هتل یا مسافرخانه، منزل مبله و سوییت از اقامتگاه هایی هستند که تا چند سال گذشته گزینه های پیش روی مسافران ایرانگرد بود، جانمایی همه این ها در مناطق شهری و بیشتر در شهرهای بزرگ سبب می شد بسیاری از دیدنی های ناب کشور ناشناخته بماند و بیشتر فهرست بازدید گردشگران را میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی شناخته شده شهرها پر کند.
اما حتی اگر قیمت بالای هتل ها و خانه های مسافر در شهرها را ندیده بگیریم، اقبال روزافزون ذائقه ها به سوی طبیعت گردی، لمس میراث های ناملموس مردم شناسی و دیدن کمتر دیده شده ها، بوم گردی، زمینه را برای ورود گسترده نوعی دیگر از سفر و اقامتگاه به ادبیات گردشگری و گزینه های روی میز مسافران داخلی فراهم کرده است.
بوم گردی تنها به اقامت خلاصه نمی شود بلکه در این قالب می توان تجربه هایی خاص را کسب کرد، تجربه هایی از جنس آشنایی با آداب حاکم بر روابط اجتماعی، موسیقی، غذا و بسیاری دیگر از شاخصه های فرهنگی که برای شناخت آن لازم است کتاب ها و مطالب متعدد خواند.
پذیرایی از مسافران در فضایی که بنا به تعریف استاندارد لازم است متناسب با زیست بوم و فرهنگ منطقه میزبان باشد، نوعی از هتلینگ است که اگر سابقه ای دیرینه و ریشه در کاروانسراهای تاریخی دارد، اما در یک دهه اخیر پررنگ تر و جان یافته تر به میدان آمده است و جای خود را در میان انتخاب های ایرانگردان و طبیعت گردان بخوبی باز کرده است تا ضمن فراهم کردن تجربه ای دلچسب، مفید و به نسبت ارزان برای مهمان، اشتغال، درآمدپایدار، مهاجرت معکوس و البته تاثیرپذیری اجتماعی و فرهنگی برای جامعه محلی میزبان به همراه آورد.
توسعه این نوع گردشگری مزایای آشکار و پنهان و کوتاه و بلند مدت بسیاری دارد؛ یکی از مهمترین فایده های اقامتگاه های بوم گردی ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی است، کسب درآمدی که در پی می آید و انگیزه حفظ و افزایش آن، دلیل کافی را برای اهالی شهر و روستا در حفاظت از محیط زیست، پاسداشت میراث فرهنگی، نگهداشت آداب و رسوم و رعایت تناسب با زیست بوم ایجاد می کند زیرا آنها بخوبی می دانند که همین میراث ماندگار گذشتگان و همین طبیعت خدادادی است که زمینه ای برای کسب معاش فراهم کرده است.
نمی توان نخستین اقامتگاه بوم گردی کشور و حتی بوشهر را به روشنی نام برد اما بخوبی می توان توسعه و گستردگی این نوع از توریسم در شکل استاندارد و تعریف شده آن را همین سال های اخیر دانست، در هشت سال اخیر و در راستای اشتغال زایی متناسب و استفاده از ظرفیت موجود برای درآمدزایی پایدار در جوامع بومی، ایجاد اقامت گاه های بوم گردی و توسعه اکوتوریسم در دستور و برنامه ریزی های بخش گردشگری کشور قرار گرفت و نتیجه افزایش چندین برابری این اقامتگاه ها و اشتغال زایی گسترده برای جوانان بویژه در روستاها شد.
بوشهر نیز از این برنامه ریزی کلان مستثنی نماند و پس از گذشت چهار سال از راه اندازی نخستین اقامتگاه های بوم گردی آن در سال ۹۵، امروز ۵۶ واحد گردشگری از این نوع دارد و به گفته سکینه سالاری معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر برای ایجاد این واحدهای اقامتی فعال کننده اکوتوریسم ۱۶.۸ میلیارد تومان سرمایه گذاری شده است تا رونق را به گردشگری روستایی بوشهر بیاورد.
وی افزود: بوشهر در سال ۹۵ تنها ۲ واحد بوم گردی داشت، این شمار در سال ۹۶ به ۹ واحد، در سال ۹۷ به ۲۹ واحد، سال پس از آن به ۴۶ واحد و در پایان سال ۹۹ به ۵۶ واحد رسید.
تاثیرگذاری بر بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی، افزایش درآمدهای روستایی در کنار کشاورزی، دامپروری و سایر فعالیت های غالب، توسعه همه جانبه روستاها، برگشت جوانان به روستاها از مزیت هایی است که او برای ایجاد بوم گردی ها و توسعه صنعت اکوتوریسم برشمرد.
بوم گردی سرچشمه اشتغال زایی روستایی
سالاری اعلام کرد که این بوم گردی ها برای بیش از ۱۱۲ نفر به صورت مستقیم و بیش از ۱۴۰ نفر به صورت غیر مستقیم، اشتغال آفریده است، اما نمی توان سودمندی توسعه گردشگری روستایی را محدود به اشتغال زایی های خاص این حوزه دانست زیرا رونق فروش صنایع دستی و محصولات ارگانیک به عنوان تولیدات شاخص روستاییان همبستگی مستقیم با افزایش رفت و آمد و مراوده با گردشگران دارد.
علاوه بر این بیشتر مشاغل خرد روستایی مانند فروشگاه ها، مراکز اغذیه فروشی ها و غذاخوری ها و بسیاری دیگر نیز با افزایش این ترددها رونق می یابند، همچنین توسعه بوم گردی ها فرصت های شغلی بیشتری مانند ایجاد باغ های تفریحی و توسعه گردشگری کشاورزی را نیز به همراه می آورند که اگر نگوییم مهم تر از اشتغال زایی مستقیم حاصل از ایجاد بوم گردی ها است، دست کم به همین اندازه در توسعه پایدار روستایی اهمیت دارد.
رئیس جامعه بوم گردی های استان بوشهر به ایرنا گفت اطمینان دارد که بوم گردی در این استان با دارا بودن بیشترین مرز آبی با خلیج فارس، نخلستان های پر تراکم، گنبد نمکی و دیگر جاذبه های خاص خود توانایی تبدیل شدن به مسیر جدید گردشگری را در کنار دیگر مسیرها دارد.
شایان بهرامی معتقد است هر چند هر یک از واحدهای بوم گردی به طور میانگین برای سه نفر به صورت مستقیم اشتغال زایی می کند اما مدیران این اقامتگاه ها در جایگاه یک کارآفرین توانستند چندین برابر اشتغال زایی مستقیم، غیر مستقیم برای افراد بومی هر منطقه ایجاد کنند که توانسته سکوی پرتابی برای افراد بومی باشد و در درجه بالاتری از اشتغال مستقیم قرار گیرد.
او اضافه کرد: مواردی چون تولید و فروش صنایع دستی، صنایع بومی و ارائه خدمات گردشگری پس از ایده پردازی و اجرایی شدن با جرقه ذهنی یک مدیر توانمند بوم گردی ، می توانند تا فروش بین المللی و صادرات توسعه یابند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر به مزیت های بیان شده این را هم اضافه کرد که اقامتگاه های بوم گردی به دلیل معرفی میراث فرهنگی و منابع طبیعی مناطق مختلف استان بوشهر و گسترش فرهنگ گردشگر پذیری در روستاها اهمیت روزافزونی پیدا کرده است.
سالاری گفت: در زمان حاضر سرمایه گذاری روی ایجاد بوم گردی ها در روستاهای هدف گردشگری استان، یکی از گزینه های مناسب و مورد نظر معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی است.
معرفی گردشگری بوم گردی و توسعه رونق این اقامتگاه ها در شمال تا جنوب بوشهر در پنج سال گذشته مورد تمرکز و حمایت بخش دولتی و توجه بخش خصوصی قرار گرفته است و ارائه تسهیلات کارآفرینانه از سوی دولت نیز به عنوان محرکی برای راه اندازی این اشتغال پر فایده عمل کرده است که با استقبال بسیاری هم روبرو شد و جای خود را در سبد گردشگری ایرانگردان باز کرد.
لزوم مانع زدایی از ظرفیت نوظهور بوم گردی در بوشهر
رئیس جامعه بوم گردی های استان بوشهر در مسیر توسعه بوم گردی ها و گردشگری روستایی در بوشهر از صندوق کارآفرینی امید و پیگیری های استاندار و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نام برد و البته همزمان از برخی کارشکنی ها از سوی بانک های استانی گلایه کرد که مختل کننده این روند روبه رشد است.
بهرامی گفت: همزمان با بحران ویروس کرونا اقامتگاه های بوم گردی با توجه به جایگاه و همدلی همیشگی خود با جامعه محلی، از نخستین کسب و کارهایی بودند که به صورت خودجوش اقدام به تعطیلی کردند و پس از آن بود که در اسفند ماه ۱۳۹۸ دستورالعمل تعطیلی مراکز اقامتی به صورت رسمی ابلاغ شد.
او می گوید: همانطور که انتظار می رفت در پی این ابلاغیه چندین بخشنامه حمایتی دولتی درباره امهال اقساط تسهیلات دریافتی از سه تا ۶ ماه صادر و تبدیل به نقطه امیدی برای کارآفرینان این عرصه شد، اما در مسیر اجرای آن کارشکنی هایی از سوی برخی از مدیران استانی بانک ها و صندوق ها صورت گرفت که آسیب جدی به بدنه واحدهای اقامتی با اشتغال آفرینی بالا وارد کرد.
اختلال در اعطای مرحله ای تسهیلات در این بخش، به درازا کشیدن پرداخت ها و در نتیجه کاهش ارزش آن در این کشاکش زمانبر، از دیگر گلایه هایی است که رئیس جامعه گردشگری استان بوشهر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا مطرح کرد و گفت: لازم است همسو با شعار سال از این عرصه در استان بوشهر مانع زدایی شود.
بهرامی این را هم اضافه کرد که اداره کل میراث فرهنگی بوشهر به عنوان حامی و پشتوانه اقامتگاه های بوم گردی جلسه هایی با انجمن حرفه ای اقامتگاه های بوم گردی، مسئولان استانی و نمایندگان بانک ها برگزار کرده است که هرچند تاکنون نتیجه مطلوب واصل نشده است اما جامعه فعالان بوم گردی های بوشهر امیدوار است هرچه زودتر این موانع و مشکلات از جلوی پای کارآفرینان برداشته شود تا بیش از این آسیب نبینند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در این ارتباط گفت: لازم است واحدهای بوم گردی اطلاعات خود را در سامانه تکمیل و به روز کنند تا بتوانند از مزایای امهال اقساط و سایر مزایا استفاده کنند زیرا بانک ها با اتصال به این سامانه اطلاعات مراکز اقامتی را استعلام و بر اساس آن اقدام می کنند.
ایجاد اقامتگاه های بوم گردی و در پی آن توسعه صنعت توریسم بوشهر بویژه در روستاها، سنگ بنایی است که از نقطه صفر تا مستحکم کردن جایگاه خود در در ادبیات گردشگری این استان، درچهار سال گذشته رخ داده است و اکنون نیازمند مانع زدایی است تا با نفس تازه کردن، با پایان کرونا به رونقی روز افزون برسد.
سالاری گفت: تا پیش از کرونا بوم گردی های استان بوشهر تا ۸۰ درصد ظرفیت خود پذیرش داشتند اما در سال گذشته این میزان به ۱۵ تا ۳۰ درصد کاهش یافت.
واحدهای بوم گردی فعال پشتوانه و زیر ساختی برای گردشگری استان بوشهر به شمار می رود که اگر چه امروز کرونا فضای آن را تا اندازه ای در سکوت فرو برده و بسیاری از چراغ هایش را خاموش نگاه داشته است، اما نوید فردایی روشن را برای صنعت توریسم ساحل نشینان خلیج فارس دارد.
