◄ سیل و تاب‌آوری زیرساخت‌های جاده‌ای در ایران
سیل ناشی از بارش کوتاه مدت در روزهای آغازین سال ۹۹ در جنوب کرمان به گفته خداد مقبلی معاون برنامه ریزی سازمان راهداری ۱۶۰ میلیارد تومان به جاده ها و ابنیه فنی این منطقه خسارت وارد کرده است.
سیل ناشی از بارش کوتاه مدت در روزهای آغازین سال ۹۹ در جنوب کرمان به گفته خداد مقبلی معاون برنامه‌ریزی سازمان راهداری، ۱۶۰ میلیارد تومان به جاده‌ها و ابنیه فنی این منطقه خسارت وارد کرده است. فروردین ۹۸ نیز سیل خسارت‌های سرسام‌آوری به جاده‌های بعضی استان‌های درگیر چون خوزستان و لرستان وارد کرد. انگار ما همیشه با وقوع سیلاب‌های حتی کوچک باید منتظر خسارت‌های سنگین به زیرساخت‌های حمل و نقل جاده‌ای باشیم. چرا این‌گونه است؟ آیا در کشورهای پربارش نیز سیلاب‌ها این‌گونه خسارت می‌زند؟ آنها سیلاب را کنترل و مهار می‌کنند یا اینکه زیرساخت‌های حمل و نقلی‌شان تاب‌آوری بالایی دارد؟ چه عواملی باعث این خسارت‌های سنگین سیلاب به جاده‌های کشور می‌شود؟ راه‌های جلوگیری از چنین خسارت‌هایی چه می‌باشد؟ در این مقاله نگاهی کوتاه به این موضوع شده است.
نقدی بر سیاست‌گذاری‌های کلان
تاریخ اقتصادی ۸۰ سال اخیر کشور را اگر بررسی کنیم با توجه به وابستگی شدید به فروش نفت شیب درآمد دولت‌ها معمولاً زیاد بوده است. یا به شدت رو به کاهش و یا به شدت رو به افزایش. سال‌های کمی را می‌توان پیدا کرد که به طور مثال به مدت یک دهه درآمد ثابتی وجود داشته باشد و این نوسان همیشه برقرار بوده است. این روند عاملی بوده که برنامه‌ریزی‌ها و پیش‌بینی‌ها را بهم زده است. اگر بخواهیم این تحلیل را به پروژه‌های عمرانی ارتباط بدهیم این طور می‌توان خلاصه کرد در زمان درآمدهای زیاد انبوه‌سازی‌ها فارغ از تمرکز بر کیفی‌سازی دنبال شده و در زمان کاهش شدید درآمدها اصطلاحاً از سر و ته همه چیز زده شده است تا بتوان منابع را مدیریت کرد. مثال خیلی روشن آن پروژه مسکن مهر است که در زمان درآمدهای زیاد دولت اجرا شده است. با اینکه کار قابل تحسینی انجام شده و جمعیت زیادی صاحبخانه شده اما کیفیت این مسکن‌ها پایین است و عمدتاً بدون تمرکز بر کیفیت و در نظرگرفتن حاشیه‌های آن ساخته شده‌اند. زلزله کرمانشاه این مسئله را به روشنی آشکار کرد.
راهسازی، راهداری و سیلاب
بر هر خسارتی، زنجیره‌ای از عوامل پشت سر موثر است. اگر سیلاب به راحتی به جاده‌های کشور خسارت می‌زند دلایل متعددی می‌توان برای آن برشمرد. این دلایل موارد کوچک تا سیاست‌های کلان را در بر می‌گیرد. به طور مثال اگر خط پروژه یک جاده نیم متر از حالت فعلی بالاتر بود یا به جای ساخت یک عدد آبرو در ۵۰۰ متر 2 عدد آبرو یا حتی بیشتر (با توجه به هیدرولوژی منطقه) ساخته شده بود سیلاب به راحتی راه خودش را پیدا می‌کرد و این خسارت‌های سنگین وارد نمی‌شد. همچنین می‌شود با اقدامات راهداری مثل تنقیه پل‌ها و آبروها، ساخت دریواسیون‌ها، ایزوله تونل‌ها، اصلاح شیب، تعمیر شانه‌ها، ایجاد قنوهای بتنی یا طبیعی، احداث زهکش‌های طولی و عرضی و موارد متعدد دیگری از خسارت‌های سرسام آور و ویرانگر جلوگیری کرد.
مورد جنوب کرمان
علاوه بر آنچه که در مقدمه گفته شد یک پل بزرگ به عنوان پل شماره ۲ بر روی رودخانه معروف هلیل در جنوب کرمان ساخته شده که میلیاردها تومان برای آن هزینه شده اما دستک هدایت آب آن ساخته نشده است. سیل سال گذشته باعث شد این پل فقط به خاطر عدم وجود یک دستک از حیز انتفاع خارج شود. چرا باید یک پل که میلیادها تومان برای آن هزینه شده به خاطر یک دستک چند ده یا نهایتاً چند صد میلیونی این‌گونه از کارایی خارج و بدتر اینکه یک دست آویز سیاسی شود که آن را با پل‌های ساخت قبل از انقلاب مقایسه کنند که هنوز بعد از سال‌ها کارکرد خودشان را دارند.
نتیجه گیری
مثال جنوب کرمان مثالی بود به عنوان قطره‌ای از دریا. در وزارت راه و شهرسازی باید و باید کیفی‌سازی پروژه‌های راهسازی بیشتر از گذشته دنبال شود. همچنین مطالعات بر روی نقاط سیل خیز انجام شود تا بتوان با هزینه‌های خیلی کمتر چون اقدامات راهداری ذکرشده یا اقدامات مرتبط دیگر جلوی خسارت‌های هنگفت به شریان‌های اقتصادی کشور را گرفت.
* کارشناس حمل و نقل
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.