از هدفگذاری صادرات ۹۵ جانمی‌مانیم

البته به اینها اجرایی نشدن بسته حمایت از صادرات غیرنفتی را هم باید اضافه کرد که سال تمام شد اما هنوز شاهد تزریق بودجه لازم از سوی دستگاه‌های مربوطه نیستیم. آمار صادرات‌غیرنفتی کشور در ۹ماه ابتدایی ۹۵ از مرز ۳۱ میلیارد دلار گذشت، این در حالی است که مقرر بود پرونده تجارت سال ۹۵ با ۵۰ میلیارد دلار صادرات کالا بسته شود؛ ضمن اینکه رشد هر ماه صادرات غیرنفتی به گونه‌ای است که این پرسش مطرح می‌شود، آیا در ۳ماه پایانی سال این رقم محقق خواهد شد؟آمار ۹ماه ابتدایی امسال همچنان با دستاورد مطلوب دولت یعنی تراز مثبت تجاری همراه بود و همچنان صادرات غیرنفتی با ارزش ۳۱ میلیارد و ۵۹۳ میلیون دلار از واردات ۳۱ میلیارد و ۵۳۸ میلیون دلاری پیشی گرفت. براساس آمار گمرک در این مدت صادرات غیرنفتی کشور رشد ۹/۰۵ درصدی و واردات نیز رشد ۴/۳۸ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته تجربه کرد. سال گذشته ۲۸میلیارد و ۹۸۰ میلیون دلار کالا از کشور صادر شد که از فروردین تا آذر امسال، تشریفات گمرکی ۹۱ میلیون و ۲۶۲ هزار تن کالای صادراتی و ۲۴ میلیون و ۸۶۷ هزار تن کالای وارداتی در گمرکات سراسر کشور انجام شده است.

تخصیص تسهیلات باید به‌موقع باشد
مدیرکل دفتر توسعه صادرات کالا سازمان توسعه تجارت در واکنش به آمار تجارت خارجی کشور، اظهار کرد: برای تحقق هدفی که در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای صادرات غیرنفتی تعیین شد به دنبال تامین الزامات هستیم که متاسفانه روند تخصیص اعتبارات بسیار کند است. محمود بازاری در گفت‌وگو با گسترش تجارت در پاسخ به این پرسش که آیا با این رقم صادرات غیرنفتی، به هدف ۵۰ میلیارد دلار کالا در سال ۹۵ خواهیم رسید؟ گفت: هنوز ۳ماه تا پایان سال باقی مانده و باید امیدوار بود. وی با اشاره به تاثیر مشکلات روابط بانکی با دنیا که هنوز به طور کامل رفع نشده، ادامه داد: سازمان توسعه تجارت با بخش‌های مختلف در حال رایزنی و مذاکره برای تامین اعتبارات است و در این میان تنها انتظار ما این است که اگر قرار باشد بودجه‌ای تزریق شود، به موقع باشد، نه زمانی که دیگر دیر شده؛ چه بسا از مسیر هدفمند خارج خواهیم شد. به گفته بازاری، روند تخصیص بودجه تعیین شده در بسته حمایت از صادرات غیرنفتی به کندی طی می‌شود که باید سرعت گیرد. ضمن اینکه شبکه بانکی نیز باید از بروکراسی‌ها کم کند تا اعطای تسهیلات با مشکلی مواجه نباشد. برای صادرات باید اقدامات را به سرعت انجام داد. مدیر کل دفتر توسعه صادرات کالا سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: بخشی از مبالغی که باید از سوی صندوق توسعه ملی تخصیص پیدا می‌کرد، در بانک توسعه صادرات سپرده‌گذاری شد که البته بخش عمده‌ای باقی مانده است، این در حالی است که هنوز بوده‌ای از سوی سازمان برنامه تخصیص نیافته است.

چین همچنان بزرگترین خریدار و فروشنده
در این مدت میعانات گازی با ۵ میلیارد و ۱۲۴ میلیون دلار، عمده‌ترین کالای صادراتی کشور بود که ۲۲/۱۶درصد از کل صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص داده است. گازهای طبیعی مایع شده نیز با یک میلیارد و ۹۵۲ میلیون دلار و سهم ۶/۱۸ درصدی در رتبه بعدی قرار دارند و پس از آن به ترتیب روغن‌های سبک و فرآورده‌ها (به جز بنزین) با یک میلیارد و ۲۳۰ میلیون دلار و سهم ۳/۸۹ درصدی، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده با یک میلیارد و ۶۷ میلیون دلار و سهم ۳/۲۸ درصدی و پروپان مایع‌شده با ۸۶۸ میلیون دلار و سهم ۲/۷۵ درصدی جای می‌گیرند. اقلام عمده وارداتی در ۹ ماه سال ۱۳۹۵ به ترتیب شامل ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و ۱۵ میلیون دلار، لوبیای سویا به ارزش ۶۵۶ میلیون دلار، قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری به ارزش ۶۰۵ میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوری به ارزش ۵۴۴ میلیون دلار و برنج به ارزش ۵۲۷ میلیون دلار بود. ترخیص برنج در آذر بنابر مصوبه هیات وزیران، از سوی شرکت تعاونی‌های مرزنشینان یا از محل ارزش افزوده مناطق آزاد انجام شده است.

چین در صدر واردکنندگان کالای ایرانی
چین همچنان بزرگترین خریدار کالاهای ایرانی است، به طوری که از فروردین تا آذر امسال حجم صادرات غیرنفتی ایران به چین به ۵ میلیارد و ۶۹۷ میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال گذشته ۷/۰۵درصد افزایش داشته است. پس از چین به ترتیب امارات متحده عربی با ۵ میلیارد و ۵۰ میلیون دلار، عراق با ۴میلیارد و ۵۷۳ میلیون دلار، ترکیه با ۲ میلیارد و ۷۱۹ میلیون دلار و جمهوری کره با ۲ میلیارد و ۳۳۳ میلیون دلار قرار دارند.

رشد تجارت با آلمان
آمار تجارت خارجی کشور تا پایان آذر نشان می‌دهد رتبه‌های نخست تا چهارم کشورهای عمده صادرکننده کالا به ایران به ترتیب به کشورهای چین با ۷ میلیارد و ۵۱۰ میلیون دلار، امارات متحده عربی با ۵میلیارد و ۱۰۳ میلیون دلار، جمهوری کره با ۲ میلیارد و ۵۰۳میلیون دلار و ترکیه با ۲ میلیارد و ۱۸ میلیون دلار اختصاص دارد. برپایه این آمار، روند واردات ایران از این کشورها در مجموع کاهشی و به ترتیب ۲/۳۷ درصد، ۱۰/۰۱ درصد، ۸/۱ درصد و ۹۸۹ درصد کمتر شده است، اما واردات ایران از آلمان که پنجمین کشور عمده طرف معامله با کشورمان بود، ۳۸/۲۲ درصد افزایش داشته و در این مدت به یک میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار رسیده است. واردات ایران از سایر کشورها نیز در این مدت در مجموع بیش از ۱۹/۹ درصد رشد داشته است.

ضرورت افزایش سهم جهانی
محمد لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات با بیان اینکه ایران در حوزه اقتصاد باوجود ظرفیت‌ها و موقعیت‌هایی که دارد به جایگاه واقعی خود نرسیده، اظهار کرد: سهم ما در تجارت خارجی جهان ۰/۳درصد است، با اینکه حداقل سهم ما باید یک درصد باشد، اگرظرفیت‌سازی داشته باشیم می‌توانیم این رقم را تا دو برابر افزایش دهیم. وی با اشاره به اینکه اگر ابلاغیه ۱۴۰۴ به درستی اجرایی می‌شد می‌توانستیم جزو نخستین‌ها در منطقه باشیم، افزود: سهم ما از بازار صادرات و واردات را تجارت خارجی و تراز تجاری مشخص می‌کند. رییس کنفدراسیون صادرات با اشاره به اینکه در حال حاضر تراز تجاری مثبت است، گفت: شاید مثبت بودن تراز تجاری ناشی از محدودیت واردات باشد اما اکنون تجارت ما متعادل شده و تراز به نفع صادرات است. به گفته لاهوتی، هرچه واردات ما از کشورهای صاحب فناوری بیشتر باشد، ما می‌توانیم تولید را به سطح بالاتری افزایش دهیم اما باید توجه داشت که تراز مثبت با افزایش صادرات حفظ شود و این زمانی حفظ می‌شود که صادرات ما ۲۰ درصد و واردات ۱۰ درصد رشد داشته باشد.

واردات در راستای توسعه صنایع
فرهاد احتشام‌زاد، رییس فدراسیون واردات با بیان اینکه ما در چند حالت معتقد به واردات هستیم، اظهار کرد: نخست در شرایطی که توان تولید داخل برای یک کالا وجود ندارد و دوم زمانی که ارزش افزوده تولید یک کالا در کشور به اندازه کافی نباشد که البته کالاهای استراتژیک شرایط متفاوتی دارند. وی با بیان اینکه زمانی که تقاضا بیش از عرضه باشد هم واردات، سیاست مناسبی نیست، اظهار کرد: توجه به فضای بین‌المللی در واردات و اینکه واردات مستلزم انتقال دانش باشد یک موضوع با اهمیت است. احتشام‌زاد با اشاره به اینکه برجام بر تغییر بازی طرف‌های تجاری ما تا حد زیادی تاثیر مثبت داشته، افزود: گلوگاه دیگری که پس از برجام داشتیم تعیین موضع امریکا در برابر ایران بود که پس از انتخابات امریکا، سایر کشورها رفتار و موضع خود را در برابر ایران روشن می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه کشورهای اروپایی ارزش اقتصاد ایران را می‌دانند و روابط تجاری با ایران برای آنها ارزشمند است، افزود: ما باید انتظار داشته باشیم بازیگران تجاری ما در فضای بین‌الملل تغییر کنند و این تغییر بیشتر به سمت کشورهای اروپایی سوق پیدا کند. رییس فدراسیون واردات با اشاره به اینکه هر کشوری در دنیا با یک صنعت خاص شناخته می‌شود، اظهار کرد: گستردگی کار ما به واسطه تحریم‌هایی که داشتیم باعث شده نتوانیم عمق زیادی داشته باشیم؛ بنابراین زمان آن فرا رسیده که واردات ما هدفمند شده و برای ورود صنایعی که می‌خواهیم تعمیق بیشتری در آن داشته باشیم و کالاهایی که ارزش افزوده زیادی ندارند، مدیریت بهتری پیاده کنیم.

در آخر اینکه...
ایران مدتی است که میزبان و مهمان کشورهای خارجی –به‌ویژه اروپا- شده و در این رفت و آمدها رایزنی‌ها بر افزایش تجارت دوطرف متمرکز است. نگاهی به آمار تجارت خارجی کشور نشانگر آن است که در پسابرجام حجم واردات از برخی کشورها با روندی تصاعدی در حال افزایش است. آلمان ازجمله کشورهایی است که حجم صادرات خود به ایران را در ماه‌های گذشته به‌صورت چشمگیری افزایش داده و در حال بازگشت به جایگاه خود به عنوان یکی از شریکان اصلی ایران در عرصه تجارت است. از سوی دیگر برخی کشورها هم که در سال‌های گذشته سهم چندانی از بازار ایران نداشتند در سال جاری موفق به افزایش صادرات خود به ایران شده‌اند. هرچند این کشورها در رتبه‌های بالای این جدول قرار ندارند اما درصد افزایش صادرات آنها به ایران نسبت به سال گذشته، بسیار قابل توجه است. یکی از این کشورها روسیه است که در ماه‌های گذشته به سهم قابل‌توجهی از بازار ایران دست پیدا کرده است. هرچند رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه می‌گوید میزان کنونی تجارت میان دوکشور رضایت‌بخش نیست اما شواهد نشان می‌دهد کشور روسیه سهم مناسبی از بازار ایران را از آن خود کرده استرشد چشمگیر صادرات این کشورها به ایران در این مدت کوتاه نشان می‌دهد بازارهای هدف تجاری ایران تغییر کرده و واردات از کشورهای صاحب فناوری مانند آلمان، کمک زیادی به توسعه و پیشرفت صنایع ایران خواهد داشت. ضمن اینکه تخصیص بودجه و تامین اعتبار برای صادرات در صورتی موثر واقع می‌شود که به موقع و در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود.