◄ اهمیت به فضای روانی شهروندان با فضای سبز

بهروز جانی‌پور* : یکی از شاخص‌های ارتقای کیفی محیط شهری، نگرش تخصصی به اجزای ایجادکننده آن با فرایند علمی است. از اهرم‌های ارتقای شاخص‌های کیفی محیط‌های شهری، برون‌شهری و صنعتی، زیباسازی و بهره‌گیری از فضاهای سبز است.

بنابراین نگرشی دقیق‌تر برای شناسایی شاخص‌ها با حداکثر تطابق علمی و تجربی با شرایط اقلیمی منطقه، راندمان اکولوژیکی گیاهان منتخب و شاخص‌های اقتصادی، در احداث و نگهداری آن ضروری است.

مهندسان فضای سبز با شناخت صحیح از محیط‌های شهری، برون‌شهری و صنعتی، عوامل نامطلوب بر آن از جمله آلودگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را مد نظر قرار داده و با شاخص‌های زیبایی‌شناسی محیطی، در بستری از اصول طراحی فضاهای شهری و برون‌شهری، به روش کاملاً حرفه‌ای به پیرایش فضاهای سبز و مناظر خواهند پرداخت تا ضمن افزایش سطح زیبایی شهرها (پارک‌ها، میادین، بلوارها و...)، محوطه‌های روستایی، محوطه‌های ویژه شهری (بیمارستان‌ها، مؤسسات آموزشی، ادارات، مجتمع‌های مسکونی)، برون‌شهری و محوطه کاربری‌های صنعتی و ارتقای کیفی و کمی سرانه فضای سبز شهری، در کمک به پالایش و تلطیف هوا و کاهش گرمای فزاینده محیط حرکت کنند.

تحلیل و برنامه‌ریزی نظام‌های احداث و نگهداری فضاهای مذکور با رعایت کاهش هزینه‌ها و تدوین شاخص‌های ارزیابی در کنترل سیستم‌های اجرایی کشور، از توانایی‌های اختصاصی در حیطه تخصص دانش‌آموختگان است. انسان به‌صورت ذاتی نیازمند زندگی در طبیعت و ارتباط نزدیک با عناصر طبیعی است.

شهرنشینی بدون توجه به وجود فعال و پویای طبیعت نه‌تنها باعث نابودی بیشتر محیط‌زیست می‌شود، بلکه سلامت روانی جوامع انسانی را نیز دچار مشکل می‌کند. نیاز به وجود و گسترش علمی فضاهای سبز در شهرها در کنار زندگی ماشینی، نیازی ضروری و انکارناپذیر است.

دانش‌آموختگان رشته مهندسی فضای سبز با توجه به ماهیت این رشته که از تخصص‌های میان‌رشته‌ای Interdisciplinary محسوب می‌شود، ضمن کسب مهارت‌های تکمیلی در زمینه‌های طراحی و اجرای فضای سبز و منظرسازی، به‌طور کلی دارای دانش عمومی برنامه‌ریزی، طراحی، اجرا و مدیریت علمی فضای سبز هستند.

این مهندسان هنر به‌کارگیری اجزای زنده و ترکیب عناصر گیاهی و منظر نرم (Soft scape) را با عناصر معماری و منظر سخت (Hard scape) را که در طراحی منظر پایدار مطرح است، فرا گرفته و ضمن استفاده از اجزای زنده گیاهی (درختان، درختچه‌ها، گل‌ها، گیاهان زینتی، چمن‌ها و سایر گیاهان پوششی) برای آفرینش فضاهای سبز از سایر عناصر و سازه‌های غیر زنده (از جمله پرگولاها، آرک‌ها، آب‌نماها، توپیاری‌ها، آلاچیق‌ها، مجسمه‌ها، سنگفرش‌ها، مبلمان‌ها، سیستم‌های روشنایی و...) به‌عنوان مؤلفه‌های هنری یا مکمل در طراحی سود برده و در افزایش زیباسازی و بهبود شرایط اکولوژیکی محوطه‌های شهری، برون‌شهری و صنعتی متبحر می‌شوند.

به‌طور کلی ماهیت و نقش این رشته پرکردن فاصله‌های بین رشته‌های معماری، معماری منظر، باغبانی، طراحی شهری و طراحی محیط‌زیست شهری در به‌کارگیری مناسب و منطقی عناصر سبز در منظر است.

در شرح درس مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد مهندسی فضای سبز مصوب وزارت علوم، اهداف و وظایف دانش‌آموختگان این رشته مهندسی به‌تفصیل آمده است و مطالعه آن برای نیازمندان به تخصص مهندسی فضای سبز توصیه می‌شود.

همچنین به تمامی مدیران و دست‌اندرکاران فضاهای سبز و منظر شهری مانند شهرداری‌ها، سازمان پارک‌ها و فضاهای سبز شهری، سازمان‌های زیباسازی، سازمان‌ها و ادارات کل مسکن، راه‌وشهرسازی و دیگر کارفرماها پیشنهاد می‌کند برای بهره‌مندی علمی از فضاهای سبز مفید و زیبا و پایدار، حتماً از توان و تخصص مهندسان فضای سبز استفاده به عمل آورند.

*عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران

منبع: هفته‌نامه حمل‌ونقل