" بی آر تی " قم در ایستگاه محدودیت زیرساخت / طرحی که ناقص اجرا شد

تین نیوز | راه‌اندازی نخستین مسیر ویژه اتوبوس تندرو که مدیران شهری آن را "بی آر تی" نامیده‌اند، واکنش‌های متفاوتی در بین شهروندان به وجود آورده است.
 
 شاید صبحی که مردم قم برای بار اول گاردریل‌های زردرنگی را که خیابان‌ امام خمینی(ره) را دو نیم می‌کرد دیدند، تصور نمی‌کردند طرح جدید شهرداری تا این حد تردد و زندگی روزانه‌شان را تحت تأثیر قرار دهد.
 
از همان روز اول که این میله‌های زرد و سفید این خیابان را دو نیم کرد، ترافیک مسیر رفت مشهود بود. مسدود شدن مسیر دسترسی بسیاری از مغازه‌ها و گیج شدن عابران پیاده در عبور از خیابان از دیگر دردسرهایی بود که از همان روز اول خود را نشان داد.
 
«بی آر تی در قم به راه افتاد» خیلی از کسانی که این جمله را در خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مکتوب دیدند، از روزهای قبل در جریان تغییرات جدید قرار گرفته‌ بودند. مصاحبه‌ها شروع شد و پلاکاردها نصب. همه از فواید حمل و نقل عمومی و بی آر تی گفتند و برنامه‌های جدید ترافیکی در قم. این وسط پرسش اساسی یک چیز است؛ بی آر تی چیست؟
 
B.R.T مخفف واژه Bus Rapid Transit به معنای تحت الفظی، "اتوبوس سریع‌السیر حمل و نقل عمومی" است. این شیوه حمل و نقل عمومی در بسیاری موارد همچون تهیه و دریافت بلیط، ایستگاه‌ها و ... شبیه به خطوط مترو و تراموا است.
 
در واقع بی آر تی می‌خواهد مطلوبیتی برای وسایل نقلیه عمومی ایجاد کند که تا پیش از آن وجود نداشته است. ایستگاه‌ها سرپوشیده هستند؛ اتوبوس‌ها آسایش نسبی بیشتری در مقایسه با اتوبوس‌های عادی دارند و فاصله ایستگاه‌ها کارشناسی شده. معمولاً مسافران از دو سوی خیابان به وسیله زیر گذرها و گاهی موارد روگذرها وارد ایستگاه شده و دیگر خودروها یا عابر پیاده نمی‌توانند برای حرکت اتوبوس مانعی به وجود بیاورند. حال باید دید طرحی که در قم اجرا شده تا چه حد شبیه بی آر تی است.
 
کدام بی آر تی؟
نگاهی به مسیر اتوبوس‌های تندرو در خیابان امام خمینی(ره)، وضعیتی آشفته‌تر از چیزی که برای عبور و مرور خطوط بی آر تی لازم است را به ذهن می‌رساند. حضور تاکسی‌ها در این خط که قرار بود بی آر تی باشد، آزادی عمل را از اتوبوس‌ها گرفته است.
 
عابران پیاده هم که گاه و بیگاه به ناچار از این مسیر رد می‌شوند، نظم خط را به هم می‌ریزند. موتوری‌ها هم که استاد دور زدن قانون و نادیده گرفتن حق دیگران هستند، هر لحظه‌ای که چشم مأموران نیروی انتظامی را دور ببینند، وارد مسیر بی آر تی شده و در هر دو جهت عبور می‌کنند.
 
تمام اینها موجب شده مردم این طرح را به عنوان بی آر تی نپذیرند. سعید یکی از مغازه‌داران خیابان امام است که با تاکید می‌گوید این بی آر تی نیست.
 
وی با اشاره به اینکه خیابان امام خمینی(ره) اصولاً ظرفیت اجرای بی آر تی را ندارد می‌گوید: از روزی که این طرح اجرا شده شاهد چند تصادف در این مسیر بوده‌ایم. از طرفی بسیاری از مردم در عبور و مرور و پارک کردن خودروهایشان به مشکل برخورده‌اند.
 
وی به تجمع مغازه‌داران خیابان امام خمینی(ره) مقابل استانداری برای حل این مشکل اشاره می‌کند و می‌افزاید: هیچکس مخالف بی آر تی نیست اما این طرحی که اجرا شده چیز دیگری است که دردسرهای زیادی برای ما داشته است. کاسبی ما نیمه تعطیل شده و کسی هم جوابگوی ضرری که به ما می‌رسد نیست.
 
علی هم که یک مغازه خدمات کامپیوتری را اداره می‌کند، با اشاره به اینکه در امر فروش، جزئیات هم موثرند می‌گوید: وقتی مشتری می‌بیند برای رسیدن به مغازه من باید صد متر پیاده برود تا از خیابان رد شود، جای دیگری را انتخاب می‌کند.
 
مرتضی صاحب یک تعمیرگاه در خیابان امام است و تقریباً امیدی به آینده شغل خود ندارد و این روزها به فکر جابجایی افتاده است.
 
حسین یک راننده تاکسی است که معمولاً در مسیر خیابان امام خمینی(ره) مسافر جابجا می‌کند. او که در یک ظهر گرم اردیبهشت از شلوغی و ترافیک خیابان کلافه شده می‌گوید: از روزی که این طرح راه افتاد نظم این خیابان به هم ریخت و ترافیک چند برابر شد؛ مسیری که پیش از آن در 8 دقیقه طی می‌شد الآن دو برابر زمان می‌خواهد.
 
آن طرف قضیه اما سرعت گرفتن اتوبوس‌ها در خیابان امام است. سهیلا که هر روز مسیر مدرسه تا خانه را با اتوبوس طی می‌کند می‌گوید: قبل از اجرای این طرح 45 دقیقه در راه بودم اما الآن در مدت 25 دقیقه به خانه می‌رسم. هر چند هنوز بسیاری از اتوبوس‌های بی آر تی خلوت هستند اما به نظر می‌رسد کسانی که عادت به استفاده از این وسیله نقلیه‌ داشته‌اند، اکنون راضی‌تر هستند.
 
باید از جایی شروع می‌کردیم
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری قم اما نارضایتی شهروندان از راه‌اندازی این طرح را قبول ندارد.
 
وی با اشاره به حجمی که اتوبوس‌ها در گذشته در خیابان امام خمینی(ره) اشغال می‌کردند، گفت: به ازای باریک شدن مسیر عبور خودروهای شخصی، ادغام اتوبوس‌ها در مسیر ویژه، فضای بیشتری در اختیار خودروها قرار داده است.
 
مسیح الله معصومی می‌گوید از ابتدای راه اندازی این طرح تعداد مسافران خطوط بی آر تی 6 برابر شده که این نشان‌ می‌دهد این طرح توانسته عده‌ای را که قبلاً از خودروی شخصی یا موتور استفاده می‌کرده‌اند را به سمت اتوبوس‌ها بکشاند.
 
وی تداخل پیاده و سواره را یکی از معضلات ترافیکی شهر قم دانست و افزود: در گذشته عابر پیاده هر جا که می‌خواست از خیابان عبور می‌کرد اما الآن جایگاه‌های مشخصی برای این منظور در نظر گرفته شده که به نظمی به عبور از عرض خیابان داده است. اضافه شدن 25 دستگاه اتوبوس به این مسیر دیگر دلیل معصومی برای بهبود وضعیت حمل و نقل مسافران است.
 
وی با اشاره به اینکه طبق برنامه باید 40 درصد از سهم معابر برای حمل و نقل عمومی اختصاص یابد گفت: اولویت قائل شدن برای اتوبوس، گامی در مسیر مدیریت صحیح ترافیکی در شهر است.
 
معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری قم هم به نقایص این طرح در مقایسه با تصویری که از بی آر تی در ذهن همه هست اذعان دارد.
 
وی با اشاره به اینکه باید از جایی اجرای این طرح را آغاز می‌کردیم، گفت: شاید بهتر است به جای بی آر تی بگوییم «مسیر ویژه اتوبوس» تا به ذهنیت مردم خدشه وارد نشود.
 
معصومی به کنترل هوشمند این مسیر، گسترش آن از بهشت معصومه تا شهر قائم و برنامه‌های شهرداری برای مجهز کردن ایستگاه‌ها به تابلوهای هوشمند اشاره کرد و ادامه داد: مسیر دوم این اتوبوس‌ها نیز از خیابان 19 دی تا میدان مفید به زودی راه‌اندازی خواهد شد تا در مسیر ارتقای سهم حمل و نقل عمومی از سفرهای درون شهری پیش برویم.
 
حق با اتوبوس سوار است
عباس ذاکریان، سخنگو و رئیس کمیسیون خدمات شهری و امور زائرین شورای اسلامی شهر قم هم اجرای این طرح را طبق مطالعات طرح جامع ترافیک و موضوعی کارشناسی شده می‌داند که نقایص آن باید برطرف شود.
 
وی البته به مطابق نبودن این طرح با ویژگی‌های بی آر تی اذعان دارد. این عضو شورای شهر با اشاره به مشکلات ترافیکی خیابان امام خمینی(ره) پس از اجرای این طرح می‌گوید: سیاست ما ایجاد محدودیت برای حمل و نقل خصوصی و ایجاد مطلوبیت در حمل و نقل عمومی است. این عدالت نیست که یک خودروی تک سرنشین و اتوبوسی که 40 مسافر دارد در یک سطح دیده شوند بلکه باید شرایطی به وجود بیاید که همه به استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی تشویق شوند.
 
ذاکریان با اشاره به اعتراضات صاحبان پیشه در مسیر اجرا این طرح افزود: تأمین پارکینگ یکی از لوازم راه‌اندازی واحدهایی مانند مکانیکی است. کنار خیابان و پیاده‌رو تعمیرگاه نیست. تاکنون روال این بوده که این افراد به صورت غیر قانونی و با سد معبر کار خود را پیش می‌برده‌اند اما مدیریت شهری وظیفه ندارد منافع کسانی را که قانون را زیر پا می‌گذارند، به منافع مردم ترجیح دهد.
 
وی البته به این موضوع هم اشاره کرد که اگر مکانیکی یا هر واحد خدماتی دیگری تأمین پارکینگ کرده باشد، باید مسیر دسترسی در اختیارش قرار داده شود.
 
رئیس کمیسیون خدمات شهری و امور زائرین شورای اسلامی شهر قم با اشاره به اینکه در شهر قم تعداد تولید سفر بالاست افزود: نحوه انجام این سفرها باید مدیریت شود چرا که وقت و سرمایه مردم در ترافیک به هدر می‌رود.
 
وی به اصول مدیریت ترافیک اشاره کرد و گفت: توسعه و تعریض شوارع و مدیریت حمل و نقل دو راه برای این موضوع است که با توجه به محدودیت منابع مالی، مدیریت حمل و نقل باید در اولویت قرار بگیرد.