اگر دولت حمایت کند و بخش خصوصی اراده

وبلاگ تین نیوز، سید قاسم بی نیاز | واقعیت دارد که دنیای امروز ما، پیشرفت ها و بسیاری از مبادلات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی خود را تا حدود زیادی مرهون گسترش حمل و نقل و شبکه راه هاست. چه بسیار کشورهایی که منفعت نظامی و تجاری خود را به نوعی در گروه حمل و نقل ایمن، ارزان و به صرفه جستجو کرده و امروزه به کشورهای پیشرفته تبدیل شده اند. 

حمل و نقل هوایی و هواپیماها اگر چه انقلابی در عرصه جابجایی های سریع به پا کرد اما زیرساخت ها و هزینه هایی که برای استفاده از چنین حمل و نقلی در کنار محدودیت های آن، مورد نیاز است، شاید بسیاری از بنگاه های خرد و حتی بزرگ را از صرافت بهره مندی آن انداخت. ضمن اینکه امکان فرود هواپیما در هر مکانی وجود ندارد و جابجایی کالا از فرودگاه تا مقصد نیز؛ خود نوع دیگری از حمل و نقل را می طلبد. 

این روند در خصوص حمل و نقل دریایی که امروز بخش عمده ای از تجارت کالاها از طریق آن صورت می گیرد نیز صدق می کند. به عبارت دیگر کارکرد حمل و نقل هوایی و دریایی، به ویژه در جابجایی کالا، تا حدود زیادی به حمل و نقل جاده ای و ریلی وابسته است. اما سوال اینجاست که برتری با کدام یک از شقوق یاد شده حمل و نقل است ؟ در ایران آمارها می گویند که در نبردی نابرابر ریل، با آن همه مزیتی که دارد، قافیه را مدت هاست به جاده با همه سوانحی که در آن رخ می دهد، باخت هاست. چرا با وجودی که مصرف سوخت در ریل 7 برابر کمتر از جاده است و آمار حوادث رخ داده در آن قابل مقایسه با آنچه روزانه در جاده ها اتفاق می افتد، برتری یا همچنان با جاده است. پاسخ را باید در برخی باورهای غلط گذشته که تا امروز نیز ادامه یافته اند، دنبال کرد. 

بخشی از چنین باورهایی استدلال می کردند که هزینه ایجاد زیرساخت های ریلی بالا و اجرای پروژه های آن زمان بر است. بنابر این صرفه با استفاده از همان جاده هایی است که پیش از این ساخته شده اند. این استدلال شاید در نگاه اول درست به نظر برسد. اما واقعیت این است که ما برای ایجاد همان شبکه راه های کشور نیز هزینه کمی نپرداخته ایم و امروز نیز هزینه های کلانی صرف نگهداری، اصلاح و بهبود وضعیت جاده های کشور می شود. حال آنکه ریل پس از ساخت نه تنها اعتبار هزینه شده را به دلیل مصرف سوخت کمتر، عمر مفید بالاتر و ایمنی بیشتر مستهلک می کند، بلکه می تواند با حضور فعالان بخش خصوصی سود دهی نیز داشته باشد. قصد نفی اهمیت و نقش حمل و نقل جاده ای را نداریم اما صحبت از حمل و نقلی است که می تواند به ارتقاء عملکرد سایر بخش های حمل و نقل نیز کمک کرده، کارگشای بسیاری از مشکلات باشد. 

امروز که آلودگی هوا یکی از مشکلات مزمن کلانشهرهاست و میزان بالای جابجایی ها به آن دامن می زند، گسترش شبکه راه آهن برون شهری و درون شهری و متصل کردن آنها به یکدیگر می تواند تا حدود زیادی از بار آلایندگی ها بکاهد. تصور کنید اگر فعالان بخش خصوصی و حتی دولت به نقش کلیدی ریل در حمل و نقل توجه بیشتری کرده بود، شاید امروز شاهد صف طولانی کامیون ها در نقاط مرزی نبودیم. 

دولت تدبیر و امید در وزارت راه و شهرسازی با علم به همین مزیت هاست که قصد دارد تمرکز خود را روی گسترش نوعی از حمل و نقل معطوف کند که نه تنها رشد کنونی، بلکه آبادانی و توسعه بیشتر ایران در آینده را تضمین می کند. بی شک برای کشوری که از شرق به هرات، از شمال شرق و اینچه برون به ترکمنستان و از شمال غرب به ریل جمهوری آذربایجان متصل می شود. حمل و نقل ریلی می تواند نقش گسترده تری در رشد و توسعه ملی ایفا کند. به شرطی که دولت حمایت کند و بخش خصوصی اراده....