آشنایی با حرفه متخصصان الکترونیک هواپیمایی(ATSEP)

سفر در شامگاه یکی از روزهای برفی زمستان از باند فرودگاه شهید بهشتی اصفهان آغاز می شود، ممکن است چند سوال در ذهن شما شکل بگیرد.

خلبان در تاریکی شب و هوای مه آلود، پس از برخاستن از باند فرودگاه چگونه در مسیر صحیح قرار می گیرد و چقدر از سطح زمین ارتفاع می گیرد؟ خلبان در طول پرواز نیاز دارد برای هماهنگی های لازم با ایستگاه های زمینی ارتباط کلامی داشته باشد، این ارتباط با استفاده از چه سیستم هایی برقرار می شود؟

حدس شما درست است، پاسخ دستگاه بی سیم است، اما مشکلی وجود دارد، بی سیم ها در فواصل دور و ارتفاعات برد کافی برای ارسال امواج ندارند، به نظر شما خلبان در طول پرواز چگونه می تواند از فاصله خود با مبدأ مطلع می شود؟ اگر در طول پرواز هواپیما از مسیر اصلی خود منحرف شود آیا نظارتی در ایستگاه های زمینی بر آن وجود دارد؟ سوأل پایانی، زمانی که هواپیما در تاریکی شب به مقصد نزدیک شد با استفاده از چه سیستمی می تواند با شیب مناسب دقیقاً در وسط باند فرود آید؟

پاسخ تمام سوالات شما عزیزان نزد مهندسان و متخصصان گمنام این مرز و بوم موسوم به نام «متخصصان الکترونیک هواپیمایی» است.

متخصصان الکترونیک هواپیمایی وظیفه دارند امنیت ترافیک هوایی که شامل هدایت و نظارت کامل بر تمام پروازها است را تامین و تضمین کنند.

متخصصان الکترونیک هواپیمایی با سایت یابی، نصب و نگهداری بیش از هزار سیستم زمینی پیچیده نظارتی، ناوبری، ارتباطی و بازرسی به کلیه سوالاتی که در ذهن شما خواننده محترم شکل گرقته است پاسخ می دهند. اجازه دهید برای آشنایی بیشتر با این حرفه سفر را از ابتدا مرور کنیم.
 
پس از اینکه بازرسی بدنی و چمدان های مسافرین در سالن ترمینال با استفاده از دستگاه های بازرسی با نام X-RAY و GATEWAY  انجام شد و مسافرین کاملاً در هواپیما مستقر شدند، هواپیما از باند فرودگاه شهید بهشتی اصفهان پرواز می کند.

برای هر پرواز یک برنامه پروازی از پیش تعیین شده وجود دارد. در برنامه پروازی اطلاعاتی مانند مبدأ، مقصد، مدت پرواز و مسیرهایی که پرواز باید در آسمان از آن عبور کند یافت می شود. خلبان مطابق برنامه در ابتدا باید هواپیما را در مسیر هوایی و ارتفاع مندرج در برنامه پروازی تثبیت می کند.

در سراسر سرزمین عزیزمان ایران دستگاه های ناوبری متعددی با نام های NDB، DVOR و VOR توسط مهندسان ATSEP نصب شده اند که با ارسال امواجی در فضا و دریافت امواج توسط گیرنده هواپیما جهت صحیح را به خلبان نشان می دهد، کافیست خلبان فرکانس سیستم نصب شده در مقصد را روی گیرنده خود در کابین انتخاب کند، عقربه سمت صحیح را به خلبان نشان خواهد داد. در واقع کلیه پروازها ما بین دو دستگاه از دستگاه های NDB، DVOR و VOR در حال تردد هستند و خط سیر بین دو دستگاه را مسیر یا کریدور هوایی می نامند.

جالب است بدانید مسیرهای هوایی چندین طبقه روی هم به فاصله عمودی 600 یا 300 متر ایجاد می شود و هم زمان چندین پرواز در یک مسیر هوایی در طبقات مختلف از روی یکدیگر عبور خواهند کرد. دستگاه های زمینی دیگری DME در هر لحظه فاصله هواپیما تا مقصد را با ارسال امواج به سمت هواپیما و دریافت پاسخ از هواپیما محاسبه کرده و در اختیار خلبان قرار می دهد.

ارتباط کلامی خلبان با مراقبت پرواز توسط سیستم های زمینی بنام RCAG که  سیستمی شامل فرستنده ها، گیرنده ها، بسترهای مخابراتی و ماهواره ای است که در سراسر کشور تأمین می شود.

در سراسر کشور رادارهای  PSR  و MSSR نصب شده است که در هرلحظه کلیه پروازها را در صفحه نمایشگر رادار برای مراقبت پرواز به نمایش درآورد. به مقصد نزدیک شده ایم و زمان نشستن پرواز روی باند فرارسیده است. از حدود فاصله 50 کیلومتری گیرنده هواپیما امواج ارسالی از دستگاه LLZ که در انتهای باند فرود نصب شده است را دریافت می کند و می تواند خود را برای فرود دقیق در خط وسط باند (Center Line) آماده کند.

وقتی پرواز به حدود 20 کیلومتری باند فرود رسید خلبان شیب مناسب را که تقریباً 3 درجه است توسط دستگاه دیگری به نام (Glide Slope) که در کنار باند فرودگاه نصب شده است، در  گیرنده خود دریافت کند و هواپیما را با شیب مناسب در باند شهید هاشمی نژاد مشهد به زمین بنشاند.

با توجه به اقلیم ایران، ارتفاعات و شرایط آب و هوایی متنوع آن سایت یابی مجموعه دستگاه های زمینی نظارتی، ناوبری، ارتباطی امری بسیار تخصصی و مهم است، زیرا باید پارامترهای متعددی را برای انتخاب محل مناسب نصب در نظر گرفت تا بتوان کلیه فضای کشور را به لحاظ هدایت، نظارت و ارتباط کلامی با پرواز پوشش داد.

تعداد بسیار زیادی از دستگاه های یاد شده در مناطق صعب العبور توسط متخصصان الکترونیک هواپیمایی نصب شده است که تعمیر و نگهداری این دستگاه های حساس را بسیار سخت و پیچیده می کند. اگر مایل هستید در آینده یک متخصص الکترونیک هواپیمایی باشید بهتراست آگاه باشید که یک متخصص ATESP باید علم و دانش خود را همواره بروز کند و با زبان انگلیسی آشنایی کامل داشته باشد.

سرعت عمل و قدرت تصمیم گیری برای یک مهندس ATSEP امری حیاتی است به دلیل اینکه نداشتن ارتباط و یا جهت برای یک پرواز که در میان آسمان و زمان است یک فاجعه محسوب می شود.

گستردگی سیستم های زیر مجموعه ATSEP می طلبد که مهندسان ذهن خود را به لحاظ علمی و روانی همواره آماده نگاه دارد و در طول خدمت با آموزش علوم و تکنولوژی جدید بروز جهت برطرف نمودن مشکلات احتمالی در کمترین زمان اقدام کند.

کارشناس الکترونیک هواپیمایی (ATSEP)