راهکارهای مجلس برای بحران ایرلاین‌ها

تین نیوز | «تدوین آیین‌نامه رعایت حقوق مسافران هوایی»؛ این دستور کار جدیدی روی میز کمیسیون عمران است. دستور کاری که شاید به صحن علنی مجلس بیاید و تا چند ماهی دیگر تبدیل به یک قانون شود. مجلسی‌ها حالا می‌خواهند برای دفاع حقوق مسافران هوایی، از تاخیر در پرواز گرفته تا افزایش پلکانی قیمت‌ بلیط‌ها آستین بالا بزنند.
حقوقی که طی سالیان متعدد آنقدر نقض شده که دیگر عادی به نظر می‌رسد.

مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون عمران درباره این آئین نامه جدیدی که مجلسی‌ها می‌خواهند تبدیل به قانون کنند، گفته است: «با تدوین این آیین نامه نرخ بلیط با مصوبه قانونی اجرا شده و در صورت بروز تخلف در این باره، دستگاه‌های مسئول طرف حساب شرکت‌های هواپیمایی خواهند بود.» او درباره تاخیر پروازها هم توضیح داده که «مسئولان باید بدانند که احترام به حقوق مردم درهمه حال واجب بوده و برای رفع ایرادات هواپیما که منجر به تاخیر پرواز می‌شود؛ فکری اساسی کنند.» او گفته: «تدوین دستورالعمل تعیین نرخ بلیط هواپیما با همفکری دولت و مجلس بهترین راهکار برای دفاع از حقوق مسافران است.» اما آیا فقط صدور یک دستورالعمل می‌تواند حقوق مسافران هوایی را تضمین کند؟ یک نگاه گذرا به وضعیت ایرلاین‌های کشور کافی است تا مشخص شود که جواب این سوال منفی خواهد بود.

ایرلاین‌هایی که هم اکنون دچار مشکلات مالی فراوانی هستند و در همین حال امکان کافی برای تامین قطعات هواپیماها و نوسازی ناوگان هوایی‌شان ندارند. تازه همین نرخ بالای بلیط‌های پرواز برای برخی ایرلاین‌ها همچنان صرفه اقتصادی چندانی در بر ندارد. درحال حاضر به علت محدودیت در واردات هواپیما به کشور به دلایلی چون تحریم بسیاری از هواپیماها فرسوده هستند که این خود بر هزینه نگهداری و تعمیر آنها می‌افزاید. هزینه‌ای که نهایتا خود را در افزایش قیمت بلیط‌ها نشان می‌دهد.
به طور مثال شرکت هواپیمایی آسمان با داشتن بیش از 60 فروند هواپیما تنها از 15 فروند آن به علت هزینه های بالای تعمیر و نگهداری استفاده می‌کند. همین هم باعث می‌شود تا افق چندان روشنی برای کاهش یک طرفه بلیط هواپیماها وجود نداشته باشد. موضوعی که نمایندگان مجلس و اعضای کمیسیون عمران هم به خوبی به آن آگاه هستند. از همین روست که مهرداد لاهوتی در ادامه سخنان خود گفته است: «ضرورت نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی و همچنین خرید هواپیماهای نو بسیار جدی است و توجه به امنیت جان مسافران بیش از توجه به کاهش نرخ بلیط ها باید مدنظر مسئولان واقع شود.» با این اوصاف مجلسی‌ها چگونه می‌توانند به اجرایی شدن آئین نامه خود امیدوار باشند؟

چشم به راه رفع تحریم‌ها
حالا خیلی‌ها و از جماله مجلسی‌ها برای بر طرف شدن عمده مشکلات حمل و نقل هوایی کشور در کوتاه‌مدت چشم به لغو تحریم‌ها دوخته‌اند. تحریم‌هایی که متوسط سن هواپیماهای ایران را از مرز 25 سال هم گذرانده است. با این سن ایران یکی از فرسوده‌ترین ناوگان‌های حمل و نقل هوایی را در اختیار دارد. آن هم در منطقه‌ای که کشورهایی چون امارات، قطر، ترکیه و عربستان خود را به غول‌های جهانی صنعت حمل و نقل هوایی نزدیک کرده و گاه در مواردی آنها را نیز پشت سر گذاشته‌اند.
حتی در شرایطی که ایران و کشورهای 1+5 به یک توافق نهایی نزدیک شده‌اند، مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی گفته که «ذاکرات ایرلاین ها به طور مستقیم با شرکت های سازنده هواپیما بعید به نظر می‌رسد و همچنان مذاکرات برای خرید هواپیما و ورود قطعات باید از طریق دولت و نمایندگان دولت ادامه یابد.» البته او این نکته را نیز کتذکر می‌شود که «اگر تیم مذاکره کننده بتواند در مذاکرات 3 ماه آینده تحریم های مربوط به صنعت هوانوردی را لغو کنند در آن زمان می‌توان گفت،‌ بسیاری از مشکلات صنعت هوایی از جمله نوسازی ناوگان، تعمیر هواپیماهای زمینگیر و غیره رفع می شود.» البته اینها در حالی است که در صورت رفع تحریم‌ها هم شرکت‌های هواپیمایی به سرمایه هنگفتی برای واردات هواپیما و نوسازی ناوگان خود احتیاج دارند. هزینه‌ای که هم اکنون دستشان خالی از آن است و می‌گویند دولت باید در آن صورت به آنها اجازه استفاده از تسهیلات صندوق توسعه ملی را بدهد. 

کنسرسیوم ایرلاین‌ها راهکار کاهش هزینه‌ها
لزوم برداشت از صندوق توسعه ملی توسط ایرلاین‌ها البته فقط حرف خود آنها نیست. مجلسی‌ها هم در این زمینه با مدیران شرکت‌های هواپیمایی هم‌نظر هستند. از جمله سید بهلول حسینی، عضو کمیسیون عمران مجلس در این باره گفته: «به طور حتم بازسازی هواپیماها بدون حمایت مالی دولت امکان پذیر نیست. برداشت از صندوق توسعه ملی برای نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی جهت حفظ جان مسافران و ایجاد امنیت در پروازها، امری انکارناپذیر است که متاسفانه با کوتاهی مسئولان مورد بی مهری واقع شده است.» حسینی معتقد است: « نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی و همچنین خرید تجهیزات برای آنها نیازمند پول‌های بسیاری است که بدون حمایت دولت این مهم امکان پذیر نیست.» او البته به نمایندگی از کمیسیون عمران برای تقویت ایرلاین‌ها و نهایتا بالا بردن کیفیت خدمات آنها و کاهش هزینه‌هایشان برای مسافران از طرح دیگری خبر می‌دهد. طرحی جدای از تدوین آیین نامه رعایت حقوق مسافران هوایی.
او می‌گوید که کمیسیون عمران همزمان مشغول بررسی پیشنهادی برای ایجاد کنسرسیوم‌هایی توسط ایرلاین‌های کوچک است. او گفته: «با ایجاد کنسرسیوم علاوه بر کاهش هزینه‌های ایرلاین ها شاهد افت نرخ بلیط ها نیز خواهیم بود. باید با دستورکار قرار دادن کنسرسیون ایرلاین‌های کوچک در صنعت حمل و نقل به کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی مسافران در این زمینه اقدام کرد.» این پیشنهاد هم هنوز در کمیسیون عمران مجلس در دست بررسی است و تا تبدیل به یک طرح قابل ارائه شود، نیاز به زمان دارد.

نماینده مردم میانه در مجلس با اشاره به مشکلات بی‌شمار سازمان‌های هواپیمایی در کشور که به ناچار هزینه‌های بیشماری را بر مردم تحمیل می‌کند، افزوده: «با ایجاد کنسرسیوم هزینه‌های فرودگاهی، فروش بلیط، تعمیرات و مابقی هزینه‌ها توسط همه اعضا پرداخت شده و بنابراین هزینه‌ها کاهش می‌یابد.» وی با تاکید بر اینکه طرح کنسرسیوم ایرلاین ها باید در وزارت راه و شهرسازی به جد مورد بررسی واقع شود، تاکید کرده: «زمانی که می‌توان با ادغام ایرلاین‌ها به کاهش هزینه‌ها در آن ها کمک کرد نباید سیاست دیگری در این رابطه دنبال شود.».

با این اوصاف هنوز معلوم نیست که راه مجلسی‌ها برای بهبود وضعیت حمل و نقل هوایی کی و کجا به مقصد می‌رسد. خصوصا در شرایطی که دولتی‌ها هنوز درباره این دو پیشنهاد نظری ارائه نکرده‌اند. با این حال همینکه مجلس بعد از چند سال افزایش جدی قیمت بلط‌های هواپیما و البته افت همزمان کیفیت خدمات آنها به فکر پیدا کردن راهکاری برای تغییر در وضعیت ایرلاین‌ها افتاده شاید خبر خوبی باشد. ایرلاین‌هایی که نمی‌دانند باید چشم به راه رفع تحریم‌ها باشند یا از همین الان در فکر یافتن منابع مالی لازم برای نوسازی ناوگان‌شان.