تحلیل هزینه فایده کریدور شمال جنوب نسبت به گذشته تغییر کرده است

راه ‌آهن رشت-آستارا به عنوان یک حلقه مهم در این کریدور دیده می شود که هند، ایران، روسیه، و سایر کشورها را از طریق راه آهن و دریا به یکدیگر متصل می کند، مسیری که به گفته بسیاری می تواند با کانال سوئز به عنوان یک مسیر تجاری بزرگ جهانی رقابت کند.

پوتین، رئیس جمهور روسیه در جریان ارتباط تصویری روز چهارشنبه گفت: ۱۶۲ کیلومتر راه آهن در امتداد سواحل دریای خزر به اتصال بنادر روسیه در دریای بالتیک با بنادر ایران در اقیانوس هند و خلیج فارس کمک خواهد کرد.

همچنین ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران نیز این پروژه را گامی راهبردی توصیف کرد و گفت: بدون شک این توافق گامی مهم و راهبردی در راستای همکاری تهران و مسکو است.

در همین راستا خبرگزاری مهر گفتگویی را " عدلان مارگویف"، پژوهشگر مؤسسه روابط بین الملل دولتی مسکو (دانشگاه MGIMO) داشته است که مشروح آن در زیر آمده است:

آیا این پروژه می تواند بر نظم تجاری جهان تأثیر بگذارد؟

اگر همه طرف های درگیر، به ویژه ایران، روسیه و آذربایجان، نه تنها زیرساخت های فیزیکی در طول کریدور ایجاد کنند، بلکه شرایط را برای تدارکات سریع، روان، شفاف و قابل پیش بینی تضمین کنند، آن گاه کریدور شمال-جنوب می تواند منافع کافی را برای شرکت ها در سراسر اوراسیا و آفریقا ایجاد کنند تا آنها برای پیشی گرفتن از کانال سوئز فعالی شوند. در حالی که وقتی در مورد توسعه بالقوه کریدور صحبت می کنیم، باید متواضع باشیم، زمانی که انتظارات خود را در مورد اینکه چقدر سریع می توانیم به جلو برویم و چه چیزهایی ممکن است در این مسیر برای تحقق وعده هایمان نیاز داشته باشیم تعیین کنیم.

به یاد دارید در جریان برجام، چه گذشت؟ ایران به درستی این طرح را به عنوان راهی برای تقویت اقتصاد و تأمین رفاه ایرانیان پذیرفت. با این حال، انتظارات عمومی در مورد اینکه دولت تا چه حد می تواند مشکلات ملی را حل کند بیش از حد بود. دو سال قبل از خروج ناعادلانه ایالات متحده از توافق برای دستیابی به آنچه مردم انتظار داشتند کافی نبود. مهم است که پویایی های مشابهی در کریدور شمال-جنوب رخ ندهد. ما باید به مردم در مورد چشم انداز و چالش های توسعه آن آموزش دهیم، ما باید در مورد هر دو صریح باشیم. سپس ممکن است از ناامیدی در مورد انتظارات برآورده نشده و بیش از حد بزرگ جلوگیری کنیم.

نقش ایران را در این پروژه چگونه می بینید؟

ایران گلوگاه این کریدور است. من نمی توانم اجرای مؤثر پروژه را بدون تعهد و تلاش کامل طرف ایرانی تصور کنم. وقتی همکاران ایرانی من از من می پرسند که روسیه از سال ۲۰۰۰ که هند، ایران و روسیه برای اولین بار با توسعه کریدور موافقت کردند کجا بوده است، باید داستان طولانی تحریم ها را به یاد بیاورم که مانع مشارکت همه شرکت های خارجی در این پروژه شد: هیچ کدام از شرکت ها ریسک نمی کردند در کریدوری سرمایه گذاری کنند که حداقل در پنج سال بازدهی آن تضمین نمی شد. اما اکنون که بسیاری از شرکت های روسی نیز تحت تحریم هستند، تحلیل هزینه و فایده تغییر کرده است. سرمایه گذاری اقتصادی در کریدورتوجیه اقتصادی، و حتی از منظرسیاسی هم منطقی تر است. امیدوارم ایران منابع خود را نیز سرمایه گذاری کند تا یک کریدور کاملاً مؤثر بسازد، بدون اینکه فقط از روسیه و سایر کشورها انتظار داشته باشد. در این صورت، این کریدور خیلی زودتر برای ایران سودآور می شود و منابع بودجه ایران را متنوع می کند و تکیه آن به درآمدهای نفتی می کاهد.

راه اندازی این کریدور چگونه می تواند بر تجارت و اقتصاد روسیه تأثیر بگذارد؟

کریدور شمال-جنوب به روسیه کمک می کند تا زنجیره های تأمین را به گونه ای تغییر دهد که این کشور را بهتر به کشورهای دوست متصل کند، به این معنی که لجستیک کمتر در معرض تحریم ها و سایر اقدامات خصمانه علیه اقتصاد روسیه قرار می گیرد. این امر روابط اقتصادی و مشارکت روسیه در اقتصاد جهانی را تقویت خواهد کرد. اما به عنوان یک کارشناس روابط ایران و روسیه، من به همان اندازه در مورد چشم انداز تجارت دوجانبه ما که کریدور علاوه بر پتانسیل ترانزیتی ایجاد می کند، نظرم مثبت است. آن دسته از روس هایی که می خواهند با ایرانی ها تجارت کنند، معمولاً با دو مسئله روبرو هستند: نحوه ارسال کالا بین کشورها و نحوه بازگرداندن پولی که در ایران به دست می آورند. قبل از اینکه هر دو را حل کنیم، تصور اینکه چگونه تجارت را متنوع کنیم دشوار است: در حال حاضر، بیش از ۷۰ درصد از حجم تجارت ۴.۶ میلیارد دلاری ما شامل کالاهای کشاورزی است. با زیرساخت های لجستیکی و بانکی مناسب، می توانیم این میزان را حداقل دو برابر کنیم و در انواع کالاهایی که به یکدیگر می فروشیم، تنوع بیشتری داشته باشیم.

این پروژه چگونه می تواند به ثبات و امنیت در منطقه کمک کند؟

رونق اقتصادی تمام عیار را در طول درگیری ها و جنگ ها نمی توان متصور بود. توسعه کریدور شمال-جنوب، علاوه بر اینکه کشورهای همسایه - آسیای جنوبی، غرب آسیا، قفقاز، آسیای مرکزی سودمند و منافع اقتصادی در بر داشته باشد، فراتر از آن ممکن است انگیزه درگیری در منطقه را کاهش دهد. مانند تجارت نفت از طریق تنگه هرمز، کمتر کشوری دوست دارد با وجود جو سیاسی و امنیتی داغ در امتداد این تنگه، این زنجیره تأمین را مختل کند. در یکی دو دهه آینده، کریدور شمال-جنوب پتانسیل تبدیل شدن به مسیر ارزشمند دیگری برای تجارت بین المللی را دارد. و هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی برای ایران خوب است که بخش مهم این مسیر از قلمرو آن می گذرد.