◄ بازار متحرک؛ زیر زمین پایتخت

تین نیوز | دستفروشی در مترو، شغلی است که با راه اندازی مترو تهران، روز به روز شاهد گسترش آن در ایستگاه های مترو هستیم. اکنون مترو تهران تبدیل به بازار و مرکز خرید متحرکی شده است که اجناس را با قیمت مناسب تری نسبت به مغازه ها به شهروندان عرضه می کنند.

به گزارش تین نیوز با رواج پدیده دستفروشی در مترو طی سال های اخیر، چندی پیش بار دیگر مسئولان مترو از جمع آوری دستفروشان مترو خبر دادند و از طریق بلندگوهای ایستگاه های مختلف به مسافران زیر زمینی اعلام شد که از این افراد، کالایی خریداری نشود و در این زمینه با ماموران مترو همکاری شود.

علی رغم گذشت چندین ماه از اعلام مجدد مترو برای برخورد با دستفروشان، همچنان شاهد تردد این قشر در ایستگاه ها و قطارهای مترو هستیم. تصمیم و اجرای چندین باره جمع آوری دستفروشان که در عمل با موفقیت همراه نبوده است، بیانگر این است که باید برای این موضوع، چاره ای اساسی اندیشیده شود و با راه حل های موقتی و زودگذر و یا برخوردهایی مشابه آنچه ذکر شد، هرچند قانونی باشد، موفقیت چندانی حاصل نخواهد شد.
 
پیش از این نیز، تین نیوز، "ساماندهی" را به جای "جمع آوری" دستفروشان پیشنهاد داده بود و پیش بینی کرده بود که این روش جمع آوری نمی تواند در درازمدت و حتی کوتاه مدت، موثر باشد.

مقابله با دستفروشی با همکاری حراست شرکت بهره برداری مترو
آخرین بار طرح جمع آوری متکدیان و مقابله با دستفروشی با همکاری حراست شرکت بهره برداری مترو و یگان انتظامی مستقر در مترو تهران و حومه از تاریخ 28 دی ماه 1392 آغاز شد.

اما تنها در چند روز اول شاهد کاهش چشمگیر حضور این افراد در قطارهای مترو بودیم اما بعد از یک هفته از اجرای این طرح خصوصا در روزهای پایانی هفته دوباره شاهد هجوم دستفروشان و متکدیان به قطارهای مترو بودیم.

به نظر می رسد حتی با تبلیغات گسترده شرکت بهره برداری مترو این گونه سود جویان که به صورت شبکه ای در مترو فعالیت می کنند ساعات پایانی روز و همچنین تعطیلات آخر هفته را برای زمان کاری خود انتخاب کرده اند.

سلب آرامش شهروندان
شهروندانی که پس از ترک محل کار خود از مترو برای رفت و آمد استفاده می کنند گاه و بی گاه از حضور دستفروشان گلایه می کنند که مخل آسایش شهروندان می شوند.

زنان و مردانی که از صبح در محل کارشان مشغول کار بوده اند اکنون باید در طول مسیر رفتن به خانه شاهد سر و صدای دستفروشان در مترو باشند و حتی عده ای به دلیل همین امر از ورود و استفاده از مترو برای رفت و آمدشان پرهیز می کنند.

از سوی دیگر برخی از شهروندان هم مترو را محل مناسبی برای خرید برخی از اقلام می دانند و گاه حتی برای خرید از مترو که حالا به بازاری کوچک تبدیل شده است به ایستگاه های مترو مراجعه می کنند.

دستفروشان را می توان در هر ساعتی در ایستگاه های مختلف مترو مشاهده کرد حتی در ساعات اوج شلوغی که جای سوزن انداختن در واگن ها نیست باز همچنان دستفروشان به فعالیت خود ادامه می دهند و به فکر در آمد بیشتری هستند.

ایستگاه هایی که اکنون از سوی دستفروشان ساماندهی شده است و برای به وجود نیامدن تداخل و حضور چندین دستفروش با یک جنس در ایستگاه های مترو هماهنگی هایی از سوی فروشندگان به وجود می آید.

برخی مواقع که فروشنده ای تازه وارد بدون هماهنگی وارد ایستگاه ها می شود شاهد نزاع و درگیری میان دستفروشان هستیم که به طرز فجیعی به جان هم افتاده و از سوی دیگر باعث اعتراض و نارضایتی شهروندان می شوند، دراکثر مواقع اینگونه درگیری ها با دخالت انتظامات مترو پایان می یابد.

تردد دستفروشان مرد در واگن های ویژه بانوان
پدیده دستفروشی دیگر تنها به واگن بانوان اختصاص ندارد و چندسالی است که حضور دستفروشان مرد هم در مترو پررنگ شده است. مردان دستفروش ابایی از ورود به واگن بانوان هم ندارند و اغلب کل واگن‌های هر قطار را برای فروش کالای خود طی می‌کنند و به این ترتیب مترو به فضایی برای فعالیت اقتصادی کاذب اتباع بیگانه هم تبدیل شده است.

دستفروشان با ایجاد آلودگی صوتی و درگیری هایی که همواره بین خود دارند در اکثر مواقع موجب سلب آرامش شهروندان می شوند.

شرکت بهره برداری مترو نگاه جدی تری داشته باشد
در این میان برخی مواقع شاهد حضور مامورانی جهت جلوگیری فعالیت این دستفروشان در مترو هستیم که البته این سخت گیری ها به صورت گذری اتفاق می افتد و بعد از مدتی باز هم به فراموشی سپرده می شود، این در حالی است که انتظار می رود شرکت بهره برداری مترو نگاه جدی تری به این قضیه داشته باشد.

راهکار های پیشنهادی
به نظر می رسد باید برای رفع این گونه مشکل در مترو راه حل مناسبی پیدا کرد. در راهکار میان‌مدت وزارت کار و رفاه اجتماعی با همکاری سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) می‌تواند با ایجاد مراکز دستفروشی که البته نه با سرقفلی و اجاره توانفرسا و غیرقابل پرداخت بلکه در حد رایگان و با افزایش پلکانی در اختیار اینگونه افراد قرار دهد.

در این صورت می‌توان به ساماندهی یک ناهنجاری اجتماعی امیدوار بود در غیر اینصورت با مصاحبه، مقاله و همایش نه شکم این گونه اشخاص سیر می‌شود و نه خیال مسافران و مسئولان مترو آسوده می شود.

در کشور انگلستان و بعضی از کشورها مثل مالزی و ترکیه، این گونه افراد به طور مشارکتی در دکه‌های مختلف در ایستگاه‌های مترو و مدخل و خروجی آنها مشغول به کار هستند و اگر پلیس افراد را به غیر از اینگونه جاها دستگیر کند، مجازات سنگینی در انتظار آنهاست.

ایجاد پوشش‌های حمایتی برای زنان سرپرست خانوار و ایجاد مشاغل خانگی برای آنها هم می‌تواند از این گونه عوارض آزاردهنده اجتماعی جلوگیری کند. سازمان‌های حمایتی با کمک تشکل‌های مردم‌نهاد می‌توانند به طور شایسته و محترمانه این گونه افراد و خانواده‌های آنها را زیر چتر حمایتی خود قرار دهند.

بدون ایجاد امکانات و فرایندهای جایگزین برای این افراد، جمع‌آوری یا مقابله با آنها باعث بروز بعضی دیگر از ناهنجاری‌های اجتماعی یا تغییر شکل این آسیب‌ها خواهد شد. دزدی و جیب‌بری یا تن دادن به بعضی از مشاغل غیرمنطقی و غیرقانونی و برخی دیگر آسیب‌ها می‌تواند از نتایج برخورد غیرکارشناسانه و مقطعی با این اقشار باشد.