مذاکره بر سر نقشه راه در کردستان عراق

رئیس‌جمهور کشور همسایه روز چهارشنبه به تهران سفر می‌کند تا علاوه بر موضوعات دوجانبه، درباره رفراندوم در کردستان عراق با مقامات ایرانی مذاکره کند. میهمان چهارشنبه کسی نیست جز رجب‌ طیب اردوغان که حتی بیشتر از تهران و بغداد نگران استقلال احتمالی کردهای عراق است.

به گزارش ایسنا، اگرچه همه تحلیلگران به سران ایران و ترکیه توصیه می‌کنند در کنار رقابت همیشگی، رفاقت و حسن همسایگی را از یاد نبرند؛ اما سال‌هاست رابطه دو کشور در کج‌دارومریزی ‌کتمان‌نشدنی باقی مانده است. در همین احوال، هر مسئله‌ای حول محور دو کشور، می‌تواند تهران و آنکارا را به هم نزدیک کند؛ همان‌طور که این‌ روزها موضوع رفراندوم در اقلیم کردستان چنین نقشی را ایفا می‌کند.

اردوغان پیش از سفر به تهران گفته: «در جریان سفر به تهران درباره اوضاع شمال عراق با مقامات عالی‌رتبه ایران مذاکره خواهم کرد». او در سفر به تهران با حسن روحانی و مقام معظم رهبری ملاقات می‌کند: «پس از این دیدارها، نقشه راه را به‌طور جدی مشخص خواهیم کرد».

به نوشته روزنامه دیلی‌صباح، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در پارلمان این کشور گفت: نقشه راه ایران و ترکیه در پاسخ به همه‌پرسی بحث‌برانگیز استقلال در کردستان عراق و دیگر مسائل منطقه‌ای، ازجمله مذاکرات آستانه، پس از سفر به ایران مشخص خواهد شد.

همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق در حالی برگزار شد که علاوه بر بغداد، تهران و آنکارا نیز به صراحت مخالف آن بودند؛ اما اقدامات عملی ترکیه بیش از ایران بود. ترکیه در مرز با عراق، مانور نظامی برگزار کرد و مرزهای مشترک خود را با اقلیم بست؛ اما کار از این هم فراتر رفت و اردوغان در جلسه هیئت وزیران، مجوز حمله به مناطق کردنشین را هم گرفت و حتی گفت اربیل باید آماده حمله ناگهانی ترکیه باشد.

همان روزها بود که خط تماس تلفنی حسن روحانی با همتایانش در ترکیه، عراق و روسیه برقرار شد و گویی نتیجه مذاکرات تلفنی، اندکی از آتش تند اردوغان کاست. این در حالی است که تهران نیز تأکید کرد مرزهایش با منطقه اقلیم را در حالی به رسمیت می‌شناسد که این منطقه در مرز کشور عراق باقی بماند؛ نه زمانی‌که بخواهد جدا شود. اقلیم کردستان در میانه همه مخالفت‌ها و تهدیدها، همه‌پرسی را برگزار کرد و دوره زمانی دوساله برای تغییر و تحولات در این منطقه و هماهنگی با دولت مرکزی بغداد آغاز شد.

در این شرایط که آتش استقلال کردهای عراق زیر خاکستر گرم باقی مانده، رجب طیب اردوغان برای مذاکره و گفت‌وگو به تهران می‌آید. او البته در همین حال خطاب به فرماندهان ارشد نظامی ترکیه گفت: ما باز هم باید برای همه چیز آمادگی داشته باشیم. به گزارش ایرنا، اردوغان در دیدار با فرماندهان کل نیروهای زمینی، هوایی و دریایی و همچنین نایب‌رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور گفت: در سفر به تهران، نشست شورای ‌عالی همکاری راهبردی دو کشور ترکیه و ایران برگزار خواهد شد.

این در حالی است که روز گذشته ارتشبد خلوصی آکار، رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه، به تهران سفر کرد و علاوه بر ملاقات با رئیس‌جمهوری ایران با دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و سرلشکر باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، ملاقات و گفت‌وگو کرد. قرار است اردوغان پس از سفر به تهران، با دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی و کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، درباره موضوع رفراندوم مذاکره ‌کند.  

سفر اردوغان به تهران، علاوه بر موضوعات بالا، با محور مذاکرات آستانه نیز همراه خواهد بود. مذاکراتی که به ابتکار ایران، روسیه و ترکیه توانسته در سوریه آتش‌بس ایجاد کند و معارضان مسلح این کشور را پای میز مذاکره بکشاند. اگرچه ایران و ترکیه درباره سوریه اختلاف‌نظرهایی با هم دارند؛ اما تاکنون توانسته‌اند بر میز مذاکره به مدلی از همکاری دست پیدا کنند. در آخرین دور مذاکرات آستانه، بر سر «ادلب» به عنوان یکی از مناطق خارج از آتش‌بس در سوریه نیز توافق شد.  

رایزنی‌های رئیس ستاد ارتش ترکیه در تهران

در همین رابطه، ژنرال خلوصی آکار، رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه، بعدازظهر روز دوشنبه با دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور دیدار و پیرامون همکاری‌های دفاعی و امنیتی میان دو کشور و مقابله با تهدیدات و افزایش امنیت مرزهای مشترک گفت‌وگو کرد. به گزارش ایسنا، دریابان علی شمخانی با اشاره به روند تحولات امنیتی و دفاعی منطقه و اجرائی‌‌سازی توافق‌های صورت‌گرفته در نشست آستانه میان ایران، روسیه و ترکیه درباره بحران سوریه، حل‌وفصل سریع‌تر بحران در منطقه را زمینه‌ساز دستیابی به امنیت پایدار و محدودشدن دخالت‌های نامشروع قدرت‌های فرامنطقه‌ای دانست: «پیشبرد توافقات صورت‌گرفته میان نیروهای مسلح دو کشور، گام مهمی در مسیر مقابله با تروریسم و تقویت توان دفاعی کشورهای اسلامی خواهد بود».

دبیر شورای ‌عالی امنیت ملی کشورمان رویکرد خودسرانه برخی مسئولان اقلیم کردستان عراق را در برگزاری همه‌پرسی، غیرمسئولانه و ناشیانه عنوان کرد و افزود: توجه‌نکردن به اقتضائات زمانی و امنیتی و پیگیری اهداف عشیره‌ای در این اقدام، موجب کاهش تمرکز بر مبارزه با تروریسم تکفیری به عنوان مهم‌ترین تهدید منطقه و انتقال سریع آثار زیان‌بار امنیتی به اقلیم کردستان عراق می‌شود. او بر ضرورت مهار و مدیریت پیامدهای بی‌ثبات‌ساز در اقلیم کردستان عراق، تأکید کرد و افزود: هماهنگی سه‌جانبه دولت‌های عراق، ترکیه و ایران با هدف پیگیری درخواست‌های بغداد برای جلوگیری از اثرگذاری منفی تحولات اقلیم کردستان بر عملیات نهایی پاک‌سازی کامل این کشور از فتنه تروریسم، اجتناب‌ناپذیر است.

ژنرال خلوصی آکار، رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه، نیز با تأکید بر حمایت قاطع از دولت مرکزی عراق و لزوم حفظ یکپارچگی این کشور، تصریح کرد: ایران، عراق و ترکیه با همکاری مشترک از اجرای طرح‌های تجزیه‌طلبانه در منطقه جلوگیری خواهند کرد. وی با اشاره به نقش سازنده جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تروریسم افزود: مرزهای دو کشور مرز دوستی بوده و اجازه ناامن‌کردن آن را به گروه‌های تروریستی نخواهیم داد.

گسترش همکاری‌های نظامی ایران و ترکیه

همچنین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان و رئیس ستاد ارتش ترکیه روز گذشته با هم ملاقات کردند و در این دیدار، ضمن تأکید بر گسترش دامنه همکاری‌های نظامی دو کشور، همه‌پرسی در شمال عراق را مورد پذیرش ایران و ترکیه ندانستند. در دیدار رؤسای ستاد کل نیروهای مسلح ایران و ستاد ارتش ترکیه طرفین بر تمامیت ارضی کشور عراق تأکید کردند و اجرای قانون اساسی عراق را محور مذاکرات اقلیم کردستان و دولت عراق عنوان کردند. به گزارش ایرنا، ژنرال خلوصی آکار، رئیس ستاد ارتش ترکیه، پس از این دیدار در نشست خبری با همتای خود اظهار کرد: علاوه بر همکاری‌های سیاسی و اقتصادی بین ایران و ترکیه، سعی می‌کنیم روابط و همکاری‌های نظامی را گسترش دهیم، به‌ویژه در مبارزه با تروریسم و تأمین امنیت مرزهای دو کشور به طور متقابل به توافق رسیدیم.

رئیس ستاد ارتش ترکیه خاطرنشان کرد: برای گسترش همکاری‌های نظامی تلاش‌های ما ادامه خواهد داشت. در ادامه سردار سرلشکر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان، نیز با ابراز خرسندی از سفر رئیس ستاد ارتش ترکیه به ایران، گفت: امید داریم این سفر موجبات نزدیکی دو کشور و تقویت امنیت ایران و ترکیه را به همراه داشته باشد.

وی درباره تهدیدات مشترک و موضوعاتی که در منطقه پیرامون دو کشور وجود دارد، بیان کرد: از جمله این مسائل، مسئله همه‌پرسی کردستان عراق است که دو کشور مواضع مشترک و یکسانی با تأکید بر یکپارچگی و تمامیت ارضی کشور عراق دارند. هر دو بر عدم قبول همه‌پرسی نظر مشترک دارند. همچنین در رابطه با توفیقاتی که ارتش‌های عراق و سوریه در مقابله با داعش و در رابطه با آزادسازی سرزمین‌های اشغال‌شده داشتند، مذاکره کردیم؛ ان‌شاءالله بتوانیم کمک کنیم تا هر دو کشور به امنیت برسند.

پیش از این، سرلشکر باقری، به ترکیه سفری داشت و درباره همکاری‌های نظامی دو کشور مذاکراتی انجام گرفته بود. چهارشنبه گذشته نیز عثمان الغانمی، رئیس ستاد ارتش عراق، در تهران با سرلشکر باقری دیدار و گفت‌وگو کرد.