معمای بزرگراه شمال

تین نیوز | وزیر محترم راه‌وشهرسازی طی حکمی یکی از معاونان خود را به‌عنوان مسوول بزرگراه شمال منصوب کردند تا ایشان معمای احداث این بزرگراه را حل کرده و به بهره‌برداری برساند. حدود شش‌ماه قبل نگارنده با یکی از مقامات مهم تصمیم‌گیر در این زمینه ملاقات و مذاکره‌ای داشت که ذیلا درج می‌شود.

نگارنده: می‌دانید که بزرگراه شمال در صورت احداث، چنددرصد ترافیک راه‌های چهارگانه قبلی یعنی جاده تهران- رشت، تهران- چالوس، تهران- آمل و تهران- قائمشهر (جاده فیروزکوه) را به خود جذب می‌کند.
مقام مسوول: احتمالا 30درصد از ترافیک هر یک از جاده‌ها را به خود جذب می‌کند.
نگارنده: طبیعی است وقتی طول بزرگراه 130کیلومتر و بدون هرگونه مانع و تقاطع است و سرعت متوسط آن 110کیلومتر باشد استقبال بیشتری از آن می‌شود. حال همین عدد30درصد از هر یک از جاده‌های موجود را برای آن در نظر می‌گیریم. بر این اساس نه‌تنها در روزهای تعطیل بلکه در روزهای عادی ترافیک زیادی روی این جاده خواهد بود.
مقام مسوول: درست است ولی ترافیک اصلی روزهای تعطیل خواهد بود.
نگارنده: آیا ورودی جاده قبلی چالوس به شهر چالوس و جاده کناره را دیده‌اید؟
مقام مسوول: بله، در این نقطه توقف اتومبیل‌ها زیاد است و به زحمت راه خود را باز می‌کنند.
نگارنده: در روزهای تعطیل چه تعداد اتومبیل پشت ورودی چالوس متوقف می‌شوند؟
مقام مسوول: بسیار زیاد. توقف اتومبیل‌ها گاهی به ده‌ها‌کیلومتر می‌رسد.
نگارنده: و مردم ساعت‌ها در پشت ورودی چالوس متوقف می‌شوند یا با سرعت قدم انسانی حرکت می‌کنند.
مقام مسوول: بله.
نگارنده: البته اتومبیل‌ها در فضای آزاد هستند و معمولا هوای آن منطقه خوب و فرحبخش است هرچند برخی اوقات سرد است ولی مردم در داخل اتومبیل‌ها هستند و حداقل هوای تازه می‌توانند تنفس کنند.
مقام مسوول: بله، ولی به‌هرحال معطل می‌شوند و ممکن است عصبی شوند.
نگارنده: نیاز به دستشویی و توالت به‌خصوص برای اطفال هم خواهند داشت.
حال تصور کنید مردم از بزرگراه بخواهند وارد جاده کناره شده به سمت شرق و غرب حرکت کنند یا وارد شهر چالوس شوند. همین توقف و معطلی برایشان خواهد بود به‌خصوص آنکه به‌جای یک باند جاده فعلی از سه یا چهارباند می‌خواهند وارد شوند.
مقام مسوول: و توقف می‌کنند.
نگارنده: با این تفاوت که در هوای آزاد توقف نمی‌کنند و در تونل‌های بسیار بلند مجبور به توقف می‌شوند.
مقام مسوول: بله.
نگارنده: چه بر سر مردم می‌آید؟
مقام مسوول: (با لبخند تلخ) می‌میرند!
نگارنده: پس این بزرگراه به‌جای آنکه قاتق نان شود، قاتل جان‌ها می‌شود.
مقام مسوول: بله باید ورودی به چالوس را درست کرد.
نگارنده: ورودی شهر چنین کششی نخواهد داشت. همه خیابان‌های شهر را نمی‌توانید گشاد کنید و جاده کناره هم چنین کششی نخواهد داشت. همین الان در بسیاری نقاط جاده راهبندان می‌شود.
مقام مسوول: چه باید کرد.
نگارنده: راه کناره فعلی فقط کشش ترافیک محلی را دارد به‌خصوص در فصل محصولات کشاورزی که بسیاری از زمان‌های سال را در برمی‌گیرد. ترافیک محلی بسیار زیاد شامل سواری، مینی‌بوس، اتوبوس، کامیون، وانت، موتورسیکلت، تراکتور، تریلر، تیلر و حتی چارپایان است و مراکز خرید و تفریح و برج‌هایی که ساخته شده و در دست ساخت است راهبندان‌های محلی ایجاد می‌کند.
مقام مسوول: این حرف‌ها که راه‌حل نشد.
نگارنده: مقصود مقدمه‌ای بر راه‌حل است. راه‌حل آن است که اتومبیل‌هایی که از بزرگراه به چالوس می‌رسند باید وارد جاده‌ای شوند که بدون مانع به راه خود ادامه دهند و توقفی در گلوگاه چالوس نداشته باشند. تنها راه‌حل موجود ساخت یک جاده روی جاده فعلی کناره است که اتومبیل‌ها وارد آن شوند و نه جاده کناره.
مقام مسوول: راجع به آن فکر کرده‌اید؟ می‌توانید توضیح بیشتری بدهید؟
نگارنده: بله. لازم است بگویم طرحی را دیده‌ام که از آستارا می‌خواهند در دریا جاده‌ای احداث کنند که قطار هم از روی آن عبور کند. احداث این جاده نه ممکن است و نه اقتصادی و مربوط به قرن 22 خواهد بود. اما پیشنهاد من احداث جاده‌ای روی جاده فعلی است به این‌صورت که اولا هیچ نیازی به خرید زمین، ازبین‌بردن مزارع، خاک‌برداری و زیرسازی ندارد. ثانیا حتی با روش سنتی (احداث شمع، تیرهای اصلی و فرعی پیش‌ساخته و سقف در جای بتنی) می‌توان کارگاه‌های متعددی در طول جاده ایجاد کرد و همه کارگاه‌ها با هم کار کنند. می‌توان در دوسال کار را تمام کرد. البته روش‌های مدرن احداث جاده می‌تواند کار را سهل‌تر کند. ولی با این روش ترافیک جاده فعلی هم آسیبی نخواهد دید.
مقام مسوول: حرف درستی است ولی پول نداریم.
نگارنده: پس بهتر است پولی هم خرج بزرگراه شمال نکنید. پول خرج می‌کنید که مساله جدیدی درست شود. پول هنگامی باید خرج شود که مساله‌ای را حل کند نه‌آنکه جاده قاتل بسازید و بعد پلیس راهور اجازه تردد از روی آن را ندهد. فقط منابع طبیعی سرراه را خراب کرده‌اید و پولی را که می‌توانستید با آن کار بهتری کنید حرام کرده‌اید.
مقام مسوول: می‌توانید پیشنهادتان را کتبا بدهید.
نگارنده: حتما.
***
یک‌هفته بعد کتبا گزارش طرح داده شد. پاسخ کارشناسی آن بود که بودجه برای این کار نداریم. البته به‌نظر می‌رسد جرات طرح و حل مساله در وزارتخانه وجود نداشته باشد. در حالی‌که معتقدم وزیر محترم شخص خوشفکر و دوراندیشی است. حال چگونه می‌شود که آینده‌نگری خود را در سایه تداوم کار بزرگراه قرار دهیم.
یقین دارم که اگر بخواهیم کار بزرگراه را ادامه دهیم اول باید مساله گلوگاه چالوس را حل کنیم و سپس وارد کار تکمیل احداث بزرگراه شویم. پاسخ چیست؟
اگر موضوع را حیاتی یا حداقل لازم بدانیم راه‌حل مالی و اجرایی آن پیدا می‌شود.