رقابت چین و هند در بنادر چابهار و گوادر
مجله دیپلمات ژاپن، رقابت چین و هند برای توسعه بازارهای خود از طریق بنادر مهم «چابهار» در ایران و «گوادر» در پاکستان را مورد توجه قرار داد. به نوشته این مجله چین به کسب برتری استراتژیک در جنوب و مرکز آسیا چشم امید دوخته است. برنامه ریزان چینی هنر استفاده از بستههای اقتصادی برای دنبال کردن اهداف استراتژیک را مطالعه کردهاند. طرح جاده ابریشم یا «یک کمربند، یک جاده» و بانک سرمایهگذاری زیرساخت آسیا نمونههای اولیه آن هستند.
بنابراین چین تبدیل به بزرگترین سیستم بانکی جهان شده است. اعطای وام به کشورهای دیگر برای توسعه زیرساخت هایشان در سالهای اخیر، نقش محوری در توسعه چین بازی کرده است. توسعه این زیرساختها مانند یک سپر عمل میکند: چین از طریق بدهی، پروژههای زیرساختی در خارج کشور را تأمین مالی میکند تا ضمن ایجاد اشتغال کوتاهمدت و رشد اقتصادی در این کشورها، مازاد ظرفیت صنعتی خود را تخلیه و درآمد کسب کند و توان تأثیرگذاری چین در امور منطقهای را نیز تحکیم نماید. اما آسیا تحت نفوذ قدرت جویان دیگری نیز هست که برنامهها و شرکای خود را دارند.
کریدور اقتصادی چین-پاکستان برای چین مهم است. این کریدور اقتصادی، منطقه سین کیانگ در غرب چین را به بندر گوادر در جنوب پاکستان متصل خواهد کرد و در این مسیر از ایالت محروم بلوچستان و لاهور عبور خواهد نمود. این ارتباط جادهای ضمن آنکه به توسعه پاکستان کمک میکند، یک گذرگاه حیاتی برای صادرات چین به خاورمیانه و اروپا خواهد بود.
پکن با سرمایهگذاری در شبکه حملونقل جادهای پاکستان، علاوه بر اتصال دو کشور، به دنبال احیای جاده ابریشم و ایجاد کریدور صادراتی به پاکستان است. بنابراین کریدور اقتصادی چین-پاکستان ظاهرا سودآور است. این طرح در حالی که محرکی برای صنایع چین است، هدف نفوذ و دسترسی به اقیانوس هند را برای چین تأمین میکند. پاکستان نیز به دلیل منافع سیاسی خود در منطقه و نیازش به سرمایهگذاری، ثابت کرده است که خواهان شراکت با چین است.
گوادر، نگین تاج کریدور اقتصادی چین-پاکستان
بندر گوادر پاکستان یک قطب تجاری برای کریدور اقتصادی چین-پاکستان در سواحل اقیانوس هند است. چین اعلام کرده است یک برنامه سرمایهگذاری ۵۷ میلیارد دلاری برای کریدور اقتصادی چین-پاکستان دارد که با توسعه بندر گوادر تکمیل میشود.
«دوستین خان جمالدینی» رئیس سازمان بندر گوادر پاکستان به تازگی در مصاحبهای ضمن اشاره به اینکه بندر گوادر به غیراز چین به روی فعالان تجاری نیز باز خواهد شد، گفته است: این بندر میتواند ظرف ۱۰ سال شهری در سطح شنژن چین شود.
اما سخن در مورد توسعه تجاری شاید منعکس کننده واقعیت نباشد. شواهد فزایندهای وجود دارد که پتانسیل کریدور اقتصادی چین-پاکستان و بندر گوادر مطابق آنچه دولت ادعا میکند نیست. بندر گوادر هنوز برای بازرگانی آماده نیست و عامل آن تا حدودی ناشی از نداشتن ارتباط از طریق بلوچستان است. قسمتهای بزرگ دیگر کریدور اقتصادی چین-پاکستان نیز از مناطق آشوب زدهای میگذرد که بسیار پرخطر هستند.
نگرانیهای امنیتی در پاکستان دولت این کشور را ترغیب به ایجاد یک دایره امنیتی مخصوص جدید با ۱۳ هزار و ۷۰۰ پرسنل کرده است که تنها هدفش حفاظت از پروژه کریدور اقتصادی چین-پاکستان است. این در حالی است که افزایش تهدیدها در غرب چین نیز منجر به ایجاد وضع امنیتی سختی در منطقه سین کیانگ این کشور شده است. و سرانجام، مسئله حاد کمبود آب در بلوچستان مانعی برای اجرای پروژههای ساختمانی بزرگ است. این موانع، روند تکمیل مسیر واردات انرژی چین که تنگه مالاکا را دور میزند را آهستهتر میکند.
داستان دو بندر
بندر چابهار ایران، جایی که هند در حال سرمایهگذاری است، یک آینه ژئوپلیتیکی برای گوادر است. این دو پروژه، موفقیتها و محدودیتهای تلاش چین برای گسترش نفوذش در کرانههای اقیانوس هند را نشان میدهد. مقامات هند تأکید میکنند که چابهار بندر رقیب (برای گوادر) نیست. هند دسترسی زمینی به افغانستان لازم دارد تا آرمان هایش برای ایفای نقش بزرگتر در تجارت و امنیت آسیای مرکزی رنگ واقعیت به خود بگیرد.
با این حال، پاکستان برای کالاهای هندی ممنوعیت ترانزیتی ایجاد کرده است. افغانستان نیز ترانزیت کالاهای پاکستانی از خاک این کشور را ممنوع کرده است. این مسئله برای پروژه خط آهن منطقهای که تاجیکستان و پاکستان را از طریق افغانستان به یکدیگر وصل میکند، نشانه خوبی نیست. اما بندر چابهار میتواند به فشار هند برای ایفای یک نقش تعیین کننده در آینده افغانستان و منطقه کمک کند. ایران چابهار را برای سرمایهگذاری هند و ژاپن باز کرده است، اما تأخیرها و تردیدها درباره این پروژه آن را معطل کرده است.
هند به تازگی یک برنامه توسعه ۱۵۰ میلیون دلاری برای شروع ساخت این بندر که ماه مه گذشته (خرداد-تیر ۱۳۹۵) توافق اولیه آن بسته شد را تصویب کرده است. با وجود اینکه هند در این زمینه آهسته حرکت میکند، توسعه چابهار به نفع ژاپن و هند است.
تصاویر ماهوارهای نشان دهنده پیشرفت بندر چابهار با وجود این تأخیرها است و بندرعباس که یک بندر نفتی است به شدت نیازمند آزاد شدن ظرفیتش برای پاسخگویی به نیاز گردش نفتی است. از سوی دیگر، سرمایهگذاری چین در ایران از زمان اجرای توافق هستهای تاکنون تغییر قابل ملاحظهای نکرده است.
آنگونه که در مورد پاکستان مشاهده میشود، به نظر نمیرسد سرمایهگذاری چین در ایران برای نفوذ سیاسی در این کشور باشد، بهویژه به این دلیل که کشورهای دیگری نیز خواهان سرمایهگذاری در ایران هستند و ایران حق انتخاب دارد. ایران وقتی به دنبال سرمایهگذار و همکار برای توسعه میدانهای نفت و گاز خود میگشت، به شرکتهای نفت و گاز چین امتیاز خاصی نداد.
چابهار یک پروژه حساس به لحاظ امنیت انرژی در منطقه است. هند و ژاپن خود را مکلف به تکمیل این پروژه میدانند. چین استفاده از سرمایهگذاری در زیرساختهای پاکستان را مطالعه کرده است، در حالی که این سرمایه گذاریها برای بازارهای سهام پاکستان مفید است، به دلیل محدودیتهای موجود در استراتژی چین و وجود یک محیط سیاسی پیچیده در منطقه که مانع شکل گیری ارتباطات متقابل میشود، این سرمایهگذاریها ممکن است به نتایج دلخواه نرسد.
لینک خبر
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تین نیوز در وب منتشر خواهد شد.
تین نیوز نظراتی را که حاوی توهین یا افترا است، منتشر نمیکند.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.
انتشار مطالبی که مشتمل بر تهدید به هتک شرف و یا حیثیت و یا افشای اسرار شخصی باشد، ممنوع است.
جاهای خالی مشخص شده با علامت {...} به معنی حذف مطالب غیر قابل انتشار در داخل نظرات است.