شهر فرودگاهی امام در گذر تاریخ/قسمت شصت و نهم
علیرضا منظری-کارشناس صنعت هوایی
در کشور جمهوری اسلامی ایران فرودگاه‌های متعددی احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها فرودگاه امام خمینی (ره) است که به‌عنوان یک فرودگاه بین‌المللی در کنار پایتخت کشور واقع شده است. رسیدن شهر فرودگاهی امام به شکل فعلی، به دلایلی حدود ۵ دهه طول کشیده است، بنابراین بیان سابقه احداث و بهره‌برداری آن در طول حدود نیم قرن، علاوه بر ثبت در تاریخ می‌تواند چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
اگرچه آغاز احداث و بهره‌برداری این فرودگاه به سال‌های قبل از انقلاب اسلامی باز می‌گردد، ولی عمده عمر طولانی خود را در دوران پس از انقلاب اسلامی گذرانده است و در‌این‌راستا با توجه به تغییرات متعدد در سطح وزات راه و ترابری و ریاست سازمان هواپیمایی کشوری، شاهد تحولات و فراز و نشیب‌های زیادی بوده است زیرا با هر تغییر و جابه‌جایی مدیران و به تبع آن سیاست‌ها و خط مشی‌ها، در کند یا تند شدن فرایند احداث و بهره‌برداری این پروژه تأثیر قابل توجهی ایجاد شده است.
از‌همین‌رو علیرضا منظری با توجه به اینکه در دوران خدمت خود در سازمان هواپیمایی کشوری از نزدیک در جریان این فراز و نشیب‌ها بوده، تصمیم گرفته تا گوشه‌هایی از روند این فعالیت‌ها را به رشته تحریر درآورد و برای قسمت‌هایی از آن نیز از اطلاعات دیگران بهره ببرد. به گفته این کارشناس ارشد حوزه هوایی، در این مجموعه به هیچ‌وجه تجزیه‌وتحلیل در نظر نبوده و نگارنده صرفاً در پی گردآوری مطالب بر حسب تاریخ انجام بوده است و فقط در برخی موارد به‌ناچار گلایه‌مندی‌های رایج را ذکر کرده است.
حال تین نیوز در صدد است تا بخش‌هایی از این کتاب منتشرنشده (در دست انتشار) را برای معرفی این ابرپروژه به تدریج در قالب تاریخ شفاهی سازمان هواپیمایی کشوری در اختیار مخاطبان قرار دهد. در همین راستا دپارتمان تاریخ شفاهی موسسه مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تین آمادگی خود را جهت مصاحبه با پیشکسوتان حوزه حمل و نقل هوایی کشور و ثبت تاریخ شفاهی این صنعت، اعلام می‌دارد.
قسمت شصت و نهم:
تعیین مدیریت بهره‌برداری
از ابتدای آغاز طرح فرودگاه جدید برای شهر تهران در کنار تعریف پروژه‌ها برای ایجاد مستحدثات و تسهیلات فرودگاهی همواره مدیریت بهره‌برداری فرودگاه از دغدغه‌های اساسی بشمار می‌رفت. در مقاطع مختلف به‌منظور تعیین مدیریت بهره‌برداری راهکارهای متفاوتی موردتوجه قرار می‌گرفت که ملاحظه و آگاهی از روند تعیین راهکارهای متفاوت و درنهایت روش انتخابی می‌تواند برای بهینه‌سازی مدیریت و بهره‌برداری فرودگاه امام خمینی (ره) در آینده مؤثر واقع شود.
۱-۴ ـ تأسیس مؤسسه مدیریت فرودگاه
مؤسسه تامز-آفا مهندسین مشاور فرودگاه بزرگ تهران علاوه بر انجام مطالعات برای برنامه، طراحی، نظارت و مدیریت کلی تمام پروژه به‌منظور اداره فرودگاه جدید نیز پیشنهاد تأسیس «مؤسسه مدیریت فرودگاه بین‌المللی تهران» را تدوین و در سال ۱۳۵۶ ارائه کرد. هدف آن ایجاد «یک سازمان مستقل به‌منظور سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی، اجرا، اداره و هماهنگی لازم برای تنظیم برنامه‌های بهره‌برداری و توسعه بعدی یک فرودگاه بین‌المللی است که علاوه بر ارائه خدمات فنی و رفاهی به جامعه به‌صورت یک واحد عظیم صنعتی برای آینده دور و نزدیک طراحی شده است.» برای نیل به این هدف مؤسسه مدیریت باید به‌منظور تأمین تخصص‌های فنی موردنیاز و تأمین منابع درآمدی کافی برای خودکفایی مالی برنامه‌ریزی دقیقی را انجام دهد. این برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی به نحوی تنظیم می‌شود که امکانات فنی لازم را جهت پیشبرد طرح‌های اجرایی و بهره‌برداری در اختیار هیئت‌مدیره قرار داده و منابع درآمدی را برای بهره‌گیری حداکثری جهت نگهداری و توسعه خدمات موردنیاز بدون دریافت بودجه از منابع عمومی تأمین می‌کند.
سازمان کلی: مؤسسه مدیریت که به‌صورت یک شرکت دولتی مستقل تشکیل می‌شود به‌عنوان شرکت مادر عمل کرده و خدمات موردنیاز که تمام جنبه‌های اداره و بهره‌برداری فرودگاه را دربر می‌گیرد از طریق شرکت‌های فرعی تأمین می‌کند که در زمینه‌های مختلف به وجود می‌آیند. در حقیقت مؤسسه مدیریت فقط عامل تصمیم‌گیرنده، سرمایه‌گذار و کنترل‌کننده بوده و شرکت‌های فرعی، واحدهای اجرایی می‌باشند که به‌صورت مستقل از یکدیگر عمل می‌کنند. شرکت‌های فرعی که هر یک درزمینه ویژه‌ای تخصص دارند به‌وسیله مدیریت مستقلی زیر نظر هیئت‌مدیره مؤسسه مدیریت اداره می‌شوند و تشکیلات سازمانی مستقلی با توجه به نیازهای خود در زمینه‌های اداری، مالی، فنی و اجرایی دارند.
اصول کلی سیاست‌های اجرایی شرکت‌های فرعی که از جانب مدیریت آن شرکت پیشنهاد می‌شود به‌وسیله هیئت‌مدیره مؤسسه بررسی و تصویب می‌شود ولی شرکت‌های فرعی در نحوه عملکرد و اجرا در قالب کلی مصوب استقلال عمل خواهند داشت. مؤسسه مادر کنترل شرکت‌های فرعی را به‌وسیله واحدهای مستقلی که مستقیماً زیر نظر هیئت‌مدیره فعالیت می‌کنند انجام می‌دهد و در حقیقت این واحدها مشاورین هیئت‌مدیره در زمینه‌های تخصصی مختلف از قبیل امور مالی، بازرگانی، اداری، حقوقی، مهندسین مشاور و غیره هستند.
اصول سرمایه‌گذاری: سرمایه‌گذاری اولیه که برای ایجاد فرودگاه تا شروع بهره‌برداری موردنیاز است باید با توجه به هزینه‌های اجرایی به حداقل کاهش داده شده و به کمک دولت انجام گیرد. سرمایه اولیه مؤسسه مدیریت که به این صورت تأمین می‌شود به‌صورت وام طویل‌المدت در اختیار مؤسسه مدیریت قرار گرفته و تاریخ باز پرداخت آن چند سال پس از شروع بهره‌برداری خواهد بود که طبق پیش‌بینی هیئت‌مدیره از درآمدهای حاصل از عملکرد فرودگاه کافی باشد. سرمایه‌گذاری برای توسعه آتی فرودگاه با توجه به نیازهای جامعه و استفاده‌کنندگان از محل درآمدهای حاصل از فعالیت فرودگاه تأمین خواهد شد.سرمایه شرکت‌های فرعی از محل سرمایه‌گذاری مؤسسه مدیریت در این شرکت‌ها تأمین می‌شود. این سرمایه‌گذاری به دو صورت می‌تواند انجام گیرد:
الف) سرمایه‌گذاری مستقیم به‌وسیله مؤسسه مدیریت برای واحدهایی از قبیل واحدهای برنامه‌ریزی، تدارکات و غیره که صرفاً خدمات در اختیار مؤسسه مدیریت یا سایر شرکت‌های فرعی می‌گذارند.
ب) سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به این معنی که مؤسسه مدیریت در قالب طرح فرودگاه بین‌المللی تهران اماکن و تجهیزاتی را تدارک دیده و در اختیار واحد مربوطه قرار می‌دهد و هزینه انجام شده جهت تدارک این اماکن و تجهیزات برآورد شده و به‌عنوان سرمایه‌گذاری مؤسسه در واحد مربوطه تلقی می‌شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمی‌کند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.