیر است.» و پس از چند دقیقه ادامه می دهد که: «در حال حاضر جامعه به خودرو اقتصادی نیاز دارد که بتواند با موتور کم مصرف باعث کاهش آلودگی هوا شود و برای تولید موتور سه سیلندر که مناسب این شرایط باشد نیاز به سرمایه گذاری 10 هزار میلیارد تومانی است و حال اینکه این موضوع با شرایط زیان انباشته دو خودروساز قابل تامین نیست.» یکی از معایب گفتار درمانی، وجود همین تناقضات در گفتار است؛ پرسش این است که خودروسازان به چگونه بلوغی رسیده اند که قادر به سرمایه گذاری نیستند؟

جالب آنجاست که در 18 بهمن ماه 1401 بار دیگر از تولید خودرو آریا سایپا در سال آینده خبر داد و گفت: این محصول که با موتور میتسوبیشی 2000 سی سی که جزءو جدیدترین موتورهای دنیا است با تریم متفاوت و زیبا تولید خواهد شد. اگر در ساخت موتور به بلوغ رسیده ایم پس این بلوغ در کجا باید دیده شود؟

واردات هنر نیست!:

در 12 بهمن ماه 1400 گفت که: « واردات خودرو هنر نیست؛ چراکه ظرفیت جذب نشده خودروسازان خارجی خریداری و در اختیار مصرف کننده ایرانی قرار می گیرد» جالب است که همین شخص مدتی بعد خبر از ثبت سفارش برای واردات ۲۹ هزار خودروی «چانگان» و «زوتی» می دهد! و مشخص می کند که هنرمند کیست!؟

فروش :

22 اردیبهشت 1401 مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا با تاکید بر اینکه این مجموعه پس از ابلاغ 8 فرمان رئیس جمهور برنامه ریزی مناسبی انجام داد تا تنوع محصول، افزایش تا 50 درصدی تولید و رشد کیفیت محقق شود، گفت: «برای اینکه موارد یاد شده در سال جاری عملیاتی شود، گروه خودروسازی سایپا، نیازمند تامین نقدینگی است؛ با وجود فعالیت های توسعه ای که مدنظر قرار گرفته، جلوی تصویب و اختصاص هرگونه منابع اعتباری جدید به خودروسازان گرفته شده است.» تاکید بر نیاز به نقدینگی در حالی بود که از سوی دیگر ایشان بر خوب بودن شرایط مالی سازمان تاکید داشت او در 18 بهمن 1401 چنین می گوید: «سال گذشته گروه سایپا 44 هزار میلیارد تومان درآمد فروش داشت که این عدد در پایان سال جاری به 100 هزار میلیارد تومان خواهد رسید و بر اساس برنامه این عدد در سال آینده به 150 هزار میلیارد تومان می رسد.»  

با نگاهی مقایسه ای به صورت های مالی دو خودرو سازی بزرگ می توان فهمید که فروش سایپا بر خلاف گفته های مدیر عاملش چندان مساعد نبوده؛ فروش ایران خودرو از 109 همت در سال 1400 به 211 هزار میلیارد تومان در سال 1401 رسید در حالی که اتخاذ سیاست گفتاردرمانی در سایپا باعث شده بود که فروش این خودروساز از 50 به 92 هزار میلیارد تومان برسد!

توسعه محصول:

«ما به زودی محصولات جدید را راهی بازار خواهیم کرد» یکی از جملات کلیدی در گفته های این مدیر خودروساز است او در 16 اسفند ماه 1400 وعده داد که «سال آینده خودرو آریا را به بازار عرضه می کنیم و زنجیره تامین را در تولید این خودرو به کار می گیریم.» وعده ای که هنوز در تیرماه 1402 نیز محقق نشده است!

در بهمن ماه 1401 گفت: «سال آینده گروه خودروسازی سایپا 8 محصول جدید را به بازار عرضه خواهد کرد و این موضوع نیاز به توان بالا در حوزه تحقیق و توسعه دارد به نحوی که باید هم زمان با چندین شرکت معتبر داخلی و خارجی برای تولید قطعات در کوتاه ترین زمان همکاری کرد.»

همچنین در 24 مرداد ماه 1401 وعده دیگری داد و گفت: «یک خودروی عمومی ون ۱۵ نفره گاز سوز تا پایان امسال به بازار عرضه می شود که تاثیر زیادی در کاهش آلایندگی هوا دارد.»

اگر به سبد فروش محصولات سایپا دقت کنیم خواهیم دید که خودروهای وعده داده شده چیزی جز گفتاردرمانی برای سامان دهی به بازار خودرو نبوده است.!

سهام کارکنان:

او در 24 مردادماه 1401 ضمن گفتگوی تلویزیونی گفت: «یک ریل گذاری غلطی در سایپا و ایران خودرو در سالیان گذشته صورت گرفت. در مقطعی ۴۲ درصد سهام سایپا را تودلی کردند و به کارکنان واگذار کردند ولی متاسفانه حتی شرکت سرمایه گذاری کارکنان وارد بورس هم نشد تا کارگران از سهام بهره مند شوند. البته مقدمات ورود شرکت سرمایه گذاری کارکنان به بورس را تا پایان سال 1401 فراهم کردیم تا سال بعد کارگران بتوانند سهام خود را خرید و فروش کنند.»

سال هاست که هزاران نفر از کارکنان گروه سایپا سال ها چشم به راه آورده این سهام هستند؛ سهامی که می توانست گره ای از زندگی ها بگشاید؛ همچنان در گیر گفتارهای است که هنوز محقق نشده است سهامی که قرار بود تا پایان سال 1401 وارد بورس شود؛ هنوز اندر خم یک کوچه مانده است!

با تدقیق در وعده های مدیرعامل به خوبی می توان پی برد که سیاست اصلی ایشان در مدیریت همان «گفتار درمانی» است. سیاستی که تا امروز نه تنها توانسته مشکلات این بنگاه بزرگ را حل نماید که مشکل بر مشکل افزوده، او که آمده بود تا شرکت را به دوران زرین خود برساند، امروزه چنان شده که هم کارکنانش و هم مشتریانش می گویند: «از طلا گشتن پشیمان گشته ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید!» اما اینبار شاید داستان به «مس» شدن ختم نشود؛ اوضاع آنچنان آشفته است که اگر «مفرغ» هم بشویم خوب است!!!

* کارشناس خودرو