تی‌اودی؛ رویکردی خاص به برنامه‌ریزی یکپارچه زمین و حمل‌ونقل

ایده توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی بر اساس نظریات وضع کننده در کارگاه توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی مطرح و عنوان شد که «TOD» یک رویکرد خاص به برنامه‌ریزی یکپارچه زمین و حمل‌ونقل است.

به گزارش تین‌نیوز به نقل از وزارت راه و شهرسازی کارگاه توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی﴿کلان‌شهرهای آینده﴾ با حضور مهرداد تقی زاده معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی، مرضیه باریکانی سرپرست اداره کل ارزیابی‌های اقتصادی و مدیریت بهره‌وری حمل‌ونقل، امین ترفع مدیر کریدورهای بین‌ المللی معاونت حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی و کارشناسان دستگاه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌‌های تابعه در بخش حمل‌ونقل و شهرسازی برگزار شد.

شهاب الدین کرمانشاهی عضو هیئت علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران و مجری طرح بازنگری آیین نامه‌ طراحی راه‌های شهری ایران در این کارگاه به معرفی طرح ها و چارچوب اجرایی در شهرهای پیشگام توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی پرداخت.

همچنین در این کارگاه «ایده توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی بر اساس نظریات وضع کننده» از ۲۵ سال قبل تا کنون بازخوانی و فرصت های استفاده از TOD در شهرهای ایران نیز بررسی شد.  

کرمانشاهی گفت: بخشی از برنامه‌ریزی‌های شهری ما به سمتی رفته که استفاده از خودرو شخصی را اجتناب نا پذیر کرده است. یعنی اگر شهروند، خودرو شخصی یا امکان استفاده از خودرو را نداشته باشد  از بخشی از امکانات و فرصت‌های شهر ممکن است محروم شود.

وی افزود: در واقع توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل به دنبال ایجاد محدودیت برای استفاده از خودرو شخصی نیست بلکه وابستگی  به خودرو شخصی را کاهش می‌دهد. یعنی شهروند بدون داشتن خودرو باید حق دسترسی به امکانات شهری را داشته باشد. از این رو مردم نسبت به خودرو شخصی نه به عنوان وسیله ضروری بلکه برای پاسخ به نیازهای خود در زمان تمایل با صرف هزینه‌های آن نگاه می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران  بیان داشت: برای بخش عمده مردم مانند سالمندان، افراد کمتر از سن دریافت گواهینامه و حتی کسانی که تمکن مالی خرید وسیله را ندارند امکان استفاده از حمل‌ونقل همگانی فراهم باشد.

کرمانشاهی افزود: در حال حاضر وزارت راه و شهرسازی طرح پایلوت توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی در دو شهر پرند و قزوین و چگونگی رفع اشتباهات گذشته در دست بررسی قرار دارد.

وی تصریح کرد: در تعیین کاربری زمین شرایط طوری فراهم شده که مردم نمی‌توانند بدون خودرو شخصی به راحتی زندگی خود را سپری کنند. در پرند، پردیس و قزوین و شهرهای اطراف آن به دنبال این هستیم که چطور با استفاده از روش‌های مناسب تامین مالی  شبکه حمل‌ونقل همگانی  مناسب و کاهش وابستگی به خودرو شخصی را فراهم کنیم.

عضو هیئت علمی دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران  یادآور شد: در توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی مساله فقط حمل‌ونقل نیست بلکه برنامه ریزی و کاربری زمین نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.  بنابر این TOD یک رویکرد خاص به برنامه‌ریزی یکپارچه زمین و حمل‌ونقل است.

کرمانشاهی خاطرنشان کرد: توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی یک رویکرد  در چینش کاربری‌ها و فراهم کردن  شبکه حمل‌ونقل است  که شامل فضاهای تجاری، مسکونی، تفریحی، فضای سبز، تحصیلی و ... می‌شود اما این بار تمرکز بر افزایش تراکم در اطراف ایستگاه های حمل ونقل همگانی و دوم طراحی خودبسنده فضای پیرامون این ایستگاه‌ها است.

وی با بیان اینکه «افزایش تراکم مد نظر نظریه پردازان تی‌او‌دی از جنس برج‌ها و ساختمان‌های بلند مرتبه نیست» گفت: بلکه مدنظر آن‌ها ساختمان‌های کمتر از ۶ طبقه است تا مسائل درگیر با پدافند غیر عامل ، منظر شهری و تسلط ساختمان بر انسان را مخدوش نکند.

کرمانشاهی افزود: می‌توان با ایجاد تراکم مناسب و تلفیق  کاربری‌‌ها، بسیاری از دسترسی ‌ها را از طریق پیاده روی به ایستگاه‌های حمل‌ونقل همگانی فراهم واشتغال‌زایی مناسبی را ایجاد کرد. بدین ترتیب میزان وابستگی و اعتیاد به خودرو شخصی کاهش می‌دهد.

 این استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه شهرسازی اظهار داشت: طبق نظر پیتر کلتورپ، توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی دارای دو سطح است که سطح اول فاصله ۶۰۰ متری ایستگاه و سطح دوم کاربری‌‌هایی با مراجعه عمومی کمتر مانند مدارس و پارک سوارها است.

کرمانشاهی با اشاره به نظر کلتورپ در خصوص تی‌او‌دی شهری (URBAN TOD﴾ و تفاوت آن با تی‌او‌دی محله‌ای(NEIGHBOUR TOD) گفت: توسعه‌های اطراف ایستگاه‌های حمل‌ونقل همگانی از ایستگاهی به ایستگاه‌های دیگر می‌تواند متفاوت باشد، بخشی نقش شهری و فراشهری با تراکم و کاربری بیشتری و بخشی دیگر نقش‌های محلی با تراکم  کمتر و غلبه مسکونی بیشتر داشته باشد. اما این محله‌های خود بسنده غیر از تامین نیازهای خود از حمل‌ونقل عمومی مناسب برای دستیابی به مراکز کار و فعالیت نیز برخوردار باشند.

در این جلسه مطرح شد، توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی به صورت زمینه‌ای در شهرهای مختلف از شرایط متفاوتی برخوردار است و مسائل اقلیمی، اقتصادی و اجتماعی در هر شهر و منطقه بر طراحی توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل تاثیر گذار است.

پیتر کلتورپ معمار، برنامه‌ریز و طراح برجسته شهرسازی جهان و یکی از موسسان کنگره نیو اوربنیسم (new urbanism) است، وی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، مفهوم توسعه مبتنی بر حمل‌ونقل همگانی را در کتاب کلان‌شهرهای امریکایی آینده (Next American Metropolois) را مطرح کرد که امروزه در بسیاری از سیاستگذاری‌ و برنامه‌ریزی‌های شهری مناطق مختلف جهان مورد توجه قرار دارد.