◄ بررسی ترانزیت‌تایم بندری، با مطالعه مهم‌ترین بندر کشور؛ چابهار

علاوه بر موقعیت جغرافیایی مناسب بندر چابهار، مزیت‌های اقتصادی نیز در استراتژیک بودن این بندر نقش مهمی دارند.

به گزارش تین نیوز، یکی از قابلیت‌ها و کارکردهای بسیار مهم بندر چابهار به لحاظ اقتصادی واقع شدن سواحل این بندر در مسیر ترانزیتی کالاها است.

با توجه به موقعیت ویژه بندر چابهار در شرق تنگه هرمز و دریای عمان، این بندر در مسیر خطوط اصلی کشتیرانی به آفریقا، آسیا و اروپا قرار گرفته و به‌عنوان نزدیکترین راه ارتباطی و ترانزیتی کشورهای آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان) به بازارهای خلیج فارس، شرق آفریقا و دیگر نقاط جهان شناخته شده و دروازه ورودی کریدور بین‌المللی شمال ـ جنوب به شمار می‌آید.

با توجه به مساله تحریمها و معافیت چابهار از این محدودیت، پرسش اساسی این است که آیا کشور از ظرفیت های تنها بندر اقیانوسی خود استفاده می کند یا نه؟ و آیا با توجه به محدودیت های اقتصادی بر اثر شیوع کرونا، سرمایه گذاری در این بندر نیز دستخوش عقب ماندگیِ زمانی نخواهد شد؟

در همین زمینه دبیر انجمن کشتیرانی در گفت و گو با خبرنگار  تین نیوز گفت: با وجود تمهیدات دولت برای احیای چابهار، ما همچنان عقب هستیم.

مسعود پل‌مه در پاسخ به پرسشی مبنی بر چگونگیِ تکلیفِ شرکت های خارجی که قرار بود در چابهار سرمایه گذاری کنند و پس از تحریم ها از ایران رفتند، گفت: سال ۹۶ قرار بود دولت هند یک میلیون تن گندم به افغانستان بدهد اما حداکثر میزان گندمی که از چابهار ترانزیت شد ۱۸۰ هزار تن بود. این هدف چندوقت پیش حاصل شد اما کندیِ انجام امور در اینجا قابل مشاهده است.

وی ادامه داد: بنابراین حتی یک مبلغ کم از رقم سرمایه‌گذاری ۲۲۰ میلیون دلاری هندی‌ها که وعده داده بودند هم وارد چابهار نشد. چراکه بخش خصوصی نیز در زمینه مدیریت بندری به شیوه ای علمی ضعیف است و ما از ترانزیت‌تایم بندری عقب می مانیم.

پل‌مه افزود: در حال حاضر عنایت ویژه ای به توسعه ریلیِ بنادر شده است اما اگر حمایت کافی از چنین تکالیفِ پرهزینه ای نشود، کشورهای همسایه گوی سبقت را می ربایند و زودتر کاری که ما می خواهیم ظرف دو سال انجام دهیم را دو ماهه انجام می دهند. چراکه در حال حاضر بندر ام‌القصر عراق نیز فعال شده است و کشتی‌های اقیانوس‌پیما مستقیم آنجا پهلو می‌گیرند، بنابراین نیاز به بنادر شهید رجایی، امام خمینی (ره) و جبل علی ندارند.

گفتنی است که قرار گرفتن بندر چابهار در مسیر کریدورهای ترانزیتی شمال ـ جنوب به‌عنوان مسیر برقراری ارتباط ترازیتی بین کشورهای روسیه، آسیای مرکزی، قفقاز و اروپای شرقی با کشورهای آسیای جنوبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس، یک مزیت برجسته برای این بندر به ‌شمار می‌‌‌آید. از این ‌رو، بندر چابهار می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در ترانزیت کالا به سایر کشورهای منطقه داشته باشد.

در تأیید مزیت ترانزیتی بندر چابهار گفتنی است که در طرح سازمان توسعه صنعتی ملل متحد سواحل دریای عمان که بندر چابهار در آنجا واقع شده نزدیک‌ترین راه و مسیر انتقال انرژی بین قاره‌ای شناخته شده است. در این طرح بندر چابهار به‌عنوان بزرگترین ترمینال مایع‌سازی گاز و انتقال آن به بازار مصرف جنوب شرق آسیا از جمله چین و ژاپن در نظر گرفته شده است.

اما پر واضح است که اولین قدم در مسیر توسعه و برنامه‌ریزی یک منطقه، شناخت وضعیت موجود آن است. بندر چابهار از دو بندر شهید بهشتی و بندر شهید کلانتری تشکیل شده است.

عملیات اجرایی بندر شهید کلانتری از سال 1362 شروع شد و با تکمیل 4 پست اسکله فلزی در آن سال به بهره‌بردرای رسید و بندر شهید بهشتی نیز به‌عنوان دومین بندر مهم چابهار در سال 1361 احداث شد. با توجه به اراضی وسیع‌تر بندر شهید بهشتی به‌منظور توسعه این بندر، تمرکز اصلی در ایجاد زیرساخت‌ها در بندر شهید بهشتی است.

به‌منظور استفاده از موقعیت منحصربه‌فرد بندر چابهار به‌عنوان مساعدترین محل برای تنها بندر اقیانوسی ایران، سازمان بنادر و دریانوردی در سال 1384، طرح توسعه جامع بندر چابهار با تمرکز بر بندر شهید بهشتی را با به‌کارگیری مشاوران بین‌المللی تهیه کرد. براساس این طرح، توسعه بندر چابهار در چهار فاز تعریف شده است که پست اسکله کانتینری، پست اسکله فله و عمومی، پست اسکله نفتی و مجموع ظرفیت سالانه از این موارد است که به زعم مسئولان سازمان بنادر، شیوع کوید19 هم از حجم و تلاش برای ادامه انجام این پروژه های عمرانی نکاسته است اما لازم است که نسبت به سرعتِ تحققِ رشدِ تجارت دریایی در این بندر بازبینی های اساسی تری صورت گیرد.