تاریخچه تاسیس سازمان هواپیمایی کشوری

سازمان هواپیمایی کشوری  ایران سازمان دولتی زیرمجموعه  وزارت راه و شهرسازی  است، که وظیفهٔ تنظیم  هوانوردی  کشوری (غیرنظامی) با تأکید بر ایمنی و امنیت و همچنین سیاست گذاری، برنامه ریزی، تدوین آیین نامه ها و شیوه نامه ها، انتخاب و ساماندهی  ناوگان هوایی  کشور، ساخت و گسترش  فرودگاه های کشور  و عقد قراردادهای بین المللی در امور  حمل ونقل هوایی  را به عهده دارد و به عنوان طرف ایرانی ایکائو شناخته می شود.

تاریخچه

در سال ۱۳۱۸ خورشیدی رضا شاه پهلوی دستور داد باشگاهی ملی برای  هوانوردی  تأسیس شود که هزینه آن را مردم تأمین کنند. رئیس هیئت مدیره باشگاه قوام الملک شیرازی، مدیرعامل آن عبدالله یاسایی و نایب رئیس هیئت مدیره شوکت الملک علم (وزیر پست و تلگراف) بودند و دیگر اعضای آن عبارت بودند از: علی اصغر حکمت (وزیر کشور)، صدیق اعلم (رئیس فرهنگستان ایران) سهام السلطان بیات (نایب رئیس  مجلس شورای  ملی)، عباس مسعودی (نماینده مجلس و مدیر روزنامه اطلاعات)، سرتیپ احمد نخجوان (سرپرست وزارت جنگ) و سرتیپ احمد خسروانی.

با پولی که مستقیماً از مردم جمع آوری شد، ۲۵ فروند هواپیما از آمریکا به بهای مجموعاً ۱۲۸۱۵۱دلار و وسائل و تجهیزات لازم برای فرودگاه و قطعات یدکی به بهای ۳۶۵۴۷۳۱ ریال خریداری شد. زمین کنونی  فرودگاه مهرآباد  به مساحت یک میلیون و چهارصد هزار متر مربع انتخاب و با هزینه پنج هزار و ششصد تومان تسطیح شد.

حدود هزار نفر برای آموزش خلبانی ثبت نام کردند که از میان آن ها چهارصد نفر در پرواز همراه با خلبان شرکت کردند و تا سال ۱۳۲۰ بیست و شش نفر آموزش دیدند و توانستند به صورت مستقل پرواز کنند. اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ روند کار باشگاه را متوقف کرد. تا آذر ۱۳۲۰ مبلغ ۲۷۶۸۸۴۵۲ ریال توسط ایرانیان داخل و ۵۷۵۳۴۸ ریال توسط ایرانیان خارج از کشور برای راه اندازی باشگاه هواپیمایی پرداخت شده بود. آموزشگاه و آسایشگاه خلبانی در فرودگاه مهرآباد در حال ساخت بود و تا آذر ۱۳۲۰ ۲۸۴ هزار و سیصد تومان هزینه برداشته بود.

در پایان سال ۱۳۲۱ باشگاه هواپیمایی دوازده خلبان و هجده مکانیسین داشت و آموزشگاه خلبانی اش با دوازده هواپیمای آموزشی برقرار بود. دوازده هواپیمای دیگر این آموزشگاه در همان زمان به وزارت پست و تلگراف فروخته شد.

در سال ۱۳۲۶ اداره کل هواپیمایی کشوری تأسیس شد. این اداره ابتدا با دو کارمند کار خود را در اتاقی در طبقه پایین ساختمان شمس العماره آغاز کرد و سال بعد با بودجه ای بالغ بر سیصد هزار تومان به فرودگاه مهرآباد انتقال یافت.

اداره هواپیمایی کشوری در آغاز از متخصصان خارجی و افسران نیروی هوائی ارتش استفاده می کرد. در سال ۱۳۲۸  قانون  تشکیل اداره هواپیمایی کشوری به تصویب مجلس شورای ملی رسید و این اداره رسماً زیر مجموعه وزارت راه شد. در سال ۱۳۳۱ آموزشگاه های  مخابرات  و دیدبانی هواشناسی (با سی دانشجو)، رادیو تکنیسین (با سی دانشجو)، رادیو مکانیسین (با بیست دانشجو) و آموزشگاه عالی پیش بینی  هواشناسی  (با نه دانشجو) تأسیس شد و آموزشگاه ناوبری و خلبانی (با نه نفر دانشجو) در حال تأسیس بود.

سال ۱۳۵۳ اداره کل هواپیمایی کشوری با عنوان «سازمان هواپیمایی کشوری» زیر پوشش وزارت جنگ رفت و پس از انقلاب ۱۳۵۷ با تصویب شورای  انقلاب  به  وزارت راه و ترابری  ملحق شد.

ساختار سازمانی

• سازمان هواپیمایی کشوری دارای سه معاونت و پنج دفتر مستقل می باشد:
  • معاونت  استاندارد پرواز  شامل: دفتر صلاحیت پرواز دفتر عملیات پرواز دفتر گواهینامه های پرسنل هوانوردی
  • معاونت هوانوردی و امور بین الملل شامل: دفتر نظارت بر عملیات هوانوردی دفتر امور حقوقی و بین الملل و دفتر نظارت بر فرودگاه ها شرکتها و موسسات هوانوردی
  • معاونت توسعه مدیریت و منابع شامل: دفتر برنامه ریزی، تشکیلات و  بودجه  اداره کل امور کارکنان و پشتیبانی اداره کل امور مالی و ذیحسابی دفتر  فناوری اطلاعات  و بررسی های آماری
  • دفتر ایمنی
  • دفتر ارزیابی عملکرد و تضمین کیفیت
  • دفتر  بررسی سوانح  و حوادث هوایی
  • دفتر ریاست و روابط عمومی
  • دفتر حراست

شرح وظایف سازمان هواپیمایی کشوری

سازمان هواپیمایی کشوری دارای وظایف مصوب ذیل است:

· سیاستگذاری و برنامه ریزی و تعیین خط مشی های فن، اقتصادی، بازرگانی بین المللی  حمل و نقل  هوایی کشور.

· سیاستگذاری و برنامه ریزی در مورد نوع، تعدد جایگاه دستگاه های ناوبری و کمک ناوبری و ارتباطی در فرودگاه ها و نظارت بر عملکرد فرودگاه ها

· سیاستگذاری و برنامه ریزی در زمینه آموزش و تربیت پرسنل متخصص هواپیمایی برای کلیه موسسات هواپیمایی

· سیاستگذاری و برنامه ریزی در امور مخابراتی و صدور دستورالعمل های مربوط به امور مخابرات و مبادله پیام ها و دستگاه های مورد نیاز در فرودگاه ها

· برنامه ریزی در خصوص برقراری سیستم های برق اضطراری و  روشنایی  باندها و نظارت بر نصب و بهره برداری صحیح از سیستم ها و تجهیزات مربوطه.

· صدور دستورالعمل های مورد نیاز در امور امنیتی زمینی، آتش نشانی و آموزشی پرسنل و نظارت بر حسن اجرای آن.

· تدوین استاندارد پرواز، نظارت بر شرکت های هواپیمایی از نظر تأیید صلاحیت و رعایت نکات و استانداردهای ایمنی و صدور گواهینامه ها و تدوین و تنظیم مقررات مربوطه.

· تنظیم و تدوین مقررات و دستورالعمل های مربوط به کنترل فضای کشور و صدور اجازه پرواز و جلوگیری از آن و نظارت بر واحدهای مراقبت پرواز فرودگاه ها

· تأیید انواع هواپیماهایی که می توانند در ایران به فعالیت حمل و نقل هوایی بپردازند.

· تهیه طرح موافقتنامه ها و قراردادهای بین المللی و مبادله آنها.

· تهیه و تدوین دستورالعملهای امنیتی، حفاظتی با رعایت مقررات و استانداردهای بین المللی و داخلی مربوطه و نظارت بر اعمال آنها.

· عضویت و ارتباط با سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) و سایر سازمان های جهانی ذی ربط با رعایت مقررات مربوطه.

· بررسی سوانح و حوادث هواپیمایی و اعمال مجازات های لازمه طبق مقررات مربوطه.

· بررسی و ارائه طرح های فرودگاهی و نظارت بر رعایت استانداردهای بین المللی مربوطه.

· تأیید صلاحیت فنی و تخصصی مدیران و مسئولین عملیاتی فرودگاه های کشور قبل از انتصاب آنان توسط مدیرعامل شرکت فرودگاه های کشور.

· انجام امور برنامه ریزی، امور اداری و مالی و حقوقی و ارزشیابی و سایر خدمات مدیریتی و پشتیبانی سازمان و پرسنل مربوطه.

· صدور، تمدید، تعلیق و لغو مجوز تأسیس دفاتر خدمات مسافرت هوایی

· نظارت و ارزیابی مستمر نحوه فعالیت دفاتر خدمات مسافرت هوایی

· آموزش توجیهی و تخصصی مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و برگزاری آزمون تخصصی مربوط.