دود اغتشاش در چشم کسب وکار مردم

آخرین ارزیابی‌هایی که از خسارات اغتشاشات اخیر منتشر شده نشان می‌دهد که در روزهای گذشته اقتصاد ایران بیش از 2000 میلیارد تومان خسارت دیده است. از تخریب اموال عمومی تا هجوم به فروشگاه‌های زنجیره‌ای و پمپ‌های بنزین، بخش‌هایی است که در روزهای گذشته با خسارات جدی مواجه شده‌اند اما اصلی‌ترین بخشی که ضربه خورده فضای مجازی و کسب و کارهای فعال در آن است.

به گزارش تین نیوز به نقل از اعتماد، برآوردهای سایت‌های داخلی نشان می‌دهد که روزهای گذشته تعطیلی فروشگاه‌های اینترنتی و فعالیت‌های موجود در این حوزه، 900 میلیارد تومان به اقتصاد ایران خسارت زده است. برآوردهای یک سایت خارجی نیز حاکی از خسارت بیش از 1500 میلیارد تومان براثر محدود شدن اینترنت در ایران است. به این ترتیب بسیاری از استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای کوچکی که در ماه‌های گذشته مبنای کار خود را در فضای مجازی قرار داده‌اند، در روزهای گذشته زیانی قابل توجه را تجربه کرده‌اند.

گسترش نفوذ اینترنت و فضای مجازی در اقتصاد ایران، فضای گسترده‌ای را برای راه‌اندازی و فعالیت کسب و کارهای خرد فراهم کرده است؛ کسب و کارهایی که با سرمایه‌ای محدود در فضایی وسیع به فروش محصولات خود مشغول هستند و در سال‌های گذشته، سهم خود از اقتصاد ایران را بیشتر کرده‌اند. آشوب‌هایی که در روزهای گذشته تعدادی از شهرهای ایران را فرا گرفته، باعث تصمیم شورای عالی امنیت ملی در محدود کردن دسترسی به فضای مجازی شده و همین امر، فضای فعالیت بسیاری از کسب و کارهای مجازی را به خطر انداخته است.

از نخستین دقایق بامداد روز جمعه 24 آبان، دولت با ابلاغ مصوبه شورای همکاری‌های اقتصادی سه قوه، اعلام کرد که نرخ بنزین تغییر خواهد کرد. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده، قیمت بنزین سهمیه‌بندی شده در هر لیتر 1500 تومان و قیمت بنزین آزاد 3000 تومان تعیین شد. حافظه تاریخی جامعه ایران که در پس هر بار افزایش قیمت بنزین با گرانی در سایر کالاها مواجه شده از یک سو و فشاری که اقشار مختلف جامعه از تحریم‌های سال گذشته امریکا تحمل کرده‌اند از سوی دیگر، باعث شد این‌بار نیز مردم نسبت به آینده اقتصادی خود پس از تغییر در قیمت بنزین ابراز نگرانی کنند.

هرچند دولت از نخستین دقایق اجرای مصوبه سران سه قوه اعلام کرد که این طرح به منظور کاهش تخصیص ناعادلانه یارانه سوخت انجام شده و تمام منابع حاصل از آن، در قالب بسته حمایتی به 18 میلیون خانوار و 60 میلیون ایرانی پرداخت خواهد شد و البته در ماه‌های آینده با متوقف کردن تمام درخواست‌ها برای افزایش قیمت کالاها، هیچ تورم قابل توجهی با افزایش قیمت بنزین رخ نمی‌دهد اما نگرانی از اثرات اجرای این طرح باعث به وجود آمدن اعتراضاتی در میان مردم شد.

در طول روزهای گذشته، مقامات نظام بارها بر این موضوع که اعتراض حق مردم است و صدای آنها قطعا شنیده خواهد شد، تاکید کرده‌اند اما همزمان نگرانی خود از تغییر فضای اعتراضات را نیز ابراز داشتند. از همان نخستین ساعات اعتراضات مردم، عده‌ای محدود، آشوب را با اعتراض عوض کردند و نتیجه آن حمله و به آتش کشیدن برخی امکانات دولتی، ‌شهری و مردمی بود. با توجه به لزوم مدیریت این فضا و جلوگیری از برنامه‌ریزی سازمان یافته، شورای عالی امنیت ملی تصمیم گرفت دسترسی به اینترنت و فضای مجازی را محدود کند تا پس از برقراری آرامش در شهرهای مختلف کشور، بار دیگر ارایه خدمات در این حوزه از سر گرفته شود.

پیگیری‌ برای اتصال مجدد

هرچند محدودیت دسترسی به شبکه نت برای کشور محدودیت و دشواری‌هایی دارد اما گمانه‌زنی‌های مطرح‌شده در روزهای گذشته نشان می‌دهد که در شرایط فعلی تنها گزینه برای بازگشت آرامش به کشور اجرایی شده و مقامات معتقدند در این شرایط عملا راه دیگری وجود نداشته است. محسن کوهکن - عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس – گفته: وقتی در محل کارتان ناامنی پیش می‌آید اولویت اول ایجاد امنیت است که آن هم هزینه‌هایی دارد؛ لذا قطعی اخیر اینترنت هم هزینه ایجاد امنیت است، البته که می‌توان از مقامات مسوول درخواست کرد که در اولین فرصت و بعد از ایجاد شرایط مد نظرشان و برطرف شدن مشکلات احتمالی ارتباطات اینترنت را برقرار کنند.

این رویکرد از سوی مسوولان دولتی نیز مورد تاکید قرار گرفته است. علی ربیعی، سخنگوی دولت اعلام کرده: درک می‌کنیم که مردم دچار سختی شدند و برخی مشاغل به این دلیل برای‌شان مشکل ایجاد شده اما نگرانی بزرگ‌تر در شرایط حاضر حفظ آرامش و ثبات کشور است. طبیعی است که در این شرایط بسیاری از مشاغل و بانکها از جمله مشاغل اینترنتی دچار مشکل شده باشند و ما سعی کردیم که این مشکل را حل کنیم؛ البته بعضی مشاغل و کارهای دانشجویان باقی مانده که می‌پذیریم. شورای عالی امنیت کشور این تصمیم را گرفته و براساس آنچه اطلاع دارم در برخی استان‌ها که آرام‌آرام این اطمینان ایجاد شود که سوءاستفاده از اینترنت صورت نمی‌گیرد این برگشت صورت خواهد گرفت.

محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات نیز با پرداختن به بعد دیگری از ماجرای اینترنت به بررسی شرایط فعلی کشور پرداخته است. طرح شبکه ملی اطلاعات که از سال‌ها قبل بحث درباره آن مطرح بوده، به دنبال قطعی اینترنت بار دیگر به بحث اصلی در این حوزه بدل شده و برخی مردم نگرانند که نهایی شدن فعالیت این شبکه به معنای قطع دسترسی به شبکه جهانی نت است؛ موضوعی که وزیر ارتباطات آن را با قاطعیت رد می‌کند. او گفته: الان بهترین قاضی مردمند، هر چند از ناراحتی مردم از قطع بودن اینترنت و مشکلات آن اطلاع دارم و به خودم نیز در این چند روز اجازه استفاده از اینترنت را ندادم، اما مردم قضاوت کنند که آیا خدمات داخلی آنها بر شبکه ملی دچار اختلال شده است یا خیر. اگر زیرساخت شبکه ملی اطلاعات نبود خدمات ابری داخلی نداشتیم و بسیاری از زیرساخت‌های مهم دیگر امروز، شاید دو میلیون راننده تاکسی اینترنتی و مردم در عذابی بزرگ و مشکل بودند، بانکها مختل بودند و بسیاری مباحث دیگر. زیرساخت شبکه ملی اطلاعات پیشرفت قابل توجهی داشته، اما بپذیرید که کار بنده و وزارتخانه‌ام تولید محتوا نیست. حتما پس از بهبود شرایط، مفصل با مردم صحبت خواهم کرد و گزارش کاملی از پیشرفت‌های شبکه ملی خواهم داد. قطع اینترنت ضررهای فراوانی برای مردم و نظام داشته و ‌دارد. شورای امنیت کشور به زودی نسبت به صدور مجوز برقراری اینترنت در کشور اقدام خواهد کرد و ما هم پیگیر هستیم.

حفظ خدمات زیرساختی

در کنار تاکید مقامات دولتی بر پیگیری جدی فعال شدن دوباره زیرساخت‌های اینترنت و دسترسی مردم به این شبکه، بخش‌های مالی دولت نیز اعلام می‌کنند که با وجود محدودیت‌ها، برنامه‌ریزی کلانی برای حفظ خدمت‌رسانی به مردم صورت گرفته و در حوزه‌هایی مانند خدمات بانکی، شبکه بدون مشکل فعال است.

ابوطالب نجفی، مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک اعلام کرده: طی چند روز گذشته، مشکلی در تراکنش‌های بانکی به واسطه قطعی اینترنت مشاهده نشد. برای مثال دو روز قبل (۲۷ آبان ماه) ۲۹۰ میلیون تراکنش شتابی و شاپرک شامل ۱۲۴ میلیون تراکنش در شبکه شتاب و ۱۶۶ میلیون خرید در شبکه شاپرک به ثبت رسید که پایداری بیش از ۹۹.۹ درصد داشته است. در خصوص اتصال سرویس‌های حیاتی بانکی کشور در صورت نبود و قطعی اینترنت، پیش از این چندین مانور بزرگ صورت گرفت که نشان داد شبکه دارای پایداری کامل در برابر اتفاقات احتمالی است؛ ضمن آنکه روش‌های پشتیبانی را نیز مدنظر قرار دادیم. مهران محرمیان، معاون بانک مرکزی نیز گفته: با کسانی که در این حوزه مشغول هستند، ارتباط تنگاتنگ و نزدیکی داشتم و نهایت همکاری را با شبکه بانکی داشتند. آی‌پی‌های بانکی و کسب و کارهای مرتبط با بانک را مستثنی کردند که اینترنت آنها قطع نشود. اختلالات کوچکی در ساعت‌های اولیه قطع اینترنت وجود داشت که به سرعت با همکاری مسوولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات حل شد و شبکه بانکی حداقل اختلالات را داشت. با توجه به اینکه سایت‌های اینترنتی همه بانکها در داخل کشور میزبانی شده‌اند، اگر هم در ساعات اولیه مشکلات اندکی وجود داشت به سرعت حل شد و اکنون هیچ مشکلی وجود ندارد.

روزهای سخت استارت‌آپ‌ها

با وجود برنامه‌ریزی‌هایی که برای حفظ شبکه بانکی و خدمت‌رسانی به مردم شده اما قطعی اینترنت در روزهای اخیر برای بسیاری از مردم مشکل‌ساز شده است. از دشواری در ارتباط‌گیری میان ایرانیان خارج از کشور و اعضای خانواده‌شان تا طرح‌های پژوهشی و دانشگاهی و شرکت‌های صادرکننده و واردکننده‌ای که نیاز به ارتباط با طرف‌های خارجی دارند، بخشی از گروه‌هایی هستند که پیگیری اقدامات‌شان با دشواری همراه شده است.

هرچند براساس اعلام مقام‌های کشور، دسترسی به اینترنت در کوتاه‌ترین زمان ممکن بار دیگر از سر گرفته می‌شود، اما خساراتی که ظرف روزهای گذشته به بدنه اقتصاد دانش‌بنیان و کسب و کارهای کوچک وارد شده، احتمالا برای مدتی طولانی با آنها همراه خواهد ماند.