◄ ترن‌ست‌رانی شغلی سخت، اما پرهیجان

مجتبی آخوندیان، زاده خمینی‌شهر اصفهان و ترن‌ست‌ران شرکت رجا، در گفت‌وگو با تین نیوز ابعادی از شغل خود را توضیح داد. وی اشتغال در حوزه حمل‌ونقل ریلی را سرشار از تجربه‌های تازه و پر هیجان می‌داند و به علاقمندان به این حوزه  توصیه می‌کند تا با تحقیق و دید باز وارد مشاغل ریلی شوند. در ادامه این گفت و گو را بخوانید:

چه شد که وارد شرکت رجا شده و ترن‌ست‌ران شدید؟

آگهی استخدامی شرکت رجا توسط یکی از دوستانم برایم ارسال شد و قرار بود داوطلبان شغل ترن‌ست‌رانی را برای آموزش به کشور آلمان ببرند. این اتفاق در حالی افتاد که من تا آن روز حتی یک‌ بار هم سوار قطار نشده بودم اما دوستم اصرار داشت که با توجه به این‌که درسم خوب است، این آزمون را شرکت کنم. به تهران آمده و  در حالی‌که هیچ اطلاعی در مورد قطار نداشتم در آزمون شرکت کردم.

آن زمان رجا متولی بخش مسافری ریلی ایران بود و وظایف بخش مسافری ریلی اعم از نوسازی ناوگان، برنامه‌ریزی برای افزایش کیفیت و کمیت قطارها و جابه‌جایی مسافر و ... را بر عهده داشت. حدود سال 1383 شرکت رجا با تقسیم‌بندی مسافران از نظر زمانی که برخی خواهان کاهش زمان سفر بودند، و برخی اولویتی در کاهش زمان سفر نداشتند، قطارهای ترن‌ست (تندروی پردیس) را راه‌اندازی کرد.

گروه فنی رجا مطالعاتی را انجام داد و به این نتیجه رسید که تعدادی قطارهای سریع‌السیر مانند توربوترن‌های سابقی که مسیر تهران مشهد را 6 تا7 ساعت طی می‌کردند، خریداری کند. برای راه‌اندازی دوباره قطارهای سریع‌السیر با 2 کشور آلمان و ایتالیا رایزنی‌هایی صورت گرفت و در نهایت با شرکت زیمنس قراردادی برای خرید قطارهای تندروی پردیس (ترن‌ست) منعقد شد. این قطارها که خودکشش بوده و با سرعت بالاتری سیر داشتند یک مزیت نسبی در خطوط به وجود آوردند. رجا برای جذب نیروی این قطارها آزمون بزرگی را برپا کرد و من نیز با شرکت و قبول شدن در آن توانستم به رجا راه پیدا کنم. در مرحله اول آزمون، 40 نفر گزینش و در نهایت از بین آن‌ها 12 نفر برای گذراندن دوره تخصصی انتخاب شدند. بدین ترتیب سال 82 با قبولی در آزمون وارد مرحله 2 ساله آموزشی جدید شدم.

‌ترن‌ست‌ران را چگونه تعریف می‌کنید؟

ترن‌ست‌ران در واقع دایرة‌المعارفی از سیر و حرکت ریلی است. او  باید اطلاعاتی در مورد مبدا و مقصد، شیب و فراز خط، موقعیت ایستگاه‌ها، مأموران ایستگاه‌ها، مکان‌های احتمالی تردد انسان و ... داشته باشد. به دلیل حساسیت این شغل، ترن‌ست‌رانان دوره‌های آموزشی زیادی را پشت سر می‌گذارند. دوره علائم در این شغل نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین دوره فنی سیستم نیز برای ترنست‌ران‌ها برگزار می‌شود. ترن‌ست‌ران باید با  تمام حواس خود بر مسیر متمرکز و از سرعت عمل بالایی برخوردار باشد تا در مواقع اضطراری بتواند قطار را راهبری کند.

چه دوره‌های آموزشی دیده‌اید؟

 ترن‌ست‌ران‌ها گرید بندی دارند که یک دوره آموزشی یک‌ساله در مرکز آموزش رجا می‌گذرانند و بعد از طی کردن این مراحل و دوره 6 مرحله‌ای کارورزی پایه سه، دو و یک اجازه مانور داخل ایستگاه را پیدا می‌کنند و می‌توانند قطارهای خودکشش را برای اعزام از آشیانه به ایستگاه و برعکس انجام دهند. در واقع دوره ترن‌ست‌ران پایه‌یک، 7 سال طول می‌کشد. برای دوره آموزشی آموزگاران یک تیم از آلمان آمد و برخی از اساتید نیز برای گذراندن دوره آموزشی به آلمان سفر کردند.

مرکز آموزش رجا با استفاده از اساتید، کتب، جزوات و سیملاتورهای آموزشی، دوره‌های آموزشی لازم را برای تمام گروه‌های شغلی خود برگزار می‌کند. با توجه به گنجینه کتابی که با همکاری دانشگاه علم و صنعت گردآوری ‌شده است، این مرکز مثابه یک دانشکده کوچک در رجاست. متقاضیان رده‌های مختلف شغلی بعد از آموزش‌های اولیه و تکمیلی به‌عنوان کارورز وارد قطار می‌شوند.

البته به نظرم علاوه بر آموزش شاغلان ریلی باید مردم هم آموزش‌های لازم را ببینند. آموزش مردمی که در حاشیه ایستگاه‌ها یا ریل زندگی می‌کنند در افزایش ایمنی سیر ریلی اهمیت زیادی دارد. ریل محل بازی نیست و خانواده‌ها که در محل تلاقی ریل یا ایستگاه زندگی می‌کنند باید آموزش‌های لازم برای نگهداری فرزندانشان را ببینند.

از نظر شما آیا ترن‌ست‌رانی شغل سختی است؟

اگر واقعا به شغلت علاقه داشته باشی سخت نیست. اما اگر به شغل و کاری که انجام می‌دهی علاقه‌مند نباشی، قطعا سخت خواهد بود.

از سختی‌های کارتان بگویید.

 سختی‌های کار من بیش‌تر در مواجه یا احتمال تصادم با افراد یا شکایت‌هایی است که بر اثر تأخیرهای غیر پیش‌بینی‌شده رخ می‌دهد و مسافران فارغ از دلیل تاخیر نسبت به آن اعتراض می‌کنند. دوری از خانواده و همچنین عدم امکان همراهی خانواده و فرزندان در برهه‌هایی از زمان، جزو سختی‌های این کار است. یک ‌بار راهبری قطار از تهران به مشهد را بر عهده داشتم که قرار بود  قطار پیش از سال‌ تحویل به مشهد برسد، اما متأسفانه برنامه حرکت این قطار، به دلیل نزولات جوی و خرابی خط، به هم خورد و با تاخیر 3 ساعته مواجه شد و مسافران عصبانی شدند. اعتراض و برخوردهای مسافران به تأخیر به ‌قدری زیاد بود که همواره در ذهن من نقش بسته است و فراموش نمی‌کنم. مسافران بدون در نظر داشتن این نکته که مسدود بودن مسیر به دلیل بارش‌ها گریزناپذیر است، با ادبیات اعتراض‌آمیز خود، خستگی راه را بر تن و خاطره من بر جا گذاشتند.

از تلخی‌های کارتان گفتید حال از شیرینی های شغل ترن‌ست‌رانی بگوید؟

انجام سیر به‌موقع و رساندن به ‌موقع مسافران به مقصد از شیرین‌ترین و خاطره سازترین بخش کاری ماست.

 شغل ترن‌ست‌رانی را به کسی پیشنهاد می‌کنید؟

بله. هرکسی که به این شغل علاقه‌مند است حتما ورود کند و موفق خواهد شد. ترن‌ست‌رانی شغلی‌ است که فاصله زیادی از کارمندی و شغل‌های روزمره دارد و این به هیجان این شغل می‌افزاید.

حرف آخر؟

در کشورهای اروپایی قطارهای سریع‌السیر از مرکز شهری به شهر دیگری می‌روند و این موضوع بر جذابیت و تمایل به استفاده از ریل می‌افزاید. چرا که قطار امن و سریع است و در کاهش مصرف سوخت و کاهش آلایندگی هوا نیز نقش مفید و مؤثری دارد.

کسانی که می‌خواهند وارد مشاغل راه‌آهن شوند، باید با دید باز انتخاب کنند و ابعاد مختلف این شغل را بسنجند. هر چند شغل من به‌ عنوان مشاغل سخت محسوب می‌شود و به همین دلیل مشمول بازنشستگی مشاغل سخت هستم اما بیش‌تر شغل‌های مربوط به‌ قطار جزو مشاغل سخت به‌حساب نمی‌آیند، این در حالی است که به خاطر سختی کار، عموماً با مشکلات استخوانی و اسکلت بدن یا بیماری‌های مزمن ریوی، بسیاری از شاغلان، توانایی اشتغال 30 ساله تا بازنشستگی را ندارند.

از  همکاری‌های مردم برای افزایش ایمنی در سفر ریلی هم قدردانی می‌کنم که مانند ریزعلی گاهی جامه آتش می‌زنند و سوز سرما می‌کشند تا فاجعه‌ای رخ ندهد. سال گذشته با  کمک و اطلاع‌رسانی یک چوپان نائینی از برخورد قطار با تریلی که روی ریل منحرف ‌شده بود جلوگیری شد. این چوپان در حالی‌که برای رساندن خود به مراسم ختم مادرش عجله داشت، اطلاع‌رسانی به مأموران ایستگاه را اولویت داد و مانع برخورد قطار با تریلر و بروز حادثه شد. مسئولیت‌پذیری این فرد از بروز فاجعه انسانی و خسارات به شبکه ریلی جلوگیری کرد و رجا و رسانه‌ها نیز با توجه به اهمیت آن از وی تقدیر کردند.